ایرج ضاربان، دکترای تخصصی آموزش و ارتقای سلامت
تصادفات جاده‌ای؛ معضلی چندبعدی و نیازمند راهکارهای پایدار
حوادث و تصادفات جاده‌ای یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشت عمومی و ایمنی در کشورها محسوب می‌شوند که تأثیر قابل‌توجهی بر سلامت جامعه، اقتصاد ملی و نظام سلامت دارند. این حوادث نتیجه تعامل سه عامل اصلی هستند؛ انسان، خودرو و جاده. بااین‌حال، مدیریت و کنترل این عوامل در حوزه اختیارات وزارت بهداشت نیست، اما این وزارتخانه ناچار است پیامدهای کم‌کاری سایر نهادهای متولی را مدیریت کند. ازاین‌رو، ضرورت هماهنگی بین‌بخشی و تدوین سیاست‌های جامع و پایدار برای کاهش تصادفات و مرگ‌ومیر ناشی از آن بیش از پیش احساس می‌شود.
نقش شورای عالی سلامت و امنیت غذایی در هماهنگی بین‌بخشی در ساختار مدیریتی کشور، شورای عالی سلامت و امنیت غذایی یکی از ارکان اصلی تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری کلان در حوزه سلامت است که می‌تواند نقش مهمی در هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی مرتبط با ایمنی حمل‌ونقل ایفا کند. این شورا می‌تواند با مشارکت نهادهای مرتبط از جمله وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور، نیروی انتظامی، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، سازمان استاندارد، خودروسازان و سایر ذی‌نفعان، برنامه‌های مؤثری را برای کاهش تصادفات تدوین و اجرا کند.
لزوم تدوین برنامه‌های بلندمدت برای کاهش تصادفات برای کاهش تلفات جاده‌ای، رویکردهای کوتاه‌مدت و مقطعی مانند پویش‌های محدود و اقدامات تبلیغاتی کافی نیستند.
آنچه ضرورت دارد، برنامه‌ریزی بلندمدت و پایدار در سه حوزه کلیدی است:
1. عامل انسانی - ارتقای آموزش و فرهنگ رانندگی از طریق گنجاندن مباحث ایمنی ترافیک در نظام آموزشی - افزایش نظارت بر رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی - بهبود شرایط جسمی و روانی رانندگان حرفه‌ای از طریق معاینات دوره‌ای و ارزیابی‌های روان‌شناختی
2. خودرو - اعمال استانداردهای سخت‌گیرانه‌تر بر کیفیت خودروهای تولید داخل - الزام خودروسازان به ارتقای ایمنی محصولات با تجهیز به فناوری‌های نوین مانند ترمز ضدقفل (ABS)، سیستم هشداردهنده برخورد و کیسه‌های هوای پیشرفته - اجرای سیاست‌های تشویقی برای جایگزینی خودروهای فرسوده با مدل‌های ایمن‌تر
3. زیرساخت‌ها و جاده‌ها - بهبود کیفیت جاده‌ها و رفع نقاط حادثه‌خیز بر اساس تحلیل‌های علمی و داده‌محور - استفاده از سیستم‌های هوشمند مدیریت ترافیک برای کاهش تصادفات - توسعه حمل‌ونقل عمومی ایمن و کارآمد به‌عنوان جایگزین مناسب برای ترددهای پرخطر
آنچه مسلم است این که تصادفات جاده‌ای معضلی چندبعدی است که نیازمند هماهنگی بین‌بخشی، تدوین سیاست‌های پایدار و اجرای راهکارهای علمی و عملی است. وزارت بهداشت به‌عنوان متولی سلامت عمومی، با وجود عدم مسئولیت مستقیم در کنترل عوامل تصادفات، ناچار به مدیریت پیامدهای آن است. بنابراین شورای عالی سلامت و امنیت غذایی می‌تواند با هدایت یک سیاست هماهنگ میان دستگاه‌های اجرایی، زمینه کاهش تصادفات و مرگ‌ومیرهای ناشی از آن را فراهم آورد. برنامه‌های بلندمدت، استانداردسازی خودروها، بهبود زیرساخت‌های جاده‌ای و ارتقای فرهنگ رانندگی، ازجمله اقداماتی هستند که می‌توانند تأثیر چشمگیری در کاهش این بحران داشته باشند.