تولید روغن هسته خرما از سوی محققان اصفهانی

به گزارش ایمنا، سیزدهمین دوره جشنواره ملی فن‌آفرینی شیخ بهایی روزهای ۷ و ۸ اردیبهشت‌ سالجاری در اصفهان برگزار شد.
جشنواره ملی فن‌آفرینی شیخ‌بهایی به عنوان یکی از جشنواره های مطرح کشور اردیبهشت ماه هرسال به همت شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان با هدف ترویج و توسعه فن‌آفرینی، خلاقیت و نوآوری، معرفی فن‌آفرینان به عنوان موتور حرکت و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و ایجاد فضای تعامل در میان فعالان عرصه‌های مختلف فن‌آفرینی برگزار می‌شود.
هر ساله در این جشنواره ایده های نو از سوی کارآفرینان به بازار تجارت معرفی می شود. سید حمید نور بخش یکی از کارآفرینان دوره سیزدهم جشنواره شیخ بهایی است که با ایده تولید روغن از هسته خرما در این جشنواره شرکت کرده است.

عضو هیات مدیره این شرکت دانش بنیان، گفت: میزان روغن در هسته خرما در حدود ۱۵ درصد است که روغنی با کیفیت مطلوب برای مصارف غذایی و همچنین استفاده در فرمولاسیون محصولات آرایشی بهداشتی است. از آنجا که بیش از ۵۵ درصد اسیدهای جرب موجود در هسته خرما شبیه روغن زیتون است، این روغن از ارزش غذایی بالایی برخوردار است. با این حال بافت بسیار سخت هسته و همچنین پایین بودن میزان روغن در مقایسه با دانه های روغنی دیگر در هسته خرما، تولید تجاری آن را با شکست روبرو کرده است.

وی در ادامه اظهار کرد: مجموعه پویا فرآوران کامیاب دستیابی به فناوری تولید روغن هسته خرما را در دو فاز تکمیل کردند.

این محققین در فاز نخست با مطالعات و تحقیقات فراوان، آسیاب ویژه خرد کن هسته خرما را طراحی و ساختند. ویژگی منحصر به فرد این دستگاه عدم وجود اکسیژن در حین فرایند و همچنین دمای پایین در حین کارکرد است. این باعث می شود تا خواص منحصر به فرد هسته خرما در اثر گرما و اکسیداسیون از بین نرود، علاوه بر این دستگاه قابلیت تولید ذرات خرد شده در ابعاد مختلف از نانو تا چندین میلی متر را دارا است.

فاز دوم به منظور رفع چالش فرایند استخراج روغن از بافت سخت هسته خرما است، برای رفع این مشکل نیز چندین پیش تیمار فیزیکی قبل از فرایند استخراج انجام گرفت، که راندمان استحصال روغن به بیش از ۹۰ درصد رسید. فرایند استخراج به دو روش پرس سرد و حلال با توجه به کاربرد نهایی روغن انجام می شود و سپس روغن تصفیه و آماده مصرف است.

این متخصص علوم و صنایع غذایی تصریح کرد: این روغن با توجه به نوع توزیع اسیدهای چرب آن دارای پایداری حرارتی مطلوبی است که آن را برای مصارف سرخ کردن نیز مناسب می کند. استفاده از هسته خرما به عنوان یک منبع در دسترس و ارزان قیمت می تواند منجر به تولید روغن با خصوصیات تغذیه ای مطلوب و قیمت مناسب برای استفاده در صنایع غذایی و آرایشی بهداشتی شود.

وی گفت: ایران بر اساس آمار سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ با تولید سالیانه بیش از یک میلیون تن خرما دومین تولید کننده بزرگ خرما پس از مصر است، بخش اعظم خرمای تولیدی در ایران تبدیل به ضایعات می شود. هسته خرما همیشه بخش اصلی این دور ریز خرما را تشکیل می دهد. در واقع حدود ۱۵ درصد وزن هر خرما مربوط به هسته آن است، بر این اساس سالیانه بالغ بر ۱۵۰ هزار تن هسته خرما دور ریخته می‌شود، و در صورتی که میزان تولید سال های قبل نیز به آن افزوده می شود که مشکلات زیست محیطی متعددی ایجاد می کند.

نوربخش در ادامه اظهار کرد: فرایند تولید محصول در ابعاد نیمه صنعتی و پایلوت کاملاً توسعه یافته است، و در صورت سرمایه گذاری حدود ۲۰ میلیارد ریالی در این بخش سالانه از واردات حدود ۲۰۰۰ تن روغن خام جلوگیری، که این باعث جلوگیری از خروج بیش از پنج میلیون دلار ارز از کشور و همچنین اشتغال حداقل ۱۵ نفر بطور مستقیم می شود.

نوربخش بیان کرد: هسته خرما مورد استفاده از صنایع مربوط به این محصول، به عنوان منبع اولیه برای تولید محصولات مختلفی نظیر فیبر خوراکی ( برای اولین بار در جهان)، انواع نان های رژیمی غنی شده با آرد هسته خرما، دمنوش سلامت زای قهوه خرما و روغن هسته مورد استفاده قرار داده است.