صفر تا صد وضعیت فعلی اداره مهد‌های کودک/ متولی اصلی چه زمانی مشخص می‌شود؟

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران در سال ۹۸ در بین جمعیت حدود ۲۴ میلیونی شاغل، ۲۰ میلیون و ۳۳۱ هزار نفر را مردان و ۴ میلیون و ۴۲۰ هزار نفر را زنان تشکیل می‌دهند. در این بین سهم مردان از اشتغال به ۸۲ درصد و زنان به ۱۸ درصد می‌رسد.
هرچه جلوتر می‌رویم آمار اشتغال زنان در جامعه بیشتر می‌شود و اگر بخواهیم زنان در جامعه حضور فعال داشته باشند باید حمایت های لازم از آنها صورت گیرد یکی از این حمایت ها، وجود مهدهای کودک مطمئن برای نگهداری کودکان است. پس هرچه آمار اشتغال زنان افزایش یابد استقبال خانواده‌ها از مهدهای کودک بیشتر می‌شود.
اما اگر به وضعیت فعلی مهدهای کودک توجه کنیم متوجه می‌شویم به این مراکز آموزشی با این اهمیت، نگاه خدماتی می‌شود. ۷ درصد کودکان زیر ۶ سال در مهد‌های کودک حضور دارند، ۶۶۱ هزار کودک هستند که در قالب ۵ هزار و ۶۰۰ مهدکودک شهری و ۷ هزار و ۲۰۰ مهدکودک روستایی و هزار و ۵۰۰ مهدکودک در حاشیه شهر‌ها حضور دارند و همچنین ۵۷ هزار مربی مهد کودک مشغول فعالیت هستند. وقتی نگاهی به آمار کودکان در مهدهای کودک بیاندازیم متوجه می‌شویم که تعداد زیادی از کودکان قربانی سیاست گذاری های غلط مسئولان می‌شوند.

اهمیت مهدهای کودک و تاثیری که بر کودکان دارد

بی‌توجهی و نگاه گذری به وضعیت مهدهای کودک نتیجه‌ای جزء آسیب رساندن به فرزندان عزیز کشورمان ندارد. سال‌های پیش از دبستان در رشد و تربیت کودکان نقش اساسی و تعیین کننده‌ای دارد، در این دوران حساس و مهم، یادگیری کودکان عمیق‌تر، سریع‌تر و آسان‌تر انجام می‌شود و توانایی‌های آنان در جنبه‌های مختلف شکوفا می‌شود و پایه‌های اصلی شخصیت آن‌ها شکل می‌گیرد.
مطالعات نشان می‌دهد سرمایه گذاری صحیح در آموزش پایه دبستانی و انتخاب برنامه آموزشی با کیفیت بالا نه تنها باعث افزایش آمادگی و اشتیاق کودکان برای ورود به مدرسه و اجتماع می‌شود بلکه به صورت خاص تاثیر بسیار مثبتی بر کودکان متعلق به خانواده‌های متوسط کم درآمد و یا کودکانی که والدین آن‌ها تحصیلات مناسب و بالایی ندارند خواهد شد.
متاسفانه با روند غلط برخی از مهد‌های کودک‌، خانواده‌ها صرفاً شاهد حفظ کردن چند بیت سرود، چند آیه، سوره، حدیث و یا نقاشی کردن از الگو‌ها و شمارش از ۱ تا ۲۰ به وسیله فرزندشان پس از دوره مهدکودک هستند که اصلاً یادگیری مطلوبی نیست.
اگر مهدهای کودک‌ به مکان‌های جزء محل نگهداری کودک تبدیل شوند به عبارت دیگر به وظیفه اصلی خود که جامعه پذیری و تربیت صحیح کودک و صرف نگهداری از آن تبدیل شوند نسل کارآمد و شایسته را تحویل جامعه خواهند داد. از آنجا که رابطه کودک با دوستان و مربیان خود در مهدها، دوستانه است تاثیرپذیری و الگوبرداری از آنان در قیاس با محیط خانواده بیشتر است، زیرا پدر و مادر با حالت دستوری با کودک رفتار می‌کند او نیز این حالت اجبار و سلطه گری را در خانه احساس می‌کند چرا که متوجه شده که پدر و مادر بزرگ‌تر از او هستند. حتی گاهی اوقات احساس می‌کنند که آنان به دلیل بزرگتر بودن به او زور می‌گوید، اما احساس کودک در مهد کودک به مربیان و همسالان خود احساس دوستانه و به دور از اجبار و زور است.
مهدکودک برای کودکان به منزله یک محیط کاملاً صمیمی و دوستانه است لذا تاثیر پذیری کودکان در مهد کودک به مراتب بیشتر از خانه و خانواده است اگر مربیان افراد آموزش دیده کارآمد و متخصص در زمینه تربیت کودک باشند خواهند توانست به بهترین شکل ممکن کودکان را تربیت کنند و در مهدکودک، گروه‌های همسال محیطی را برای کودک فراهم می‌کنند که در آن خود را بشناسد.
کودک از طریق حضور در مهدهای کودک می‌آموزد که پذیرفته شده و با دیگران شریک شود، از حقوق خود دفاع کند و به دیگران احترام گذارد بنابراین کودک از دنیای خود محور به مرحله اجتماعی شدن قدم می گذارد برخلاف تصور اکثر افراد، مهدکودک فقط جایی برای بازی کردن نیست بلکه کودک در آن دائم در حال یادگیری است تا توانایی‌های خود را توسعه می‌دهد.
روان شناسان معتقدند که در یک مهدکودک خوب باید نسبت مربیان به کودکان ۳ به ۱ باشد. علاوه براین، فضای مناسب برای بازی کودکان وجود داشته باشد و بچه‌ها درگروه‌های کم تعداد بازی کنند. مربیان باید در زمینه رشد کودک و تعلیم و تربیت او خوب آموزش دیده باشند و بازی‌های مناسبی را برای کودکان تدارک ببینند.

