ابتکار عمل هوشمندانه تاکسیرانی اصفهان در بحبوحه نقصهای زیرساختی شهری
شهر نهچندان مهربان با ویلچرها، پیشتاز شد: ۱۷ هزار سفر توانخواهان با «همیار» در اصفهان
سامانه «همیار» تاکسیرانی اصفهان، ویژه حمل و نقل معلولان (جسمی-حرکتی، نابینا، اوتیسم و...)، با ثبت بیش از ۱۷۵۲۶ سفر در دو سال، به الگویی برای کلانشهرها تبدیل شده است. این سامانه با پشتیبانی شبانهروزی و ثبت شکایت آنلاین، دسترسی معلولان را به رغم مناسبسازی ضعیف شهری، تسهیل کرده است. اصفهان حدود ۱۲۰ هزار فرد معلول دارد.
در میان سنگفرشهای ناهموار، پلههای بیپایان و رمپهای خطرناکی که اصفهان را به «شهری نهچندان مهربان با ویلچرها» تبدیل کردهاند، یک سامانه حمل و نقل، مرهمی بر زخمهای جامعه بزرگ معلولان شده است. پایتخت فرهنگی ایران که تخمین زده میشود میزبان حدود ۱۲۰ هزار فرد دارای معلولیت باشد، در بخش حملونقل ویژه، گامی پیشرو برداشته و با راهاندازی سامانه «همیار»، رکورد چشمگیر ثبت بیش از ۱۷ هزار و ۵۲۶ سفر در دو سال را به نام خود زده است. این سامانه مبتنی بر تحلیل و رصد، که مدیرعامل تاکسیرانی شهرداری اصفهان آن را الگویی برای سایر کلانشهرها میداند، در تلاش است تا کمبودهای جدی در مناسبسازی شهری را جبران کرده و مسیر حضور اجتماعی، آموزشی و درمانی هزاران معلول جسمی-حرکتی، ذهنی، اوتیسم، نابینا و ناشنوا را هموار سازد.
اصفهان؛ الگوی پیشتاز حملونقل ویژه معلولان
با اجرای موفقیتآمیز سامانه حملونقل ویژه معلولان «همیار»، که همزمان با روز جهانی معلولان در سال ۱۴۰۲ رونمایی شد، نه تنها یک خدمترسانی محلی را ارائه کرده، بلکه به عنوان یک مدل عملیاتی پیشتاز و قابل رصد برای کلانشهرهای دیگر ایران معرفی شده است. این سامانه تحت نظارت مستقیم سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهرداری اصفهان فعالیت میکند.
محمد پرورش، مدیرعامل سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهرداری اصفهان، در تشریح عملکرد این سامانه اعلام کرد که در بسیاری از شهرهای کشور، حمل و نقل معلولان یا وجود ندارد و یا به صورت مستقل و زیر نظر مستقیم تاکسیرانی اجرا نمیشود. اما اصفهان توانسته است تنها سامانه حملونقل معلولان را پیادهسازی کند که کاملاً مبتنی بر رصد، تحلیل، نظارت و گزارشگیری برخط فعالیت میکند و همین عامل، آن را به یک الگوی موفق برای کشور تبدیل کرده است.
عملکرد آماری و جزئیات خدمترسانی:
سامانه «همیار» با هدف پوششدهی انواع معلولیتها از جمله جسمی-حرکتی، ذهنی، اوتیسم، ناشنوا، نابینا، کمشنوا و چند معلولیتی راهاندازی شده است. آمار عملکردی این سامانه در دو سال گذشته، گویای کارآمدی سیستم است:
-
تعداد کل سفرها: ۱۷ هزار و ۵۲۶ سفر در دو سال گذشته.
-
سفرهای ثبتشده با خودرو وَن (فقط در ماه گذشته): ۱۰۷۲ سفر.
-
پیک تقاضا: بیشترین تقاضای سفر در روزهای دوشنبه و در ساعت ۱۲ ظهر ثبت شده است.
-
کمترین تقاضا: کمترین میزان استفاده از سامانه در روزهای جمعه بوده است.
مدیرعامل تاکسیرانی اصفهان تأکید کرد که افزایش پیوسته آمار ثبت سفرها، نشاندهنده بسترسازی مناسب و تسهیل دسترسی است که نقشی حیاتی در حضور اجتماعی و آموزشی افراد دارای معلولیت ایفا میکند.
