بازگشت بی سر و صدای قلیان به شهر

درحالیکه چند سالی است که ارائه قلیان در چایخانه‌ها و اماکن عمومی ممنوع شده اما با اصرار برخی افراد و چایخانه داران، دوباره زمزمه بازگشت قلیان به گوش می رسد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان،نقش و نگار از عمارت های باشکوهش می بارد، در بازارهایش به هر سو رو کنی طرهِ خیال انگیزِ بته جقه های سنتی چشمانت را میخکوب می کند، شهرِ گنبدهای فیروزه ای چونان جادوگری قهار، پیر و جوان را مسحور شگفتی های بی نظیرش ساخته است.
وقتی چشمانت از دیدن این همه زیبایی لبریز شد، به دنبال مامنی می گردی که لَختی در آن بیاسایی، آری! چایخانه های سنتی و دلنواز اصفهان همان جایی است که دنبالش می گردی! وصف صفای چایخانه های شهر و لذت نوشیدن یک استکان چای قند پهلو را هر بنی بشری شنیده است، دیگر نیازی به گفتن نیست، به قول استاد سخن، سعدی: "مشک آن است که خود ببوید نه اینکه عطار بگوید"، قدری تامل کنیم، گفتیم: ببوید!؟ اینجایِ کار اما قدری می لَنگد! شاید در چایخانه ها بوی خوشی به مشام نرسد، بوی قلیان و دود سیگار قدر فضا را تنگ و تار کرده!
تا چند سال پیش گردشگران بجای اینکه آدرس مناطق زیبا و دیدنی شهر را بگیرند، در پی نام و نشانی که از قلیان چاق کردن چایخانه های اصفهان شنیده بودند به شهر آمده و سراغ چایخانه ها را می گرفتند، ماجرا تا جایی پیش رفت که نه تنها در چایخانه ها بلکه در گوشه و کنار پارک ها و سواحل زاینده رود هم نوجوانان و جوانان در حال قُل قُل بودند! رودخانه که خشکید و رفت پی کارَش! ما ماندیم و قلیان!
جمع آوری قلیان ها از سطح شهر
تلاش ها آغاز شد، تقریبا سه سال پیش بود، مرداد ماهِ سال 95 ، که با همکاری و عزمِ جزمِ مرکز بهداشت ،قوه قضاییه و نیروی انتظامی اصفهان، استعمال قلیان در اماکن عمومی ممنوع شد و حتی تعدادی از چایخانه ها بدلیل اصرار بر عرضه قلیان، پلمب شدند، اما این اقدام، گره گشای مشکل که نبود هیچ، بلکه گره ماجرا کورتر کرد!
کم کم صدایی که پیش از این در چایخانه ها به گوش می رسید، این بار از زیرزمین ها و مراکز غیر مجازِ حاشیه شهر به گوش می رسید، صدایی آرام و درگوشی، آری قلیان باز هم استفاده می شد، اینبار اما زیرِ پوست شهر! برخی خانه ها آرام آرام اسم و رسمی پیدا کردند و تبدیل شدند به پاتوق! حالا دیگر در این پاتوق ها خبری از نظارت و سرکشی نیست، مراجعه کنندگان با آسودگی و فراغ خاطر قلیان چاق می کردند، قلیان و انواع و اقسام آلات دودزا .
برخورد جدی با چایخانه ها
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان معتقد است: بر اساس قانون از ۱۰ سال گذشته برای هیچ چایخانه ای مجوز صادر نشد اما شاهد فعالیت غیر مستقیم چایخانه ها بودیم و این در حالی بود که هیچ برخوردی با آنها صورت نمی گرفت که این مسائل باید روشن و شفاف سازی شود، در صورتی که چایخانه‌ها برای مردم ایجاد مزاحمت کنند، طبق ماده ۶۸۸، اقدام آنها تهدید علیه بهداشت عمومی بوده و ما طبق قانون موظف به برخورد با آنها هستیم.
کمال حیدری اظهار داشت: خارج کردن چایخانه ها از اماکن عمومی باعث شد که دست بازرسان بهداشت و پلیس که سال های سال تلاش مستمر برای جمع آوری چایخانه ها و برخورد با آنها کردند، کوتاه شود و این در حالی است که پلیس برای مبارزه با بزهکاری در این مکان‌ها که امروز جزو مکان های خصوصی است باید هر بار درخواست حکم دادگاه را بدهد.
