مرخصی دوران بارداری در ایران
در جامعه‌ای که اقتصاد آن گره خورده به اجتماع و زندگی به گونه‌ای کاملا متاثر از اتفاقات مختلف است، همه انسان‌ها بیش از هرچیزی به دنبال یافتن کسب و کار هستند. حال فرض کنید دو زوج با پشتوانه اینکه هر دو شاغل هستند باهم ازدواج می‌کنند و در ادامه خانم خانه باردار می‌شود و قاعدتا باید به مرخصی برود.
روزنامه ابتکار: در جامعه‌ای که اقتصاد آن گره خورده به اجتماع و زندگی به گونه‌ای کاملا متاثر از اتفاقات مختلف است، همه انسان‌ها بیش از هرچیزی به دنبال یافتن کسب و کار هستند. حال فرض کنید دو زوج با پشتوانه اینکه هر دو شاغل هستند باهم ازدواج می‌کنند و در ادامه خانم خانه باردار می‌شود و قاعدتا باید به مرخصی برود.
این مرخصی برای زن و شوهر در نقاط مختلف دنیا متفاوت است؛ تا آن جا که گاهی قوانین مربوط به دوران بارداری خانواده‌ها را تشویق به فرزندآوری می‌کند و گاهی برای آنها خطر اخراج را به همراه دارد! در ایران اما می‌گویند که قوانین سخت است و بعضاً توجهی نیز به این قوانین نمی‌شود و سالانه تعداد زیادی شکایت از اخراج خانم‌ها از محل کار پس از بارداری را شاهد هستیم درست در زمانی که سیاست‌های کلان جامعه ایرانی به سمت فرزندآوری در حرکت است و جمعیت پیر ایران در حال رشد.
قدمی برای افزایش جمعیت در کشور
سیاست‌های جمعیتی در کشورمان در دهه‌های مختلف متفاوت بوده، به طور مثال در دهه شصت شاهد فرزندآوری خانواده‌ها بودیم، به گونه‌ای که در خانواده‌ها داشتن 3 فرزند کاملا طبیعی بود و حتی این تعداد به 6 فرزند هم می‌رسید. در دهه هفتاد اما تمایل خانواده‌ها به فرزندآوری کم شد و با آن شعار معروف «فرزند کمتر، زندگی بهتر» به عنوا ن یک شعار راهبری تا مدت‌ها بر کشور حاکم شد که شاهد کاهش فرزندان خانواده به یک یا دو بودیم. در حال حاضر اما جمعیت پیر کشور در حال افزایش است و سیاست اصلی کشور سیاست افزایش فرزندآوری تعیین شده اما با وجود مشکلات اقتصادی این سیاست به خوبی در میان خانواده‌ها جای نگرفته است. سوای این موضوع یکی از مشکلاتی که خانواده‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، ترس از فرزندآوری است. ترسی که در میان زوجین شاغل بیشتر وجود دارد که ممکن است به اخراج آنها نیز بیانجامد.
مرخصی دوران بارداری؛ 6 یا 9 ماه؟
براساس اصلاحیه قانون «تنظیم جمعیت خانواده» که در خرداد ماه سال 1392 در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، مرخصی زایمان برای زنان باردار شاغل از شش ماه به نه ماه افزایش یافت اما آنچه در حال حاضر در شرکت‌های خصوصی و حتی نهادهای دولتی دیده می‌شود یک مرخصی شش ماهه است. مرخصی که خانم باردار می‌تواند با موافقت کارفرما در ماه آخر بارداری از آن استفاده کند.
در قوانین آمده است که مرخصی زایمان بخشی از سابقه کار خانم به حساب می‌آید و استفاده از آن، سایر مرخصی‌هایی را که مطابق قانون، یک فرد شاغل می‌تواند از آنها استفاده کند تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. گفتنی است فرد باردار با توجه به این موضوع که مدت مرخصی زایمان بخشی از سابقه کار او است در نتیجه از مواردی همچون «عیدی» و «پاداش» نیز برخوردار خواهد بود.
