سیر قهقرایی موزه‌داری در اصفهان

«سارق موزه هنرهای تزئینی ایران در اصفهان، مورد پیگرد قرار گرفت» عنوان خبری بود که روز گذشته شنبه 23 دی‌ماه سر تیتر خبرهای مهم روز استان اصفهان قرار گرفت در این خبر که در کانال اطلاع‌رسانی روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان که به نقل از حمیدرضا محققیان، سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان منتشرشده بود، آمده است: از ۲ ماه گذشته با توجه به انجام مرمت‌های اساسی در موزه هنرهای تزئینی ایران در اصفهان، این موزه به‌صورت نیمه تعطیل فعالیت می‌کرد و اکثر اشیاء آن در مخزن امن موزه نگهداری می‌شد.

محققیان ادامه داد: با توجه به نصب داربست‌های متعدد در دیواره‌های موزه و همچنین انجام عملیات‌های مرمتی متعدد در موزه هنرهای معاصر که در کنار این موزه قرار دارد، طبق گزارش‌های یگان حفاظت میراث فرهنگی استان، سحرگاه امروز یک نفر سارق با صعود از داربست‌ها قصد ورود به موزه هنرهای تزئینی ایران را داشت که پاسداران یگان حفاظت موزه پس از آگاهی از موضوع با سارق درگیر شدند و خوشبختانه سارق نتوانست به مخزن اصلی موزه دسترسی پیدا کند.

او افزود: در طی این درگیری یکی از پاسداران حفاظت موزه زخمی شد و سارق نتوانست به مخزن اصلی موزه دسترسی پیدا کند، لذا در هنگام فرار با شکستن شیشه‌های تالار جنوبی موزه اقدام به سرقت چند قطعه از تزئینات هنرهای سنتی متعلق به دوران معاصر که واجد ارزش هنری بود کرد.

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان: هم‌اکنون با توجه به شواهد موجود، سارق در حال حاضر در پیگرد قانونی قرار دارد.

اصفهان امروز از همان ساعت اولیه پیگیر جزئیات بیشتر از این خبر بود و طی تماس‌های متعددی که با حمیدرضا محققیان، سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان انجام داد، وی همچون سایر مصاحبه‌ها و سوژه‌های خبری از مصاحبه امتناع و انجام مصاحبه را به مدیرکل روابط عمومی این اداره واگذار کرد، امتناع از انجام یک مصاحبه حتی از عملکرد و فعالیت‌های این مسئول در مدتی که سرپرست است و واگذار کردن انجام تمام مصاحبه‌ها به مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی استان اصفهان به‌جای وی، سوژه دیگری است که اصفهان امروز در شماره‌های آتی از مقامات وزارت میراث فرهنگی به‌طور حتم پیگیری خواهد کرد اما مسئله اصلی ما قصه پر غصه میراث فرهنگی استان اصفهان به‌ویژه در موزه و موزه‌داری است.

اگر متولیان امر به‌ویژه مسئولان میراث فرهنگی استان اصفهان فراموش کردند، افکار عمومی فراموش نکرده است که کمتر از یک ماه پیش سنگ‌قبر نفیس صفوی متعلق به موزه «پرستیژلند» در بارانداز مجموعه سیتی سنتر اصفهان ماه‌ها به حال خود رهاشده بود و اگر اقدام رسانه‌ای صورت نمی‌گرفت معلوم نبود سرنوشت این شی ارزشمند تاریخی چه می‌شود، هرچند سرنوشت اینشی تاریخی هم همچنان مشخص نیست و همچون گم‌شدن سنگ آب صفوی در موزه منابع طبیعی اصفهان، سرنوشت اینشی تاریخی در هاله‌ای از ابهام است.

قبل از اینکه به سیر قهقرایی موزه‌داری در اصفهان بپردازم، طبق آخرین اظهارات سرپرست اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان« در پی اقدام به سرقت از موزه هنرهای تزئینی ایران سارق به سرقت چند قطعه از تزئینات هنرهای سنتی متعلق به دوران معاصر که واجد ارزش هنری بود کرد» حال نگارنده از مسئولان میراث فرهنگی استان اصفهان این پرسش را دارد چگونه‌اشی که واجد ارزش هنری است در موزه نگهداری می‌شود و مهم‌تر از همه سارق اقدام به سرقت این اشیایی واجد ارزش هنری می‌کند و نکته مهم‌تر قطعات ربوده‌شده چگونه قطعاتی از تزئینات هنرهای سنتی بودند که متعلق به دوران معاصر بودند قرار گرفتن تزئینات هنرهای سنتی و دوره معاصر حداقل در ذهن خواننده ایجاد پارادوکس می‌کند چه برسد به اینکه بخواهیم باور کند این قطعات از تزئینات هنرهای سنتی متعلق به دوران معاصر بوده است.

بر اساس آخرین آماری که ساغر حميدي، مدير موزه‌های اداره كل ميراث فرهنگي، صنایع‌دستی و گردشگري استان اصفهان در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرده «بیشتر موزه‌های اصفهان دولتی هستند و بر اساس آخرین آمار، این استان دارای ۱۶ موزه خصوصی است که با مجوز اداره کل موزه‌ها در حال فعالیت هستند.»

