موزه هنرهای معاصر یادگاری ارزشمند از مجموعه دولتخانه صفوی

به گزارش خبرنگار ایمنا، موزه هنرهای معاصر اصفهان شامل آثار ارزشمند در بخش‌های خط و کتابت، بخش آثارلاکی و روغنی، بخش دستبافته‌ها و رودوزی‌های سنتی، بخش نگارگری، بخش آثار فلزی، بخش آثار چوبی و بخش آبگینه، سفال و چینی است.

کاخ چهارباغ، کاخ سرپوشیده و نام‌های دیگر این عمارت، " رکیب‌خانه" است، این بنا در اوایل قرن یازدهم هجری مقارن با سلطنت شاه عباس اول احداث شد.

این عمارت در دوران قاجار پس از بازسازی و تغییرات به عنوان خانه ظل‌السلطان استفاده شد و در زمان پهلوی به عنوان اداره ثبت احوال اصفهان کاربری داشت و در حال حاضر نیز این ساختمان موزه هنرهای معاصر اصفهان است.

این بنا در اوایل قرن یازدهم هجری مقارن با سلطنت شاه عباس اول به عنوان یکی از بناهای مجموعه دولتخانه صفوی بنیان نهاده شد و با توجه به کلمه رکیب خانه مشخص می‌شود که این عمارت محل نگهداری لوازم سوارکاری و یراق آلات اصطبل دولتی بوده است.

بعد از پایان حکومت صفویه عمارت رکیب خانه متروک شد و بعدها در عصر قاجار به دستور حاج محمد حسین خان صدر اصفهانی صدر اعظم نیک اندیش فتحعلیشاه مجددا احیاء شد.

در دوره حکومت مسعود میرزا ظل السلطان بعد از انجام تعمیرات و الحاقاتی که با آن دوره سازگار بود به عنوان محل زندگی این حاکم تعیین شد و در دوران پهلوی اداره آمار و ثبت احوال اصفهان در این محل استقرار یافت و تغییراتی در ساختمان و مخصوصاً در بخش غربی آن صورت گرفت.
در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی رکیب خانه مورد مرمت اساسی قرار گرفت و بعد از بازسازی مقرر شد اشیاء موجود در موزه‌های هنرهای تزئینی تهران و بقیه اشیاء قدیمی به اصفهان منتقل و در این ساختمان به معرض تماشای عموم گذاشته شود، در اجرای این هدف در تابستان ۱۳۷۵ گنجینه‌های تزئینی رسماً افتتاح و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

موزه هنرهای تزئینی ایران با فضایی به مساحت۲۶۰۰ متر مربع و حدود۱۲۰۰ متر فضای مفید نمایشگاه با در بر گرفتن هفت بخش دایمی و با نگارخانه جانبی، صدها اثر نفیس هنری را جهت بازدید عموم علاقه مندان عرضه کرده است.

بخش‌های هفت گانه موزه دیدن دارد...

بخش‌های هفت گانه موزه عبارتند از بخش خط و کتابت، بخش آثارلاکی و روغنی، بخش دستبافته‌ها و رودوزی‌های سنتی، بخش نگارگری، بخش آثار فلزی، بخش آثار چوبی و بخش آبگینه، سفال و چینی است.

نخستین بخش موزه هنرهای تزئینی، متبرک و مزین به مجموعه‌ای از قطعات، اوراق و مجلدات قرآن کریم، محمد مومن ابهری، احادیث، کتب ادعیه و اشعار است که در طراز یزدی، شفیع تبریزی، میرعماد و دخترش گوهرشاد به نمایش گذاشته شده است.

انواع جلدهای چرمی به شیوه‌های مختلف از قبیل سوخت، معرق، ضربی، لاک و روغن مرصع و مذهب از آثار زمان دوم و محمدرضا امامی از جمله آثار این بخش است. سده‌های اخیر توسط هنرمندانی چون محمد صادق خوانساری، وصال شیرازی، میرعلی هروی و محمد علی اصفهانی مکتوب شده‌اند.

کتاب‌های خطی «زادالعمعاد» به قلم محمد هاشم لولوی اصفهانی، دیوان مصور امیر علی شیرنوایی و کلیات سعدی مصور و مذهب و مرصع در زمره این آثار هستند.

دیگر آثار نفیس خطی موجود در این بخش، قطعات خوشنویسی مختلف از سده هشتم هجری به بعد است، آثاری از استادان بزرگ خوشنویسی از جمله یاقوت مستعصمی، محمدرضا مجلسی، سلطان علی مشهدی، میرعلی و محیی هروی، منشی گنابادی، عبدالجبار اصفهانی، ابوتراب، هاشم اصفهانی، شاهزاده بهرام صفوی، عبدالرشید دیلمی، درویش عبدالمجید طالقانی، میرزا کوچک.

در بخش آثار لاکی و روغنی، مجموعه زیبائی از انواع اشیاء لاکی و مذهب، قلمدان، جای طومار، جعبه، قاب آیینه، ترازو، سرچسبدان و جلد آلبوم آثار این بخش را تشکیل می‌دهند.

