خرج زاینده‌رود از دخل خالی
در حالی از امروز قرار است سد زاینده‌رود باز شود که شمارش روزهای تأخیر در پمپاژ آب از کوهرنگ سه آغاز شد. روزهایی که برای وعده وزیر نیرو کنتور منفی می‌اندازد تا زمانی که طبق وعده او از سه ایستگاه کوهرنگ پمپاژ صورت گیرد و بتوان 60 درصد از آبی که از کف زاینده‌رود رفته را به آن برگرداند.اما مسئله دیگری که مطرح می‌شود این است که افزایش خروجی سد زاینده‌رود با هدف توزیع آب کشاورزی در زمانی انجام می‌شود که تنها 22 درصد از سد زاینده‌رود آب دارد و 78 درصد از حجم آن خالی است
در حالی از امروز قرار است سد زاینده‌رود باز شود که شمارش روزهای تأخیر در پمپاژ آب از کوهرنگ سه آغاز شد. روزهایی که برای وعده وزیر نیرو کنتور منفی می‌اندازد تا زمانی که طبق وعده او از سه ایستگاه کوهرنگ پمپاژ صورت گیرد و بتوان 60 درصد از آبی که از کف زاینده‌رود رفته را به آن برگرداند.اما مسئله دیگری که مطرح می‌شود این است که افزایش خروجی سد زاینده‌رود با هدف توزیع آب کشاورزی در زمانی انجام می‌شود که تنها 22 درصد از سد زاینده‌رود آب دارد و 78 درصد از حجم آن خالی است که همین وضعیت سد در پایان بهمن‌ماه روزهای سختی را در بهار و تابستان سال آینده نشان می‌دهد.روزهای سختی که نه فقط در استان اصفهان بلکه در بسیاری از استان‌های کشور هم تجربه خواهد شد. با یک بررسی ساده از داده‌ها و اطلاعات پهنه‌ای بارش سازمان هواشناسی کشور این را متوجه می‌شویم که مجموع بارش‌های کشور از ابتدای سال آبی (مهر ۱۴۰۲) تا 26 بهمن ۱۴۰۲ از میانگین بلندمدت در همین بازه زمانی کمتر است و با ادامه این روند در اغلب استان‌ها در اواخر بهار و تابستان با تنش شدید آبی مواجه خواهیم شد.
میزان ذخایر آبی سد‌های کشور تا 21 بهمن‌ماه به ۲۰ میلیارد و 78 میلیون مترمکعب رسیده که نسبت به زمان مشابه سال قبل، کاهشی 4 درصدی را نشان می‌دهد. امیدهایی با بارش‌های پراکنده برف و باران در روزهای گذشته زنده شد اما با یک بررسی دقیق‌تر متوجه می‌شویم که با وجود این حجم از بارش ورودی آب به سدها، 17 درصد پایین‌تر از مدت مشابه سال قبل است. آن‌هم درحالی‌که سال گذشته، سالی خشک و کم‌بارش محسوب می‌شد. نگاهی به آمارها نشان می‌دهد در حال حاضر در ۱۸ سد مهم کشور به‌ویژه در بحث تأمین آب شرب و کشاورزی، میزان ذخایر آبی کمتر از ۲۰ درصد ظرفیت مخازن این سدها است.
حالا با توجه به این آمارها و عدم پمپاژ آب از کوهرنگ سه آن‌طور که وزیر نیرو وعده داد بود باید پرسید آیا رهاسازی آب منطقی است یا ادامه همان روند غلط حکمرانی آب در حوضه زاینده‌رود است؟ شاید این رهاسازی خرج کردن از دخل خالی باشد. دخلی که هر روز با اضافه‌برداشت‌ها و برداشت‌های غیرقانونی خالی‌تر می‌شود و هیچ جایگزینی هم ندارد.
وقتی‌که میزان ذخیره سد کفاف آب شرب ماه‌های آینده را نمی‌دهد و برداشت‌ها از آن ادامه دارد شاید این بازگشایی رودخانه تنش آبی را به‌جای فصل تابستان به اوایل فصل بهار بکشاند و از ابتدای سال آینده با چالش تأمین آب شرب در اصفهان مواجه شویم.
یکی از مهمترین دغدغه‌های کشور، مسئله تأمین آب شرب است که باید دید وزارت نیرو چه برنامه‌ای برای مواجهه با این وضعیت دارد. وزارت نیرو به اعداد و ارقام دقیقی در خصوص وضعیت سدها و شرایط ذخایر آبی کشور دسترسی دارد که باید در حوزه برنامه‌ریزی مدیریت مصرف منابع آبی برای تابستان چاره‌اندیشی کند.از سوی دیگر بخش عمده‌ای از منابع آب در اثر بارش‌های برف تأمین می‌شود، درواقع باید بارش برف مناسبی در زمستان وجود داشته و ذخیره شود، سپس این برف به تدریج آب شده و در بهار و تابستان، بتواند کسری‌های آب را پر کند. متأسفانه امسال بارش‌های برفی قابل‌توجهی هم نداشتیم. اگر بارش‌های برفی بهتری داشتیم، نسبت به میانگین بلندمدت بارشی در کشور، وضعیت بهتری داشتیم، اما متأسفانه این اتفاق نیفتاد؛ بنابراین، حتی اگر بارش‌های گسترده بهاره هم داشته باشیم، بسیاری از نقاط کشور ما از جمله نیمه شمالی زاگرس و مرکزی همچنان دچار مشکلات ناشی از کم‌آبی خواهند بود. تابستان بسیار گرمی را در پیش داریم، اما این‌که از لحاظ آبی چه اتفاقی برای شهر‌های ما رخ می‌دهد و قرار است این کم‌آبی‌ها چگونه و با چه نقشه‌ای جبران شود سوالی است که باید وزارت نیرو به آن
پاسخ دهد.
احمد وظیفه، رئیس مرکز خشک‌سالی کشور نیز، اخیرا گفته: «با توجه به کاهش ذخایر برفی و بارش‌های کمتر از نرمال، منابع آب‌های سطحی کمتر از نرمال هستند و همواره رودخانه‌ها کم آب می‌شود که این موضوع اثر خود را در تشدید برداشت از سفره‌های زیرزمینی نشان می‌دهد. با توجه به چهارمین سال خشک‌سالی، اثرات خشک‌سالی در بخش کشاورزی مشهودتر است که این امر اثر خود را بر فشار منابع آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی نشان می‌دهد.»
با توجه به این شرایط و بارندگی‌های اخیر شاید بهتر باشد باز کشاورزان از حقابه خود بگذرند و از مدیران حوضه آبی زاینده‌رود بخواهند تا رهاسازی زاینده‌رود را به زمان دیگری موکول کنند تا شرایط برای سال آینده بحرانی نشود. بحرانی که ممکن است زمان بازگشایی بعدی زاینده‌رود را طولانی کند و شاید شرایط به سمتی برود که سال دیگر خبری از رهاسازی آب نباشد. وزارت نیرو باید از الآن به فکر مدیریت درست منابع آبی برای سال آینده باشد تا با تنش کمتری در تابستان مواجه شویم و امیدوار باشیم به سلامت از آن بگذریم.
