امنیت زنان؛ پل هوایی یا تونل وحشت!

سال‌هاست پل‌های عابر پیاده با انبوهی از بیلبوردهای تبلیغاتی در دو طرف، به تونل وحشت برای زنان تبدیل شده است که به سلامت عبور کردن از آن یک دستاورد کوچک برای بسیاری از آنان محسوب می شود.
زن‌ها نیمی از مصرف کنندگان فضا‌های عمومی و شهری هستند؛ این درحالی است که بسیاری از فضا‌های شهری ماهیت و ذاتی مردانه دارند و برای استفاده زنان ایمن نیستند و استفاده از آن‌ها به ویژه در هنگام شب یا زمان تنهایی با پذیرش ریسک همراه است.
پل‌های عابر پیاده یکی از مکان‌های شهری است که نیم نگاهی به وضعیت آن نشان می دهد امنیت زنان در طراحی آن نادیده گرفته شده است، این ناامنی زمانی بیشتر می شود که در فقدان نور دو طرف پل نیر با تابلوهای تبلیغاتی پوشیده شوند، در این حالت فضای کاربردی پل به دالانی رعب‌آور تغییر ماهیت می‌دهد که عبور از آن حتی می‌تواند برای مردها هم دلهره‌آور و ترسناک باشد. چرا که تابلوهای عظیم تبلیغاتی جلوی دید عابرین را می‌گیرد و بر روی پل فضای مناسبی برای مزاحمین ایجاد می‌شود.
آزارهای خبابانی تجربه مشترک‌زنان
آزارهای کلامی و فیزیکی تجربه مشترک تمام زنان است. در حافظه جمعی این قشر آزارهای خیابانی زیادی نقش بسته است که برخی از آنان بر روی پل‌های عابر پیاده اتفاق افتاده است. اگر پای صحبت زنان و دختران بنشینید تقریبا همه آنان اضطراب عبور از پل‌های هوایی را تجربه کرده‌اند، بسیاری از آنان قدم هایشان را بر روی این پل ها تندتر برداشته‌اند تا خود را از خطری احتمالی برهانند. سایه آدمهای پشت سر، خیلی از آنها را ترسانده و قلب شان را به تپش انداخته است. برخی تجربه لمس فیزیکی یا آزار کلامی از طرف مردان بر روی پل هوایی را داشته اند. این پل‌ها برای زنان و دختران چنان مایه اضطراب است که برخی از آنان ترجیح می‌دهند ریسک گذشتن از خیابان را به جان بخرند و از پل های هوایی عبور نکنند تا از آزاری احتمالی در امان بمانند.
سازه‌های شهری مردانه است
واقعیت این است فضاهای عمومی شهری در کشور ما از جمله پایتخت مردانه است، گویا در طراحی آن امنیت زنان را لحاظ نکرده‌اند. برخی معتقدند فضای مردانه شهرهای ایران براساس درک سنتی از مفهوم خانواده سنتی و تقسیم کار بین زن و مرد طراحی شده است. در مفهوم سنتی خانواده، فعالیت زن در خانه و مرد در بیرون از منزل تعریف شده است، در قدیم چون فعالیت زن را در چارچوب خانه می دانستند، ضرورتی نمی دیدند که فضاهای عمومی را برای استفاده آنان ایمن سازی کنند و هنوز رد آن تفکر در طراحی فضای شهری به چشم می خورد.
اما اکنون آن مناسبات و تعاریف تغییر کرده اند. زنان به حقوق خود آگاهی پیدا کرده و با کسب دانش و مهارت از اندرونی خانه ها فاصله گرفته و به عرصه عمومی ورود پیدا کرده اند، بنابراین طراحی و فضای معماری موجود در شهر جوابگوی امنیت آنان نیست و احساس امنیت را به آنان نمی دهد.
بدیهی است این عدم امنیت بر زیست اجتماعی زنان تاثیر می گذارد و ضرورت تغییر رویکرد در حوزه طراحی فضا و معماری شهری را یادآور می شود. موضوع ایمن سازی فضای شهری سالهاست مورد توجه فعالین حقوق زنان قرار دارد. آنان مدتهاست از اعضای شورای شهر تهران، ایمن سازی فضای شهری برای زنان به ویژه پل‌های عابر پیاده را خواستار شده اند اما تاکنون مسئولین شهری پایتخت، پاسخ درخوری به این مطالبات نداده اند. پاسخی که به مرتفع کردن این نباز ختم شود.
