سفر بدون عصای سفید
مدیر سایت «محله نابینایان» به مناسبت روز عصای سفید از تاثیر هوشمندسازی حمل‌ونقل بر زندگی افراد نابینا می‌گوید
مدیر سایت «محله نابینایان» به مناسبت روز عصای سفید از تاثیر هوشمندسازی حمل‌ونقل بر زندگی افراد نابینا می‌گوید
دسترسی یکسان تمام افراد جامعه به امکانات شهری یکی از اصلی‌ترین موارد رسیدن به جامعه‌ای ایده‌آل است. در حالی که این روزها شاهد تاثیر هر چه بیشتر تکنولوژی بر زندگی مردم هستیم، مسئله توجه به نیازهای افراد ناتوان، کم‌توان و توان‌یاب هنوز در کشور ما بحث تازه‌ای محسوب می‌شود. بارها از پیاده‌روهایی عبور کردیم که امکانات لازم را برای تردد افراد نابینا با عصای سفید نداشتند و یا با ایستگاه‌های مترویی مواجه شدیم که فاقد پله برقی برای سهولت رفت‌وآمد ویلچرنشینان بودند. در برخورد با این موارد هر بار از خودمان می‌پرسیم که آیا حق زندگی برای همه افراد جامعه به طور مساوی در نظر گرفته شده است و افراد معلول و توان‌یاب در مسیر رشد کیفی زندگی شهری چه سهمی دارند.
با این حال به لطف تکنولوژی، مواردی به وجود آمده است که تمام افراد یک جامعه بتوانند از امکانات زندگی مدرن بهره ببرند و زندگی‌شان را به قبل و بعد از ورود یک تکنولوژی تقسیم کنند. هوشمندسازی سیستم حمل‌ونقل درون‌شهری یکی از این موارد است. به طور مثال افراد نابینا به سادگی می‌توانند با امکاناتی که فناوری در اختیار آنها قرار داده از اپلیکیشن‌های مخصوص حمل‌ونقل استفاده کنند و با اعتماد به نفس بیشتری به امور روزانه‌شان در خارج از منزل بپردازند.
اگر سری به سایت «محله نابینایان» بزنید و نام اسنپ را جست‌وجو کنید به مطالبی درباره نحوه استفاده افراد نابینا از اپلیکیشن تاکسی آنلاین اسنپ برمی‌خورید و می‌توانید صدها اظهار نظر را درباره این اپلیکیشن بخوانید. اظهار نظرهایی که اغلب نشان از اهمیت این سامانه هوشمند در زندگی افراد نابینا دارد و به همین دلیل پیگیر کوچکترین تغییرات و به‌روزرسانی‌های آن هستند. بخش عمده کسانی که در این سایت به تولید محتوا و تبادل نظر می‌پردازند خود عضوی از جامعه نابینایان هستند و همین امر به کاربردی شدن مطالب تولید شده کمک می‌کند. از آنجایی که سایت «محله نابینایان» تلاش به‌سزایی در جهت اعتلای سطح زندگی نابینایان دارد، برآن شدیم تا با مجتبی خادمی، مدیر و موسس این سایت، که ساکن اصفهان است به گفت‌وگو بپردازیم. خادمی چندین تالیف و ترجمه را در کارنامه کاری خود دارد؛ یکی از مهم‌ترین آنها به ترجمه نرم‌افزار مسیریابی نابینایان به نام نزدیک‌یاب برمی‌گردد که به استقلال نابینایان در رفت‌و‌آمدشان کمک می‌کند. در گفت‌وگو با مجتبی خادمی که خود نیز عضوی از جامعه نابینایان است از مشکلات حمل‌ونقل افراد نابینا تا پیش از روی کار آمدن اسنپ صحبت کرده‌ایم و او در این گفت‌وگو به نکته‌های جالبی درباره نیازهایشان برای دستیابی به استقلال بیشتر اشاره می‌کند.
ایده شکلگیری سایت «محله نابینایان» از کجا آمده و چند سال است که از فعالیت این سایت می‌گذرد؟
از آنجایی که سایت آموزشی برای نابینایان در ایران به صورت مدون وجود نداشت تصمیم گرفتم به صورت متمرکز به این کار بپردازم. از مرداد سال ۹۰ سایت «محله نابینایان» را راه انداختم تا همه کاربران نابینا و کم‌بینا و والدین‌شان بتوانند تجربیات و اطلاعات خود را در کل کشور با یکدیگر به اشتراک بگذارند. در واقع می‌توان گفت که «محله نابینایان» اولین سایت تخصصی منسجم و مدون برای نابینایان در ایران است. با افزایش بازدید سایت و تقاضا برای آموزش، افراد زیادی در مسیر بهبود بخش آموزشی به یاری ما آمدند و به این ترتیب گروه‌مان روز به روز بزرگتر شد.