مدیر گروه مرکز بهداشت استان اصفهان هم در این باره به خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، گفت: در حال حاضر هیچ چایخانه‌ای اجازه کار ندارد و تا کنون تعداد زیادی چایخانه‌های زیرزمینی پلمب شده و با متخلفان برخورد قانونی شده است. هر چند هنوز هم تعدادی به صورت مخفیانه این کار را انجام می‌دهند اما در صورت مشاهده، بر اساس قانون و با همکاری مراجع قضایی و نیروی انتظامی با آنها برخورد خواهد شد.
صفاری با بیان اینکه مردم از این اقدام اداره بهداشت و مراجع قضایی، احساس رضایت دارند، اظهار داشت: مردم از طریق تماس با مراکز و ارتباط با سامانه ۱۹۰ رضایتشان را مبنی بر بستن چایخانه‌ها اعلام کرده‌اند و همچنین در صورت مشاهده یا اطلاع از چایخانه‌های زیرزمینی با سامانه ۱۹۰ ارتباط برقرار کرده و گزارش می‌دهند، سپس افراد ما با همکاری مراجع قضایی و نیروی انتظامی اقدام به پلمب واحد متخلف خواهند کرد.
اهمیت سلامت مردم جامعه، علت اصلی مخالفت اداره بهداشت بر عرضه قلیان
مدیر گروه مرکز بهداشت استان اصفهان علت اصلی مخالفت اداره بهداشت با قلیان را خطراتی بیان کرد که قلیان برای سلامت افراد جامعه دارد و سالانه آمار مبتلایان به بیماری‌های ریوی تنفسی و قلبی ناشی از استعمال دخانیات به ویژه قلیان، رو به افزایش است.
صفاری ادامه داد: در بسیاری از چایخانه ها تنباکوی میوه‌ای ارائه می شد که حاوی فلزات سنگین از جمله سرب است و تولید آن در اماکن غیر مجاز با شرایط بسیار بد و غیر بهداشتی صورت می‌گیرد، همچنین اسانس و رنگ شیمیایی تنباکوهای میوه‌ای برای سلامت مضر بوده و از محتویات سالمی برخوردار نیستند.
عرضه قلیان، شغلی که کساد شده
بسته شدن در چایخانه های غیر مجاز عرصه بر بسیاری از افراد تنگ کرد تا جایی که این موضوع، اعتراض فعالان صنفی این بخش را بهمراه داشت و ادعا کردند که بسیاری از کارکنان آنها بیکار شده اند و دیگر مشتری ندارند.
یکی از چایخانه داران قدیمی شهر اصفهان که با طرح جلوگیری از عرضه قلیان مخالف است معتقد است: این کارها چیزی را درست که نمی کند، هیچ بلکه آثار به مراتب بدتری روی جامعه می گذارد، شما فکر می کنید اگر جلوی عرضه قلیان در چایخانه ها را گرفتید دیگر کار تمام شده و کسی سراغ دود و دم نمی رود، نه ، باید بگویم که سخت در اشتباهید.
مرادی می گوید: جوانان بجای چایخانه برای خودشان پاتوق هایی راه می اندازند که هیچ نظارتی بر آنها نیست، البته ناگفته نماند از زمانی که از عرضه قلیان جلوگیری شده بسیاری از چایخانه دارها از کار بیکار شده اند، به نظر من این راه مقابله با این معضلات نیست.
یکی از چایخانه داران قدیمی میدان نقش جهان نظری مخالف آقای مرادی دارد: من بیست و پنج سال است که اینجا چایخانه دارم و سال هاست که بساط قلیان را از محل کارم جمع کرده ام، می خواهم پولی که در می آورم حلال باشد و ناله و نفرین پدر و مادرانی که فرزندانشان را با اعتماد به فضای جامعه می فرستند پشت سرم نباشد.