همچنین حمیدی در بخشی از سخنان خود به این نکته اشاره‌کرده که «موزه‌های دولتی استان به دو بخش وابسته به میراث فرهنگی و وابسته به سایر ارگان‌ها تقسیم می‌شوند که در حال حاضر از این تعداد، شش موزه دولتی وابسته به اداره کل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان و ۹ موزه وابسته به سایر ارگان‌ها همچون شهرداری است.» حال این پرسش مطرح می‌شود تاکنون اداره کل میراث فرهنگی استان برای امنیت موزه‌های ذیل نظر خود چه اقداماتی انجام داده است و آیا این اقدامات بر اساس پروتکل‌های موزه‌داری بوده است یا خیر، اگر بار دیگر اظهارات سرپرست اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان را مرور کنیم درخواهیم یافت، موزه هنرهای تزئینی ایران که به‌عنوان یکی از موزه‌های ارزشمند استان اصفهان ازلحاظ اشیا تاریخی محسوب می‌شود در پایین‌ترین اقدامات ایمنی و حفاظتی قرار داده است که یک فرد با کمترین تلاش وارد این موزه شود و بتواند از آن سرقت انجام داده و متواری شود.

آیا در حین سرقت دوربین‌های مداربسته و سیستم الکترونیکی این موزه فعال نبوده که به‌محض ورود این فرد و شکستن شیشه هشدار دهد، اگر دوربین مداربسته فعال بوده و تصاویر فرد ضبط‌شده است چرا تصویر و فیلم فرد در شبکه‌های مجازی و اطلاع‌رسانی میراث فرهنگی پخش نشده است. در متن خبر آمده است که فرد سارق از طریق داربست‌های موزه معاصر وارد فضای موزه هنرهای تزئینی شده است، حتی اگر شهرداری اصفهان را در نصب این سازه‌ها مقصر بدانیم، مدیریت موزه هنرهای تزئینی با توجه به اینکه نزدیک دو سال موزه هنرهای معاصر در حال مرمت و بازسازی است، تمهیداتی نیاندیشده اند که از احتمال ورود افراد از طریق داربست‌های و سازه‌های موزه‌های معاصر به فضای داخل موزه هنرهای تزئینی جلوگیری کند.

موزه هنرهای تزئینی جز شش موزه دولتی ذیل نظر اداره کل میراث فرهنگی بوده است آیا تأمین نیروی حراست موزه و حفاظت از این شش موزه بسیار دشوار است که نتوانسته نیروهای حراست و یگان حفاظت کافی برای حراست از اموال موزه هنرهای تزئینی ایران تأمین کند که یک فرد سارق به‌راحتی بتواند وارد موزه شود و با زخمی کردن یگان حفاظت اقدام به سرقت از موزه کند، اگر در خبرها اعلام شود سرقت از موزه نافرجام بوده ، حتی عنوان شود هیچشی دارای ارزش هنری از این موزه به سرقت نرفته، این استدلال برای غفلت و مدیریت ناکارآمد موزه‌داری در میراث فرهنگی استان اصفهان نمی‌شود، کافی است نه‌فقط استراتژی و عملکرد موزه‌های مطرح جهان بلکه موزه‌های کشور را در حوزه حراست از اشیا موزه بررسی کنیم، درخواهیم یافت گم‌شدن یک برگ کاغذ برای موزه و مدیریت آن مجموعه مسئله حیثیتی است چه برسد به اینکه سارقی به‌راحتی وارد موزه شده و بتواند به قول سرپرست اداره کل میراث فرهنگی قطعات از تزئینات هنرهای سنتی متعلق به دوران معاصر موزه را به سرقت ببرد.

و در پایان چرا تاکنون اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان فهرستی از گنجینه‌های موزه‌های خود را منتشر نکرده است و به بهانه اینکه انتشار لیست باعث سرقت اشیا می‌شود، لیست گنجینه‌های موزه‌های استان اصفهان را از مردم به‌ویژه اصحاب رسانه مخفی کرده است، چگونه اموالی که اطلاع از آن حق مردم است را محرمانه قلمداد کرده و مانع اطلاع مردم می‌شود که چه اشیایی در گنجینه‌هایی موزه‌های استان اصفهان موجود است، چگونه موزه‌های سعدآباد، ایران باستان و سایر موزه‌های دیگر که ازلحاظ اشیا و قدمت اشیا تاریخی چند برابر موزه‌های اصفهان هستند این لیست را برای مردم و اصحاب رسانه منتشر کردند اما در استان دیگر سلیقه شخصی حکم‌فرماست؟ از همین‌جا اصحاب رسانه، فعالین میراث فرهنگی و شهروندان استان اصفهان از وزارت میراث فرهنگی به‌ویژه عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی تقاضا دارد که نسبت به این غفلت در موزه‌داری اصفهان ورود پیداکرده و در کنار توجه به توسعه سرویس‌های بهداشتی مناطق گردشگری و تاریخی به فکر ارتقای موزه و موزه‌داری در استان اصفهان باشند.