رویای محال پایان کارتن‌خوابی
سه سال پیش عده‌ای از خیران اصفهانی تصمیم گرفتند نذورات خود را میان بی‌خانمان‌ها تقسیم کنند. آنها به‌صورت خودجوش و بی‌سروصدا شبانه برای گرسنگان بی‌سرپناه غذای گرم می‌بردند و با آنها که از جامعه طردشده بودند به مهربانی رفتار می‌کردند تا شاید دریچه امیدی به‌سوی بازگشتشان به جمعه باز شود.
میناعباسپور- اصفهان امروز: سه سال پیش عده‌ای از خیران اصفهانی تصمیم گرفتند نذورات خود را میان بی‌خانمان‌ها تقسیم کنند. آنها به‌صورت خودجوش و بی‌سروصدا شبانه برای گرسنگان بی‌سرپناه غذای گرم می‌بردند و با آنها که از جامعه طردشده بودند به مهربانی رفتار می‌کردند تا شاید دریچه امیدی به‌سوی بازگشتشان به جمعه باز شود. کمک‌های مردمی کم‌کم بیشتر شد. تأمین غذای گرم به پتو و لباس ارتقا پیدا کرد و زمزمه‌هایی برای اسکان و درمان کارتن‌خواب‌هایی که بیشتر به مواد مخدر اعتیاد داشتند هم مطرح شد؛ بنابراین پس از یک سال این تشکل مردمی موفق به راه‌اندازی نخستین گرمخانه کارتن‌خواب‌های اصفهان و کشور شد. تا اینجای کار همه‌چیز خوب پیش می‌رفت اما درخواست کمک از نهادهای دولتی کار را به‌جایی رساند که امسال و در آستانه فصل سرما، تشکلی که خود به دنبال شناسایی و اسکان بی‌خانمان‌ها می‌رفت، اکنون امکان باز کردن در گرمخانه و پذیرش کارتن‌خواب‌ها را نداشته باشد.
خرجمان دو برابر شد
سال گذشته پیشنهاد مدیریت مرکز ساماندهی متکدیان را به مدیرعامل انجمن پایان کارتن‌خوابی امید دادند، چراکه تجربه موفق او در مدیریت و ساماندهی کارتن‌خواب‌ها را دیده بودند. محسن انصاری که توانسته بود با تلاش مجدانه خود خیریه پایان کارتن‌خوابی امید را به ثبت رسانده و گروه پایان کارتن‌خوابی امید را ثبت کند نخست از پذیرفتن مسئولیت ساماندهی متکدیان سر باز زد چراکه نگران بود در تأمین حمایت‌های دولتی اختلالی ایجادشده و به‌اصطلاح «دستش در حنا بماند»؛ اما مقاومت او تنها چهار ماه دوام داشت و درست زمانی که انصاری در حال راه‌اندازی گرمخانه بانوان بود به‌عنوان مدیر مرکز ساماندهی متکدیان نیز انتخاب شد. درگذشته این مرکز به نام مرکز فضیلت واقع در خیابان پروین اصفهان بود و زیر نظر بهزیستی و شهرداری اداره می‌شد. این سازمان‌ها به دنبال راه‌اندازی مجدد آن بودند؛ بنابراین پیشنهاد شد که این مرکز هم زیرپوشش انجمن امید قرار بگیرد. اینها باعث شد که پکیج حمایتی این انجمن از کارتن‌خواب‌ها گرفته تا متکدیان، همه و همه به محل جدید واقع در محدوده دانشگاه صنعتی اصفهان منتقل شود. انصاری دراین‌باره می‌گوید: «معاون سیاسی استانداری، اعضای شورای شهر و اداره بهزیستی اصرار داشتند مدیریت این محل را نیز قبول کنیم. آنها از گرمخانه قبلی ما که مقابل بیمارستان چمران واقع‌شده بود دیدن کردند اما چون امکانات آنجا محدود بود و شرایط اسکان افراد با تعداد بالا وجود نداشت پیشنهاد محل جدید مطرح شد. این محل پیش‌ازاین اداره و اردوگاه اتباع بیگانه بود و استانداری این محل را در نظر گرفت که قرار شد شهرداری هم آن را تجهیز کند تا مرکز جدید راه‌اندازی شود؛ بنابراین به‌منظور ایجاد هماهنگی جلسات مختلفی با حضور نمایندگان حدود 13 دستگاه دولتی مختلف ازجمله نیروی انتظامی، بهزیستی، اداره کار و تعاون، علوم پزشکی، استانداری، کمیته امداد و ... برگزار شد. قرار بر این بود که تمامی این دستگاه‌ها همکاری داشته باشند تا این انجمن مدیریت مرکز ساماندهی متکدیان و بی‌خانمان‌ها را بر عهده بگیرد و افراد جذب‌شده را نسبت به مشکلی که دارند به ارگان مربوطه تحویل دهیم؛ اما همکاری‌ها کافی نبود و در ادامه اختلال‌هایی در روند مدیریت این مکان به وجود آمد. البته ما هنوز ساختمان قبلی را داریم اما نمی‌توانستیم هر دو محل را اداره کنیم و در این حالت خرجمان دو برابر می‌شد.»