خدمات جدید سامانه: پشتیبانی شبانهروزی
سامانه «همیار» تنها به جابجایی مسافران محدود نشده و برای ارتقای کیفیت خدمات خود، امکانات جدیدی را به ساختار عملیاتی اضافه کرده است. محمد پرورش از افزوده شدن پشتیبانی تلفنی و مجازی شبانهروزی به این سامانه خبر داد. علاوه بر این، امکان ثبت شکایت و انتقاد بهصورت برخط نیز فراهم شده است که این امکانات، کیفیت خدمات و دسترسپذیری را برای خانوادههای معلولان به طور قابل توجهی افزایش داده است. این اقدامات، نشاندهنده یک سیستم هوشمند مدیریتی است که به صورت مداوم بر اساس بازخورد کاربران بهینهسازی میشود.
جمعیتی که نیاز به توجه بیشتر دارد
آمار رسمی و غیررسمی نشان میدهند که اصفهان با جمعیت بزرگی از افراد دارای معلولیت مواجه است که خدمات حملونقل ویژه تنها بخشی از نیازهای آنها را پوشش میدهد.
| شاخص | عدد تقریبی / رسمی | توضیح |
| جامعه معلولان استان | حدود ۱۲۰ هزار نفر | رقم اعلامی اخیر مسئولان بهزیستی |
| افراد دارای پرونده در بهزیستی | حدود ۹۰ تا ۹۲ هزار نفر | تحت پوشش توانبخشی |
| افراد دارای معلولیت جسمی–حرکتی | حدود ۲۸,۷۰۰ نفر | یکسوم کل معلولان استان |
| برآورد سازمان بهداشت جهانی | تا ۵۰۰ هزار نفر (حدود ۱۰ تا ۱۲٪ جمعیت) | با الگوهای جهانی، شامل خارج از پوشش |
مدیرکل بهزیستی استان اصفهان بارها اعلام کرده است که بیش از ۹۰ هزار نفر فرد دارای معلولیت در استان شناسایی و در پروندههای رسمی ثبت شدهاند. با این حال، برآوردهای بر پایه الگوهای سازمان جهانی بهداشت نشان میدهد که جمعیت واقعی افراد دارای معلولیت در استان ممکن است تا نیم میلیون نفر برسد.
نکته حیاتی اینجاست که شهر اصفهان به عنوان مرکز استان و به دلیل تمرکز مراکز درمانی، توانبخشی، کاردرمانی و فیزیوتراپی، سهم بزرگی از این جمعیت را در خود جای داده و هزاران نفر از معلولان جسمی–حرکتی (که تعداد آنها در استان حدود ۲۸ هزار و ۷۱۳ نفر است) برای دریافت خدمات تخصصی، ناگزیر به مراجعه مستمر به مراکز شهری هستند.
شهری که استقلال فردی را قربانی میکند
با وجود تلاشهایی مانند سامانه «همیار»، واقعیت روزمره افراد دارای معلولیت در اصفهان همچنان تلخ است. اصفهان، شهری که در شعارها «شهر دوستدار معلول» نامیده شده، از نظر زیرساختی با استانداردهای دسترسپذیری فاصله زیادی دارد. گزارشهای میدانی نشان میدهد که پیادهروهای با جدولهای بلند، رمپهای تند و غیراستاندارد، پلههای بیپایان در ادارات و مراکز خدماتی، و عدم مناسبسازی کامل اتوبوسها و فضاهای مرکزی، معلولان جسمی–حرکتی را عملاً از استقلال فردی محروم کرده است.
حتی در مناطق گردشگرپذیر، بخش زیادی از اقدامات مناسبسازی «نمادین» و «تزئینی» بوده است؛ رمپهایی که آنقدر شیب تندی دارند که عملاً به «سرسره خطرناک» تبدیل میشوند. این وضعیت موجب میشود که بسیاری از مسیرهای روزانه برای یک فرد ویلچرنشین یا غیرممکن باشد یا تنها با کمک دائم یک نفر دیگر قابلانجام باشد. در این میان، سامانه «همیار» با فراهم کردن حملونقل در دسترس، در تلاش است تا این خلأ جدی زیرساختی را تا حد امکان جبران کند و نقش مهمی در تسهیل حضور معلولان در جامعه ایفا کند.