مدیریت مهدهای کودک توسط ۳ دستگاه دولتی

وحید قبادی دانا رئیس سازمان بهزیستی کشور درباره نحوه اداره مهدهای کودک، گفت: طبق تبصره ۲ ماده ۲ قانون تأسیس مدارس و مراکز آموزش و پرورش غیردولتی؛ تعیین شاخص‌های آموزشی، تهیه محتوا و نظارت بر مهد‌های کودک از حیث آموزشی با وزارت آموزش و پرورش و موضوع صدور مجوز و ارائه برنامه با سازمان بهزیستی است، البته آیین نامه اجرایی این ماده قانونی مصوب شده و تقسیم وظیفه صورت گرفته است.
قبادی دانا با بیان اینکه اختلاف نظری بین بهزیستی و وزارت آموزش و پرورش بود که مقام معظم رهبری به این موضوع اشاره کردند، افزود: تکلیف مدیریت مهد‌های کودک باید مشخص شود و یک دستگاه باید این مسئولیت را بپذیرد و پاسخگوی تمام مسائل مربوط به آن‌ها باشد.
وی ادامه داد: صدور مجوز و ارائه برنامه برعهده سازمان بهزیستی است و در این میان چالشی بین دو دستگاه بهزیستی و وزارت آموزش و پرورش وجود دارد که متأسفانه به مهد‌های به عنوان دستگاهی خدماتی نگاه می‌شود و تعرفه مصوب برای شهریه را سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان و تولید کنندگان در وزارت صمت مشخص می‌کند، اما اگر به مهدهای کودک به عنوان مرکز آموزشی و پرورشی نگاه شود، این اتفاق نمی‌افتد، به همین دلیل مدیریت مهدهای کودک نیاز به یک بازنگری دارد.
یک مرکز آموزشی که باید تمام تمرکزش بر روی تربیت نسل آینده ما باشد و کودکان را پیش از ورود به مدرسه با مفاهیم تحصیلی آشناکند حال با داشتن ۳ متولی تبدیل به یک مرکز خدماتی شده و فقط از کودکان در ساعاتی که مادرانشان نیستند نگهداری می‌کنند درحالی هدف بسیاری از مادران در فرستادن فرزندانشان به مهد‌های کودک فقط نگهداری از فرزندانشان نیست.

فرمایشات رهبری درخصوص رها شدگی مهدهای کودک

حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در بخشی از فرمایشات خود در جلسه مجازی با مقام‌های آموزش و پرورش و در سی و چهارمین اجلاس این وزارتخانه، فرمودند: مهدکودک‌ها در ایران، «رها» شده‌اند و بر اساس گزارش‌های رسیده وضعیت آن‌ها به هیچ وجه خوب نیست. همچنین ایشان فرمودند که نباید به مهدکودک‌ها نگاه مراکز خدماتی داشت، بلکه این مراکز، مراکز مهم آموزشی و پرورشی هستند.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور: آماده واگذاری امور مهدهای کودک به یک نهاد مشخص هستیم

