کودکان زباله‌گرد؛ شب‌بیداران مظلوم پایتخت
سال‌هاست که کودکان کار در شرایط بسیار سخت و خطرناک اغلب در کنار سیلوهای تفکیک زباله زندگی می‌کنند و به انواع بیماری‌ها مبتلا می‌شوند. بر اساس کنوانسیون‌های گوناگون بین‌المللی به‌کار گرفتن کودکان زیر ۱۸سال در کارهای سخت و زیان‌آور غیرقانونی است اما این قانون در ایران به درستی اجرایی نمی‌شود.
سال‌هاست که کودکان کار در شرایط بسیار سخت و خطرناک اغلب در کنار سیلوهای تفکیک زباله زندگی می‌کنند و به انواع بیماری‌ها مبتلا می‌شوند. بر اساس کنوانسیون‌های گوناگون بین‌المللی به‌کار گرفتن کودکان زیر ۱۸سال در کارهای سخت و زیان‌آور غیرقانونی است اما این قانون در ایران به درستی اجرایی نمی‌شود چراکه با وجود این قانون هیچ اقدام عملی برای سامان‌دادن به زندگی این کودکان از طرف دولت و شهرداری انجام نمی‌شود.
کوچه و خیابان‌های شهر تهران پر شده از کودکانی که به اجبار برای عده‌ای زباله‌خشک جمع می‌کنند تا در آخر چندرغازی نصیب‌شان شود. این کودکان سال‌هاست که قربانی طمع افرادی می‌شوند که سود این طلا را می‌برند. این کودکان صبح که از خواب بیدار می‌شوند دغدغه درس و مدرسه ندارند چون مجبورند روزی‌شان را از داخل زباله‌ها جست‌وجو کنند.
آلودگی و بیماری، ذات زباله بوده و ده‌ها سال است که جوامع متمدن از نظر تکنولوژی، جمع‌آوری و تفکیک زباله را به ماشین‌ها سپرده است. بی‌شک، یک جای کار می‌لنگد وقتی می‌بینیم که در این شهر کار دستگاه‌های مکانیزه را کودکانی بین ۶ تا ۱۵ سال، آن هم با دست‌های خود انجام می‌دهند.
بیماری در کمین است
خانم طیبه سیاوشی، عضو مجمع نمایندگان تهران از به‌کارگیری کودکان در حوزه پسماند از سوی پیمانکاران شهرداری انتقاد کرده و می‌گوید: متاسفانه بسیاری از کودکان و افراد فعال در حوزه جمع‌آوری زباله مبتلا به اچ‌آی‌وی مثبت هستند.
او می‌افزاید: پیمانکاران حق به‌کارگیری کودکان را ندارند به همین دلیل باید با آنها به صورت جدی برخورد کرد؛ در واقع کارت‌هایی از سوی پیمانکاران به کودکان ارائه میشود که بر اساس آن بخشی از درآمد کار متعلق به پیمانکاران و بخشی نیز متعلق به کودکان است.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر اینکه اغلب کودکان فعال در حوزه جمع‌آوری پسماند از اتباع غیرمجاز افغان هستند، تصریح می‌کند: عده‌ای در مرزها کودکان 11 تا 12 ساله را تحویل گرفته و از آنها در مراکز بازیافت استفاده می‌کنند. این نماینده مردم در مجلس دهم، با هشدار نسبت به اینکه بسیاری از کودکان و افراد فعال در حوزه جمع‌آوری زباله مبتلا به اچ‌آی‌وی مثبت هستند، ادامه می‌دهد: کار کودکان در سر چهارراه‌ها را می‌توان بهترین شکل از کار آنها دانست و شکل فجیع‌تر و دردناک کار کودکان را باید در زباله‌گردی و مراکز بازیافت زباله مشاهده کرد زیرا گزارش‌های بسیار وحشتناکی از نحوه کار این کودکان ارائه میشود.
پیگیری برای ساماندهی
سیاوشی با یادآوری اینکه بارها وضعیت ساماندهی کودکان کار را از سوی دستگاه‌های متولی پیگیری کرده‌ایم، یادآور میشود: اقدامات انجام شده جهت جمع‌آوری و ساماندهی کودکان کار تاکنون تأثیر مناسبی در بهبود وضعیت آنها نداشته است و حتی مشکلاتی را نیز برای آنها به همراه داشته است.