پل‌های هوایی برای زنان ناامن هستند
به رغم نادیده گرفتن مطالبات فعالین مدنی در حوزه ایمن سازی شهر برای استفاده از زنان ، اما به تازگی زمزمه های در این زمینه شنیده می شود. همین دیروز سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران به ناامنی پل های عابر پیاده برای زنان اشاره کرد و از لزوم رسیدگی به وضعیت این پل‌ها سخن گفت.
علی اعطا در تذکر پیش از دستور در صحن علنی شورای شهر تهران با بیان اینکه در مورد وضعیت پل های عابر پیاده باید گفت که به واسطه وجود تابلوهای تبلیغاتی در دو طرف آن، پل‌ها نا امن هستند. گفت: حل موضوع ناامنی پل ها مطالبه جدی شهروندان است به گونه ای که برخی ها از این پل ها به تونل وحشت تعبیر می کنند!. وی با بیان اینکه شهروندان معتقدند که این پل‌ها امن نیستند و امکان آزار و مسائل مختلف در آن وجود دارد، گفت: برهمین اساس لازم است که شهرداری تهران از وضعیت پل‌ها و ضوابط حاکم بر آن ها و تعداد آنها در مناطق گزارش دقیقی را به شورای شهر ارایه کند تا بر اساس این گزارش موضوع را دنبال کنیم و نتیجه اقدامات ما باید در جهت رضایتمندی شهروندان و به ویژه بانوان باشد.
سخن گفتن از ناامنی پل های هوایی اتفاق جدیدی نیست، هر از چندگاهی مسول شهری ناامن بودن این پل ها را گوشزد می کند، اما تمام اقدامات به همان گوشزد کردن ختم می شود و اقدامی که منجر به ایمن سازی پل ها شود فعلا اتفاق نیفتاده است. فعالین حقوق زن امیدوارند سخنان علی اعطا در حد حرف باقی نماند و جامه عمل بپوشاند و خروجی مناسبی که به حل این مشکل ختم‌شود، به دنبال داشته باشد
آزار خیابانی زنان، پدیده جهانی است
لازم به ذکر است که آزارهای کلامی و فیزیکی در فضای عمومی شهر که به آزارهای خیابانی تعبیر می شوند، فقط مختص به ایران نیست و تجربه مشترک همه زنان در تمام دنیا است. در هند آمارهای آزار فیزیکی زنان آن قدر بالاست که بسیاری از آنان آن را یک رویه عادی و سبک زندگی فرض می کنند که گریزی از آن نبست. حتی آزارهای گروهی نیز در این کشور رایج است. زنان کشورهای دیگر نیز تجربه آزارهای خبابانی را دارند.
در مراکش ۴۰ درصد از زنان، تجربه آزار جنسی و یا کلامی را در خیابان دارند. در بنگلادش ۸۴ درصد از زنان اعلام کرده اند مورد آزار در خیابان و وسایل نقلیه قرار گرفته اند، این آمار برای زنان آمریکا ۶۵ درصد است که ۳۷ درصد از زنان گفته اند شب جرات بیرون رفتن از خانه را ندارند. در انگلستان ۳۵ درصد از زنان تعرض خیابانی را تجربه کرده اند. آمار آزار زنان در مکزیک وحشتناک است. از هر ۱۰ زن ۹ زن یعنی ۹۶ درصد از زنان در این کشور مورد آزار جنسی در حوزه عمومی قرار گرفته که بخش زیادی از این تعرضات مربوط به نیرو‌های پلیس است. در استرالیا ۷۷ درصد از زنان، آزار جنسی را یا در اتوبوس یا هنگامی که منتظر اتوبوس هستند تجربه می‌کنند. این آمار تکان دهنده، باعث شده که فعالبن حقوق زن در تمام دنیا به دولت‌ها و حاکمیت‌ها برای ایمن سازی فضای شهری فشار بیاورند. اما تاکنون در بسباری از کشورها این مطالبات دستاورد‌ خاصی نداشته، زیرا طراحی و ساخت فضا‌های عمومی در اغلب کشورها در دست مردان است.