قالب کلی سایت «محله نابینایان» چیست و در چه زمینه‌هایی به تولید محتوا می‌پردازد؟
ما سه هدف را در محتوای سایت خود دنبال می‌کنیم: تفریح و سرگرمی، آموزش و در نهایت استقلال افراد نابینا. مخاطب ما در بخش آموزش به طور مستقیم افراد نابینا هستند اما مطالب طوری تهیه می‌شود که معلمان و والدین آنها نیز بتوانند از محتوای آن استفاده کنند.
چندین مطلب در سایت‌تان با موضوع اسنپ خواندم که نشان می‌داد با جدیت پیگیر تازه‌ترین تحولات این سامانه هستید. اول اینکه نویسندگان این مطالب را به ما معرفی کنید و آیا این افراد نیز نابینا هستند؟
امیر سرمدی، مدیر پایگاه آب و هواشناسی تهران، خبرنگار روزنامه ایران و ایران سپید، از جمله نویسندگانی است که در سایت ما به تولید محتوا می‌پردازد و از نویسندگانی است که درباره اسنپ می‌نویسد. همچنین داریوش جوادی‌زاده، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، از دیگر کسانی است که نگارش مطالب آموزشی درباره اسنپ را بر عهده دارد و خود او نیز از نابینایان عزیز کشور ماست. مطالبی هم از انجمن موج نو داشتیم و خودم هم از جمله کسانی بودم که درباره اسنپ نوشتم.
نحوه درخواست خودرو در اپلیکیشن اسنپ برای یک فرد نابینا به چه صورت است؟
برنامه‌ای به اسم «تاچ بک» روی کل گوشی‌های اندرویدی قرار دارد که در حالت عادی غیرفعال است. زمانی که شما این برنامه را فعال کنید تمام گزینه‌های روی گوشی هوشمند شما خوانده می‌شود. با فعال کردن این برنامه وقتی اسنپ را باز کنید تمام گزینه‌های موجود در این اپلیکیشن به صورت صوتی خوانده می‌شود و ما از طریق شنیداری می‌توانیم از آن استفاده می‌کنیم و خودروی خود را سفارش دهیم.
سوال اصلی من از شما این است که قبل از اسنپ چطور بدون مشکل رفت‌وآمد در اصفهان می‌کردید؟
از آنجایی که افراد نابینا عضوی از جامعه محسوب می‌شوند و یک انسان عادی هستند برای رفت‌وآمد خود از همان روش‌هایی استفاده می‌کنند که برای کل مردم جامعه در نظر گرفته شده است. قبل از اسنپ، مشکل اصلی ما در رفت‌وآمد وقتی پیش می‌آمد که می‌خواستیم از جایی در سطح شهر تاکسی تلفنی بگیریم و نیاز بود که نشانی دقیق خود را به راننده بدهیم. پیش از هوشمندسازی سیستم درخواست خودرو رانندگان از نقشه استفاده نمی‌کردند و به همین دلیل خیلی طول می‌کشید تا ما را پیدا کند. قبلا اگر در خیابانی بودیم که خوب آن را نمی‌شناختیم دائم مجبور می‌شدیم از عابران درباره جزئیات جایی که در آن هستیم بپرسیم و به راننده توضیح دهیم که مثلا روبه‌روی فلان مغازه یا مرکز ایستاده‌ایم. سوای این موضوِع، بحث قیمت سفر با تاکسی تلفنی مطرح بود و هزینه زیادی را به زندگی ما تحمیل می‌کرد. اسنپ کمک کرد که بتوانیم به طور حدودی محل دقیق خود را روی نقشه برای راننده مشخص کنیم. نکته دیگر امنیت سفر با اسنپ است که این مزیت تنها محدود به نابینایان نمی‌شود. وقتی درخواست اسنپ می‌دهیم اسم و فامیل و پلاک خودروی راننده را داریم و از روی نرم‌افزارهای مخصوصی که متصل به جی‌پی‌اس است می‌توانیم مسیر سفر را روی نقشه دنبال کنیم.
به نظر می‌رسد تکنولوژی انجام امور روزمره زندگی را برای افراد نابینا بیش از تصور معمول آسان کرده است.