عضو مجمع نمایندگان تهران با بیان اینکه امکان حذف کار کودک نه تنها در ایران بلکه در هیچ‌جای دنیا وجود ندارد، گفت: کودکان ارزان‌ترین نیروی کار بوده و به نوعی برای تأمین معیشت خانواده به این سوء‌استفاده اقتصادی تن داده‌اند؛ البته کار کودک مشکلی جهانی است و اغلب کشورهای دنیا برای حل و حذف آن الگوهایی ارائه کرده و نیاز است ما نیز الگوی بومی تعریف کنیم تا بتوان آسیب‌های این حوزه را کنترل و مدیریت کرد در این رابطه نباید هیچ تمایزی میان کودکان کار اتباع و ایران قائل شد.
مافیای گونی به دستان
دکتر مجید ابهری، آسیب‌شناس و رفتارشناس اجتماعی با اشاره به آسیب‌هایی که به کودکان کار حوزه پسماند وارد میشود می‌گوید: اکثر شهروندان، نوجوانانی را مشاهده می‌کنند که در خیابان‌ها و کوچه‌پس‌کوچه‌ها کیسه به‌دست تا درون مخزن‌های زباله خم شده و با منظره بسیار دلخراش و زشت به‌دنبال پسماند می‌گردند، در کنار آلودگی پسماند و اقلام زباله‌ها خود این افراد به منبع تحرک انواع میکروب‌ها و ویروس‌ها تبدیل شده‌اند. آلودگی زباله‌های خانگی و صنعتی در درون سطل‌ها به این افراد منتقل شده و با لباس و دست آنها در شهر به گردش در می‌آید. او می‌افزاید: بیش از 70 تا 80درصد از این جوانان فرزندان مهاجران غیر قانونی هستند که در حاشیه شهرها مانند خلازیر، پلاگرد،مرتضی گرد، شاطره، گلدسته و اطراف تهرانپارس در اتاق‌های کثیف و نمور به‌صورت 10 تا 15نفری با یکدیگر زندگی می‌کنند و مزد ناچیزی از مافیای زباله و طلای کثیف به‌دست می‌آورند.
آسیب‌شناس و رفتارشناس اجتماعی ادامه می‌دهد: درآمد و سود اصلی به‌وسیله افرادی که سرپرست آنها هستند کسب میشود؛ آنها زباله‌ها را در انبارهایی در میدان شوش، مولوی و خیابان دروازه قزوین آب کرده و به‌صورت خردپلاستیک در‌می‌آورند و به کارخانه‌ها برای کیسه‌های زباله و دمپایی‌های بازیافتی می‌فروشند.
ابهری با بیان اینکه بدون تردید زباله طلای کثیف است، تاکید می‌کند: در کنار این آلودگی‌ها و کثافت‌ها عده‌ای سودهای میلیاردی می‌برند. بیشتر این کودکان دچار بیماری‌های ریوی، استخوانی، ویروسی و گوارشی هستند، بسیاری از این کودکان از همان کودکی به بیماری‌های پوستی مبتلا می‌شوند. آنها هیچ پوشش درمانی و بیمه‌ای ندارند و اغلب دستانشان به‌وسیله شیشه و اجناس تیز بریده میشود و به‌خاطر نداشتن هزینه نمی‌توانند برای پانسمان به بیمارستان یا درمانگاه بروند.
اراده دولتی نیاز است
او اضافه می‌کند: دولت باید با این باندها با جدیت مقابله کند چراکه افرادی به اسم پسماند یا بازیافت آن اقداماتی انجام می‌دهند که درست نیست. شرایط تفکیک پسماند مناسب نیست؛ به همین منظور هم امروز کودکان گونی به‌دست سوژه دست عکاسان خودی و خارجی شده‌اند. امروزه عده‌ای برای سیاه‌نمایی وضعیت جامعه در شبکه‌های اجتماعی عکس‌ها را به نمایش می‌گذارند در‌حالی‌که در برخی از کشورها خانواده‌ها غذای روزانه خود را از مخزن‌ها زباله به‌دست می‌آورند.
متاسفانه هیچ نهاد یا مسوولی مسوولیت مستقیم حمایت از این کودکان و رسیدگی به مشکلات و خطرات در کمین آنها را نپذیرفته و شغل سخت آنها را به حساب نیاورده است. حال باید منتظر ماند و دید آیا مسوولان آینده وزارت کار و رفاه اجتماعی کوچک‌ترین قدمی برای رفاه حال این مردان پیر به‌کار خواهند گرفت یا نه؟
منبع: روزنامه صبح نو