این آثار از یادگارهای ارزشمند استادانی چون آقا صادق، میرزا بابای شیرازی سمیرمی، فتح الله شیرازی و آقا نجفعلی اصفهانی به شمار می‌روند که با نقشهای مختلف گل و مرغ تک چهره، صورت سازی، ترنج سر ترنج، شکارگاه و فرهنگ عامه زینت یافته‌اند.

در بخش دست بافته‌ها و رودوزی‌های سنتی، منسوجات متنوع و کم نظیر از نمونه‌های دوره قاجار به نمایش گذاشته شده است.

این آثار اغلب در مرکزی‌های مهم بافندگی ایران یعنی اصفهان، یزد، کرمان و کاشان بافته شده است و انواع زری، ترمه، شال، مخمل، اطلس و تافته که به صورت تابلو، لباس، کیسه پول، سفره قند، جای شانه، قلمدان، جای تربت، چارقد، سوزنی، سجاده، پرده و رومیزی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند و به شیوه مختلف گلابتون دوزی، قلاب دوزی، پولک دوزی، زغره دوزی، مشبک دوزی، گل خامه دوزی و نقده دوزی زینت یافته‌اند.

از جمله آثار دیگر این بخش نمونه‌های نفیسی از قلمکاری ساخت اصفهان است که به شیوه نقاشی قالب زنی روی پارچه تهیه شده‌اند و همچنین قالیچه معروف «بشریت» و «شکار چرخ» که بر اساس طرح زیبا و هنرمندانه مرحوم استاد عیسی بهادری بافته‌ها شده، از آثار چشم نواز بخش بافته‌ها و رودوزی‌ها به شمار می‌روند.

مجموعه متنوعی از آثار نگارگری ایرانی در سبک و شیوه‌های مختلف زینت بخش این سالن نگاری گری است.

آثار شیوائی از مینیاتورهای مکتب هرات، اصفهان، تبریز و نگاره‌های تک چهره قاجار در کنار تصاویر آبرنگ و رنگ روغن و موضوع‌های مختلف تصویرگری کتاب، مجالس حماسی و ادبی، بزمی، فرهنگ عامه در این مجموعه به نمایش گذاشته شده است.

تابلوی ارزشمند و نفیس «چوگان» اثر استاد حاج میرزا آقا امامی اصفهانی که به شیوه سوخت و معرق و مینیاتور روی چرم خلق شده است نیز از جمله آثار این بخش به شمار می‌رود.

تابلوی مذهب تشعیری منحصر به فردی که توسط زین العابدین مذهب تبریزی در سال ۱۰۰۸ هـ. ق ترسیم و به شاه عباس اول اهدا شده است نیز از دیگر آثار ارزشمند و نفیس این بخش است وسایر آثار به نمایش در آمده در این بخش متعلق به هنرمندان صاحب سبک و صاحب نامی چون آقارضا عباسی، محمد حسین طوطی، معین مصور بهزاد، مصور الملک، ملک الشعرا، صنیع الملک، حبیب الله ساروی، نادرالزمان، محمد مسیح و ابراهیم اصفهانی است.

مجموعه آثار فلزی این بخش مشتمل بر زیورهای طلا و نقره، کمربند و قلاب کمر، قاب دعا، انواع قوطی، قفل و قلمدان، سرقلیان، قاب آیینه، باروت دان، انفیه دان، آفتابه و لگن، عودسوز، جام‌های چهل کلید، خنجر، قیچی و چاقو است که به شیوه مختلف مشبک کاری، ریخته گری، چکش کاری، ملیله و قلمزنی و ترصیع ساخته شده و با سنگهای گران قیمتی تزئین یافته‌اند.

از جمله آثار می‌توان سینی ملیله نقره و طلا کار استاد عباس زنجانی در سده ۱۲هـ. قلمدان ملیله مطلای مرصع به سفارش کلنل سرتیپ خان در سده ۱۳هـ. ق و نیز آفتابه لگن مرصع مربوط به دوره صفوی که از آثار زیبای این بخش به شمار می‌روند.

در بخش آثار چوبی موزه هنرهای تزئینی ایران، بیننده شاهد آثار نفیسی از صنایع هنری بر چوب مانند خاتم سازی، منبت کاری، مشبک و معرق است که نمونه‌های از آن عبارتند از انواع قاب آئینه، گلچه کفش عروس، رحل و جعبه قرآن، زیر عمامه، قلمدان، جعبه آرایش، قاشق و ملاقه‌های دوغ خوری و شربت خوری از آثار ارزشمند این بخش جعبه تمام منبت و قاب آئینه‌ای است که با نقوش بسیار زیبای اسلیمی و گرفت و گیر توسط زین العابدین خوانساری در ۱۳هـ. ق ساخته شده است.

در بخش آبگینه، آثار زیبایی از کریستال‌های تراش‌دار با نقش افزوده و انواع شیشه (عطردان، پیاله) مربوط به سده‌های ۳ تا ۶ هجری قمری ساخت گرگان به معرض نمایش گذاشته شده است در این شماذ می‌توان لیوان‌های شربت خوری مینای مرصعی را نام برد که زینت بخش این قسمت از موزه است.