تامین اجتماعی با توجه به این موضوع که تعداد بالایی از شاغلین دولتی و غیر دولتی را تحت پوشش خود دارد، قوانین آن از اهمیت بالایی برخوردار است. به موجب ماده ۶۷ قانون سازمان تامین اجتماعی بیمه شده زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتی که ظرف یکسال قبل از زایمان سابقه پرداخت حق بیمه شصت روز را داشته باشد می‌تواند به شرط عدم اشتغال به کار از کمک بارداری استفاده کند. در ماده ۶۸ قانون تامین اجتماعی نیز آمده است، بیمه شدن زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتی که در طول مدت یک سال قبل از وضع حمل حق بیمه شصت روز را پرداخته باشد از کمک‌ها و معاینه‌های طبی و معالجات قبل از زایمان و حین زایمان و بعد از وضع حمل استفاده خواهد کرد. سازمان تامین اجتماعی بنابه درخواست بیمه شده می‌تواند به جای کمک‌های مذکور مبلغی وجه نقد به بیمه شده پرداخت نماید مبلغ مزبور در آیین‌نامه‌هایی که از طرف هیئت مدیره سازمان تهیه و به تصویب شورای عالی سازمان می‌رسد تعیین خواهد شد. در فاصله سال ۱۳۷۴ تاکنون مرخصی زایمان زنان بیمه شده شیرده به ۴ ماه (۱۲۰ روز) افزایش یافته و در تمام این مدت مستحق دریافت کمک بارداری هستند.
قوانین دوران شیردهی
حتی قانون برای دوران شیردهی مادران شاغل نیز تدابیری اندیشیده که براین اساس «مادرانی که به کودک شیر می‌دهند، می‌توانند روزانه از یک ساعت مرخصی برای شیر دادن فرزندان خود استفاده کنند.» همچنین «مادرانی که نوزادان آنها در مهدکودک یا محلی نزدیک به محل کار هستند و امکان رفت و آمد برای آنها مقدور است، می‌توانند بر حسب نیاز، این مرخصی یک ساعته را سه نوبت در روز استفاده کنند، البته درصورتی‌که مجموع مرخصی استفاده‌شده در هر روز بیشتر از یک ساعت نشود.» زنان باردار بیمه‌شده باید توجه کنند که در صورت استفاده نکردن از این مرخصی امکان جمع شدن یا دریافت هزینه آن را نخواهند داشت. بنابراین بهتر است از این فرصت برای شیر دادن به نوزاد شیرخوار خود استفاده کنید.
سیاست های تشویقی بارداری در کشورهای مختلف
در کشورهای مختلف دنیا برنامه های متنوع ای برای تشویق به بچه دار شدن وجود دارد که حتی شامل زنان خانه دار نیز می شود. حال اینکه در ایران مرخصی زایمان تنها 9 ماه است که فقط برای کارکنان استخدام رسمی ممکن بوده و در توضیحات پیشین آن را بررسی کردیم. همچنین در کشورمان به مردانی که پدر شده اند 3 روز مرخصی داده می شود! گفتنی است تشویق ادارات به مادران و پدران برای گذاشتن فرزند در مهد کودک ها نیز مورد انتقاد بسیاری از شاغلین قرار دارد. یکی دیگر از موضوعات نیز مربوط به فرزند 4 ام به بعد است که از حق بیمه محروم می شود.
حال بهتر است از چند کشور را مورد بررسی قرار دهیم، به طور مثال در کشور آلمان مرخصی زایمان به مدت 14 ماه است و همچنین نسبت به بازگشت آن ها به شغل تضمینی وجود دارد. حال اینکه در ایران بسیاری از خانواده ها از ترس از دست دادن شغل خود به سمت مادر و پدر شدن نمی روند.
در کشور انگلستان نیز برای مادران تا 3 سال مرخصی با حقوق لحاظ می شود. در کره جنوبی جایزه ای 3 هزار دلاری(معادل بیش از 11 میلیون) برای تولد هر فرزند در نظر گرفته شده است. در کشور روسیه هرچند در گذشته کمی قوانین جهان سومی به نظر می رسید اما در سال های اخیر برای تولد هر فرزند 15 هزار دلار به فرزند پرداخت می‌شود.
در ژاپن که کشوری پیر است و مانند کشورمان آن ها نیز به دنبال افزایش جمعیت جوان هستند، حقوق ماهیانه 13 هزار ین به هر فرزند تا 15 سالگی اهدا می شود. کشور فرانسه نیز در زمینه تشویق خانواده ها به فرزند آوری قوانینی دارد که می توان به کاهش مالیات، استخدام یک خدمتکا و پرداخت هزینه های کمک درسی و حتی ارائه خدماتی چون سبد کالا اشاره کرد.