بله بسیار زیاد. اجازه بدهید یک مثال از تجربه خودم بزنم: من قبل از اسنپ اغلب از آژانس‌های محلی ماشین می‌گرفتم و یک راننده ثابت دنبالم می‌آمد. این موضوع به نظرم یک ضعف داشت، راننده می‌دانست که مسافرش در کجا زندگی یا کار می‌کند. این مسئله باعث می‌شد از یک جایی به بعد بحث تجسس در زندگی شخصی مسافر مطرح شود. سفر با اسنپ چنین مشکلاتی را ندارد، چون تعداد راننده‌های آن زیاد است و هر سری یک نفر به دنبال شما می‌آید و کنجکاوی نمی‌کند که مسافرش چه کاره است یا کجا می‌رود. در کل می‌توانم این طور توضیح بدهم که در سفر با اسنپ به حریم خصوصی افراد احترام گذاشته می‌شود.
هوشمندسازی حمل‌ونقل بر کیفیت زندگی شما آنقدر تاثیر گذاشته است که بتوان زندگی‌تان را به قبل و بعد از آن تقسیم کرد؟
به رفت‌وآمد ما کمک زیادی کرده و کیفیت آن را بالا برده است. قبل از اسنپ در خیابان‌ها و اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها معطل می‌شدم و آژانس هم که می‌گرفتم یک دردسر دیگر داشت. من تا قبل از اسنپ شب تا دیروقت جایی نمی‌ماندم چون از یک ساعتی به بعد ماشین نبود و اگر هم بود گوش می‌بریدند و در سفرهای آخر شب باید هزینه چند برابر پرداخت می‌کردیم. از وقتی اسنپ آمده است من شب‌ها خیلی راحت رفت‌وآمد می‌کنم و فرقی هم نمی‌کند که سفرم به مرکز شهر باشد یا حاشیه شهر و ساعت ۹ شب باشد یا ۴ صبح. مثلا شب‌های ماه رمضان امسال آنقدر اسنپ زیاد بود که می‌دانستیم ۲۴ ساعته در دسترس است. این از آن امکاناتی محسوب می‌شود که به لطف اسنپ به وجود آمده است.
طبق تجربه شخصی شما، سفر با اسنپ و برخورد راننده‌های این سامانه در مواجهه با افراد نابینا چطور است؟
من معمولا وقتی از اسنپ ماشین می‌گیرم به راننده زنگ می‌زنم و می‌گویم که نابینا هستم و با یک عصای سفید در فلان جا منتظر شما ایستادم. در مجموع سفرهایی که با اسنپ داشتم فقط یک یا دو مورد بوده که راننده بعد از تماس من لغو سفر زده است که آنها هم هر کدام دلایلی مثل تمام شدن گاز ماشین آوردند. در کل حس خوبی از سفر با رانندگان اسنپ دریافت می‌کنم و به نظرم اگر به طور میانگین در نظر بگیریم برخورد مناسبی دارند. اغلب ضعف‌هایی که در برخوردها وجود دارد خیلی به اسنپ ربط پیدا نمی‌کند و بیشتر به فرهنگ جامعه ما مربوط می‌شود، چون به هر حال راننده‌ها هم انسان هستند.
آیا افراد نابینا از تمام امکانات یک سامانه هوشمند حمل‌ونقل استفاده کنند و مشکل خاصی در این باره وجود ندارد؟
مشکل ما با این سامانه‌ها در ثبت مسیر است. چون نمی‌توانیم مثل کاربران عادی مقصد مورد نظرمان را با کشیدن انگشت روی نقشه پیدا کنیم و آدرس‌مان را تنها از طریق نوشتن جست‌وجو می‌کنیم. گاهی اسم بعضی از خیابان‌ها در اصفهان با جزئیات در نقشه ذکر نشده است و عملا ما نمی‌توانیم آدرس مورد نظر خود را پیدا کنیم. من روزانه دو تا سه سفر و گاهی تا هشت سفر با اسنپ می‌روم و برطرف شدن این مشکل کمک زیادی بهم می‌کند.
احساس‌تان نسبت به اینکه اسنپ، در این فصل لیگ برتر فوتبال، حامی تیم سپاهان شده است چیست، به عنوان یک اصفهانی طرفدار تیم سپاهان هستید یا ذوب‌آهن؟
من خیلی پیگیر فوتبال نیستم، ولی تیم سپاهان را دوست دارم. تقریبا همه اصفهانی‌ها طرفدار سپاهان هستند. برایم جالب است که اسنپ حامی یک تیم اصفهانی شده است.