عملکرد گرمخانه در محل جدید موفق نبود
یکی از ویژگی‌های گرمخانه مردمی امید این بود که افراد با پای خود و خواسته قلبی به این محل مراجعه می‌کردند و برای اسکانشان هیچ اجباری وجود نداشت. حتی خروج از محل نیز محدودیتی نداشت، تنها قوانین گرمخانه بود که فرد را به رعایت نظم عمومی ملزم می‌کرد و البته این قوانین توسط خود اعضا شکل‌گرفته و همگی آن را رعایت می‌کردند. درواقع صمیمیت موجود در این محل و کار جمعی که کارتن‌خواب را در کنار یکدیگر نگه‌داشته و اجتماع‌پذیر شدن دوباره آنها را میسر کرده بود؛ اما این روال در مرکز جدید ادامه پیدا نکرد. مدیرعامل انجمن پایان کارتن‌خوابی امید دراین‌باره می‌گوید: «قبلا در گرمخانه تعداد مشخصی کارتن‌خواب وجود داشت که چون اسکان اجباری نبود و خودشان آنجا را اداره می‌کردند ما دغدغه چندانی نداشتیم؛ اما اینجا چون هم تعداد افراد که بیشتر مجرم بودند بالا رفت و هم حضورشان به‌اجبار بود، دائم شاهد بروز اعتراض و شورش بودیم و نیروی انتظامی هم در کنترل این وضعیت همکاری نداشت، بنابراین مدیریت آن دشوار شد.»
نه امکان تجهیز داریم نه اجازه تعمیر
اکنون در آستانه فصل سرما و سال دوم فعالیت رسمی گروه پایان کارتن‌خوابی امید درحالی‌که انتظار می‌رفت پدیده کارتن‌خوابی در اصفهان نه‌تنها ریشه‌کن شده بلکه روال درمانی و روبه رشدی را در پیش بگیرد، در گیرودار خدمات جاری و تأمین هزینه‌ها دچار روند روبه‌زوال شد. انصاری دراین‌باره می‌گوید: «ساختمان جدید وضعیت مناسبی ندارد چون غیراستاندارد و قدیمی است و میراث فرهنگی اجازه تعمیر و تجهیز آن را نمی‌دهد؛ مثلا امکان تعبیه بخاری زیر سقف پنج متری آن نیست. همچنین سیستم گرمایشی مانند بخاری را نمی‌توان در این محل کنار افراد برپا کرد. چون در گرمخانه قبلی افراد با رعایت حقوق یکدیگر و در آرامش کنار هم حضور داشتند اما اینجا چون روال بر اساس زور و اجبار است بارها شاهد دعوا، شکستن وسایل یا ایجاد خطر از طریق آتش بودیم؛ بنابراین نمی‌توان با امکانات قبلی گرمایش را برقرار کرد. ضمن اینکه مصوب شده بود طبق قانون شهرداری تمام هزینه‌های جاری این محل را بدهد اما معاون مالی شهرداری این امر را قبول نکرده است. به‌تازگی در جلسه کارگروه اجتماعی شورای شهر هم مجدد موارد را مطرح کردیم اما کسی تجهیز و هزینه‌ها را قبول نکرد. این در حالی است که به دلیل مشکلات اقتصادی کمک‌های مردمی هم کاهش‌یافته و دستگاه‌های دولتی نیز به قول‌هایی که برای حمایت دادند عمل نکردند. اینها باعث شده که نتوانیم گرمایش این محل را تأمین کنیم و به دلیل مشکلات موجود پذیرش جدید هم نداریم، آنهم در شرایطی که هوا رو به سردی گذاشته و تعداد بی‌خانمان‌ها افزایش می‌یابد. در حال حاضر حدود 100 نفر خانم و آقا در این محل حضور دارند که تنها با یک نرده از یکدیگر جداشده‌اند. هیچ همکاری وجود ندارد. نه علوم پزشکی برای درمان، نه نیروی انتظامی برای امنیت و نه شهرداری و بهزیستی برای امکانات کمکان نمی‌کنند. گرمخانه مردمی بهتر اداره می‌شد و اینجا هزینه بسیار سنگینی دارد که مدیریت آن همت جمعی را می‌طلبد.»