حال باتوجه به طرح‌هایی مانند دادن یک میلیون تومان به هر نوزادی که متولد می‌شود که در دوران محمود احمدی نژاد اجرایی شده بود، بهتر نیست با اهمیت دادن به شخص مادر و پدر در زمان بارداری و اجرای قوانین در راه افزایش جمعیت قدم برداریم. گفتنی است بسیاری از خانواده ها به این دلیل که قوانین مربوط به مرخصی زایمان گویا لازم الجرا نیست و رعایت نمی‌شود و امنیت شغلی نیز به گونه ای زیر سوال رفته است، از فکر فرزندآوری می‌گذرند.
این مرخصی برای زن و شوهر در نقاط مختلف دنیا متفاوت است؛ تا آن جا که گاهی قوانین مربوط به دوران بارداری خانواده‌ها را تشویق به فرزندآوری می‌کند و گاهی برای آنها خطر اخراج را به همراه دارد! در ایران اما می‌گویند که قوانین سخت است و بعضاً توجهی نیز به این قوانین نمی‌شود و سالانه تعداد زیادی شکایت از اخراج خانم‌ها از محل کار پس از بارداری را شاهد هستیم درست در زمانی که سیاست‌های کلان جامعه ایرانی به سمت فرزندآوری در حرکت است و جمعیت پیر ایران در حال رشد.
قدمی برای افزایش جمعیت در کشور
سیاست‌های جمعیتی در کشورمان در دهه‌های مختلف متفاوت بوده، به طور مثال در دهه شصت شاهد فرزندآوری خانواده‌ها بودیم، به گونه‌ای که در خانواده‌ها داشتن 3 فرزند کاملا طبیعی بود و حتی این تعداد به 6 فرزند هم می‌رسید. در دهه هفتاد اما تمایل خانواده‌ها به فرزندآوری کم شد و با آن شعار معروف «فرزند کمتر، زندگی بهتر» به عنوا ن یک شعار راهبری تا مدت‌ها بر کشور حاکم شد که شاهد کاهش فرزندان خانواده به یک یا دو بودیم. در حال حاضر اما جمعیت پیر کشور در حال افزایش است و سیاست اصلی کشور سیاست افزایش فرزندآوری تعیین شده اما با وجود مشکلات اقتصادی این سیاست به خوبی در میان خانواده‌ها جای نگرفته است. سوای این موضوع یکی از مشکلاتی که خانواده‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، ترس از فرزندآوری است. ترسی که در میان زوجین شاغل بیشتر وجود دارد که ممکن است به اخراج آنها نیز بیانجامد.
مرخصی دوران بارداری؛ 6 یا 9 ماه؟
براساس اصلاحیه قانون «تنظیم جمعیت خانواده» که در خرداد ماه سال 1392 در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، مرخصی زایمان برای زنان باردار شاغل از شش ماه به نه ماه افزایش یافت اما آنچه در حال حاضر در شرکت‌های خصوصی و حتی نهادهای دولتی دیده می‌شود یک مرخصی شش ماهه است. مرخصی که خانم باردار می‌تواند با موافقت کارفرما در ماه آخر بارداری از آن استفاده کند.
در قوانین آمده است که مرخصی زایمان بخشی از سابقه کار خانم به حساب می‌آید و استفاده از آن، سایر مرخصی‌هایی را که مطابق قانون، یک فرد شاغل می‌تواند از آنها استفاده کند تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. گفتنی است فرد باردار با توجه به این موضوع که مدت مرخصی زایمان بخشی از سابقه کار او است در نتیجه از مواردی همچون «عیدی» و «پاداش» نیز برخوردار خواهد بود.
تامین اجتماعی با توجه به این موضوع که تعداد بالایی از شاغلین دولتی و غیر دولتی را تحت پوشش خود دارد، قوانین آن از اهمیت بالایی برخوردار است. به موجب ماده ۶۷ قانون سازمان تامین اجتماعی بیمه شده زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتی که ظرف یکسال قبل از زایمان سابقه پرداخت حق بیمه شصت روز را داشته باشد می‌تواند به شرط عدم اشتغال به کار از کمک بارداری استفاده کند. در ماده ۶۸ قانون تامین اجتماعی نیز آمده است، بیمه شدن زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتی که در طول مدت یک سال قبل از وضع حمل حق بیمه شصت روز را پرداخته باشد از کمک‌ها و معاینه‌های طبی و معالجات قبل از زایمان و حین زایمان و بعد از وضع حمل استفاده خواهد کرد. سازمان تامین اجتماعی بنابه درخواست بیمه شده می‌تواند به جای کمک‌های مذکور مبلغی وجه نقد به بیمه شده پرداخت نماید مبلغ مزبور در آیین‌نامه‌هایی که از طرف هیئت مدیره سازمان تهیه و به تصویب شورای عالی سازمان می‌رسد تعیین خواهد شد. در فاصله سال ۱۳۷۴ تاکنون مرخصی زایمان زنان بیمه شده شیرده به ۴ ماه (۱۲۰ روز) افزایش یافته و در تمام این مدت مستحق دریافت کمک بارداری هستند.