رها شدگی مهدهای کودک مسلم است و حتی رهبر معظم انقلاب نیز به این موضوع اشاره کردند. از طرفی سازمان بهزیستی نیز آمادگی واگذاری امور مهدهای کودک به یک نهاد مشخص را دارد. حبیب‌الله مسعودی فرید معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در این باره گفت: در جلسه اخیر شورای انقلاب فرهنگی، قبادی دانا رئیس سازمان بهزیستی کشور بار دیگر پیشنهاد داد که از صفر تا صد موارد مربوط به شهریه، رتبه بندی، خدمات و... مهد‌های کودک به یک نهاد واحد اعم از آموزش و پرورش، بهزیستی و یا هر نهاد دیگری واگذار شود و به این ترتیب پاسخگویی نیز بهتر می‌شود.
وی افزود: کاملا آماده هستیم تا دوستان ما در شورای عالی انقلاب فرهنگی یا هر جای دیگری، صفر تا ۱۰۰ امور مهد‌های کودک را به یک نهاد مشخص بسپارند و به این ترتیب اختلاف نظر‌ها برطرف خواهد شد.
مهد‌های کودک در گذشته عمدتا وظیفه نگهداری از کودکان را بر عهده داشتند، اما در حال حاضر کارکرد مهد‌های کودک تغییر کرده است و مباحث آموزشی، پرورشی و اجتماعی کردن کودکان در مهد‌ها دنبال می‌شود.

آمادگی بهزیستی برای اداره مهدهای کودک

رئیس سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه سازمان بهزیستی اگر متولی مهدهای کودک شود برنامه هایی را در نظر دارد، افزود: ما طرح خود را برای تحول بنیادین مهد‌های کودک به عنوان کانون‌های فرهنگی_تربیتی برای رشد و تعالی همه جانبه کودکان به شورای عالی انقلاب فرهنگی داده ایم و این نیازمند توانمندسازی و ایجاد شایستگی در ارکان مهد کودک است و برای جلوگیری از تداخل مسئولیت و ایجاد وحدت آمادگی داریم.
رئیس سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه اگر هم تشخیص داده شود مدیریت مهدهای کودک به طور کامل به آموزش و پرورش و هر دستگاهی داده شود، ما این را می‌پذیریم، گفت: طرح تحول بنیادین مهدهای کودک را که به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال کردیم مبتنی بر ارتقای شایستگی مهد‌های کودک و تبدیل آن‌ها به مرکز رشد و تعالی همه جانبه کودکان است، در این طرح تسهیل رشد و تحول اولیه کودک در همه ابعاد بر اساس معیار‌های ایرانی و اسلامی، ایجاد و تأمین محیط امن و عاطفی و حمایتی برای نگهداری از کودکان، افزایش مشارکت پویا و همه جانبه کودک و پرورش کامل استعداد‌های کودک که نیاز به محیط برانگیزنده دارد، در دستور کار قرار گرفته است.
قبادی دانا خاطرنشان کرد: حمایت از خانواده‌هایی که فرزندانشان در سن مهدکودک هستند به خصوص خانواده‌های کم درآمد و پرجمعیت در این طرح دیده شده است و همچنین توجه به سیاست‌های ابلاغی جمعیتی مقام معظم رهبری، موضوع فرزندآوری و حمایت از خانواده‌ها برای اینکه بتوانند فرزندان خود را به مهد‌های کودک بسپارند را نیز در این طرح بنیادین در نظر گرفته‌ایم.
حال باید منتظر ماند و دید که شورای عالی انقلاب فرهنگی چه تصمیمی برای واگذاری مهد‌های کودک به یک متولی مشخص می‌گیرد. درحال حاضر مهد‌ها توسط ۳ دستگاه مدیریت می‌شوند که این اتفاق خوبی برای یک مرکز آموزشی و پرورشی نیست. تعیین شهریه مهد‌های کودک توسط وزارت صمت و سازمان حمایت از تولید کننده و مصرف کننده نشان از آن دارد که نگاه خدماتی به این مراکز آموزشی می‌شود همان‌طور که شهریه مدارس غیرانتفاعی توسط وزارت آموزش و پرورش که متولی این مدارس است مشخص می‌شود شهریه مهدکودک هم باید توسط همان متولی که وظیفه اداره آن را بر عهده دارد تعیین شود.
شورای عالی انقلاب فرهنگی هرچه سریع‌تر باید این را مشخص کنند که بهزیستی تنها متولی اداره مهد‌های کودک می‌شود یا خیر. پشت گوش انداختن و تعلل در انتخاب متولی اصلی، نتیجه‌ای جزء استمرار شیوه مدیریت غلط در مراکزی که باید به عنوان مراکز آموزشی برای تربیت کودکان باشد، ندارد.