مسئولان چه می‌گویند؟
هفته پیش در بخش تذکرات پنجاه و سومین جلسه علنی شورای اسلامی شهر اصفهان مهدی مزروعی، سخنگوی شورای اسلامی شهر بابیان اینکه سال گذشته شهر اصفهان برند پایان کارتن‌خوابی را به نام خود ثبت کرد، گفت «امسال نیز سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در این حوزه نیازمند همکاری بیشتر دستگاه‌های مسئول در این بخش هستند و ضروری است که همه مسئولان ذی‌ربط به تعهدات خود در این زمینه توجه داشته باشند.» همچنین در نخستین جلسه کمیسیون اجتماعی و محیط‌زیست شورای شهر اصفهان، مجتبی ناجی، معاون امور اجتماعی بهزیستی استان اصفهان با تأکید بر اینکه دست شهرداری برای کمک به ساماندهی متکدیان خیلی بازنیست و برای تخصیص اعتبار در این زمینه محدودیت‌هایی دارد، گفت: «باید توجه داشته باشیم که کارتن‌خواب‌ها کسانی هستند که نخواسته‌اند طبق اصول رفتار کنند و می‌خواسته‌اند از خدمات جوری استفاده کنند که طبق میل خودشان باشد بنابراین جامعه به آنها خدمت نداده؛ جامعه باید بپذیرد که کارتن‌خواب داشته باشیم چون این افراد اختلالات شخصیتی دارند و بستری شدن آنها در بیمارستان تنها اشغال فضایی است که مختص دیگران بوده است. چرا می‌ترسیم که بگوییم کارتن‌خواب داریم در هر جامعه نرمال و عادی 3 درصد آسیب‌دیده و عقب‌مانده و افراد روانی وجود دارد و این نباید زمینه توبیخ کسی یا دستگاهی باشد.» در کنار اینها به‌تازگی مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان با اشاره به ملکی که درباره آن میان میراث فرهنگی و شهرداری اختلاف پیش‌آمده بود به ایسنا گفت: «آن ملک مال ماست، اما حاضر هستیم برای کمک به شهرداری آن را در ازای مبلغی اندک در اختیار انجمن کارتن‌خوابی قرار دهیم.»
در استان به اصطلاح برخوردار اصفهان، چند سال پیش عده‌ای خیر داشتند کارشان را می‌کردند. بی‌سروصدا، شبانه برای کارتن‌خواب‌ها غذا می‌بردند. کم‌کم پای پتو و لباس گرم هم باز شد و حرف از اسکان به میان آمد. گرمخانه مردمی راه‌اندازی شد. دغدغه‌شان ترک اعتیاد، مدارک شناسایی و شغل بود. درخواستشان این بود که دوباره به دل جامعه برگردند. اکنون شورا تذکر می‌دهد، بهزیستی آمار و اوقاف پیشنهاد و دوباره چرخه تکرار می‌شود. این بار شاید غذای گرم هم نیست...