قوانین دوران شیردهی
حتی قانون برای دوران شیردهی مادران شاغل نیز تدابیری اندیشیده که براین اساس «مادرانی که به کودک شیر می‌دهند، می‌توانند روزانه از یک ساعت مرخصی برای شیر دادن فرزندان خود استفاده کنند.» همچنین «مادرانی که نوزادان آنها در مهدکودک یا محلی نزدیک به محل کار هستند و امکان رفت و آمد برای آنها مقدور است، می‌توانند بر حسب نیاز، این مرخصی یک ساعته را سه نوبت در روز استفاده کنند، البته درصورتی‌که مجموع مرخصی استفاده‌شده در هر روز بیشتر از یک ساعت نشود.» زنان باردار بیمه‌شده باید توجه کنند که در صورت استفاده نکردن از این مرخصی امکان جمع شدن یا دریافت هزینه آن را نخواهند داشت. بنابراین بهتر است از این فرصت برای شیر دادن به نوزاد شیرخوار خود استفاده کنید.
سیاست های تشویقی بارداری در کشورهای مختلف
در کشورهای مختلف دنیا برنامه های متنوع ای برای تشویق به بچه دار شدن وجود دارد که حتی شامل زنان خانه دار نیز می شود. حال اینکه در ایران مرخصی زایمان تنها 9 ماه است که فقط برای کارکنان استخدام رسمی ممکن بوده و در توضیحات پیشین آن را بررسی کردیم. همچنین در کشورمان به مردانی که پدر شده اند 3 روز مرخصی داده می شود! گفتنی است تشویق ادارات به مادران و پدران برای گذاشتن فرزند در مهد کودک ها نیز مورد انتقاد بسیاری از شاغلین قرار دارد. یکی دیگر از موضوعات نیز مربوط به فرزند 4 ام به بعد است که از حق بیمه محروم می شود.
حال بهتر است از چند کشور را مورد بررسی قرار دهیم، به طور مثال در کشور آلمان مرخصی زایمان به مدت 14 ماه است و همچنین نسبت به بازگشت آن ها به شغل تضمینی وجود دارد. حال اینکه در ایران بسیاری از خانواده ها از ترس از دست دادن شغل خود به سمت مادر و پدر شدن نمی روند.
در کشور انگلستان نیز برای مادران تا 3 سال مرخصی با حقوق لحاظ می شود. در کره جنوبی جایزه ای 3 هزار دلاری(معادل بیش از 11 میلیون) برای تولد هر فرزند در نظر گرفته شده است. در کشور روسیه هرچند در گذشته کمی قوانین جهان سومی به نظر می رسید اما در سال های اخیر برای تولد هر فرزند 15 هزار دلار به فرزند پرداخت می‌شود.
در ژاپن که کشوری پیر است و مانند کشورمان آن ها نیز به دنبال افزایش جمعیت جوان هستند، حقوق ماهیانه 13 هزار ین به هر فرزند تا 15 سالگی اهدا می شود. کشور فرانسه نیز در زمینه تشویق خانواده ها به فرزند آوری قوانینی دارد که می توان به کاهش مالیات، استخدام یک خدمتکا و پرداخت هزینه های کمک درسی و حتی ارائه خدماتی چون سبد کالا اشاره کرد.
حال باتوجه به طرح‌هایی مانند دادن یک میلیون تومان به هر نوزادی که متولد می‌شود که در دوران محمود احمدی نژاد اجرایی شده بود، بهتر نیست با اهمیت دادن به شخص مادر و پدر در زمان بارداری و اجرای قوانین در راه افزایش جمعیت قدم برداریم. گفتنی است بسیاری از خانواده ها به این دلیل که قوانین مربوط به مرخصی زایمان گویا لازم الجرا نیست و رعایت نمی‌شود و امنیت شغلی نیز به گونه ای زیر سوال رفته است، از فکر فرزندآوری می‌گذرند.