علی سالاری معتقد است: من با اینکه قلیان در چایخانه عرضه نمی کنم اما همیشه مشتری دارم و حتی گردشگران خارجی برای دیدن و لذت بردن از فضای سنتی چایخانه به اینجا می آیند و خدارا شکر کسب و کار خوبی دارم، از زمانیکه نقالی و شاهنامه خوانی در این چایخانه اجرا می شود ، مشتریان روزبه روز بیشتر می شوند.
یکی از مشتریان قدیمی و ثابت چایخانه آقای سالاری می گوید: از وقتی عرضه قلیان در چایخانه ها شدت پیدا کرد، شاهد جوانان و حتی نوجوانانِ بسیاری بودیم که با ظاهری نامناسب اقدام به استعمال قلیان می کردند و دیدن این صحنه های ناهنجار بسیار تاسف برانگیز بود، چایخانه داران باید برای جلب مشتری دست به ابتکارهای جدید بزنند و جوانان را جذب فضای سالم و دلنشین چایخانه کنند نه اینکه با عرضه قلیان سعی در جمع کردن مشتریان بیشتر داشته باشند.
حاج حیدر می گوید: بسیاری از تباهی ها و اعتیادی که جوانان را در بر می گیرد از همین قلیان شروع می شود، واقعا ناراحت کننده است که برخی حاضرند برای پول ، آینده جوانان مملکت را به تباهی بکشانند، البته نقش خانواده ها و آموزش ضرری که استعمال قلیان برای افراد دارد هم قابل چشم پوشی نیست، خنده دار است که برخی گمان می کنند زیان قلیان از سیگار کمتر است در حالی که قلیان بسیار اعتیاد آور و خطرناک تر از سیگار است.
مدیر گروه بهداشت محیط مرکز بهداشت استان با اشاره به اعتراض چایخانه‌داران مبنی بر بیکار شدنشان اظهار داشت: ما هم از شرایط اقتصادی جامعه مطلع هستیم و از آثار و تبعات بیکاری و عدم داشتن شغل خبر داریم اما عرضه قلیان به سلامت جامعه ضرر می‌زند و شغلی است که از پایه مشکل دارد و عاقبت خوبی برای جوانان ندارد.
صفاری ادامه داد: استعمال قلیان، مقدمه‌ای برای اعتیاد نوجوانان و جوانان بی‌گناهی است که آنها را به ورطه نابودی می‌کشاند، هم اکنون بسیاری از چایخانه‌داران تغییر شغل داده و برخی واحدها هم بدون عرضه قلیان، چای سرو می‌کنند.
وی به چایخانه‌داران توصیه کرد: عرضه قلیان ضد سلامت مردم است و شغل کاذب محسوب می‌شود، در نتیجه از این کار صرفنظر کنند و به دنبال شغل دیگری باشند و سعی نکنند به هر ترفندی شده، سراغ چایخانه‌داری و عرضه قلیان بروند، چون هم سلامت خودشان و هم سلامت بقیه افراد جامعه به خطر می‌افتد.
بازگشت بی سر و صدای قلیان به شهر
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به اینکه دست های پشت پرده و افرادی که از باز بودن چایخانه ها سود می برند، باید شناسایی و معرفی شوندگفت: بدنبال بسته شدن قلیان خانه‌ها برای سومین بار، حمایت نکردن برخی مسئولان و دخالت بیجای یکسری دیگر از مسئولان و نماینده ها باعث شده علاوه بر باز شدن چندباره این اماکن، بدهکار این افراد هم باشیم ، درحالی که هیچ چایخانه ای از نظر بهداشت مجوز ندارد.
حیدری با تاکید بر اینکه در ۸۸ درصد از موارد اعتیاد افراد از سیگار و قلیان شروع می‌شود، اضافه کرد: یک وعده قلیان ۳۰۰ درصد سود برای چایخانه‌داران دارد.
وی بیان داشت: در شورای استان زمانی که موضوع بستن چایخانه ها مطرح می شود بحث اشتغال به میان آورده می شود، در حالی که طی مصوب استان این افراد با مجوز خود می توانند هر شغلی را خارج از ضوابط صنف راه بیندازند، پس بحث اشتغال زایی مطرح نیست، بحث سود ۳۰۰ درصدی تضمین شده بدون زحمت در میان است.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان افزود: نیروی انتظامی و بهداشت و اماکن ۱۲ سال سفت و سخت پای این کار ایستادند تا همه چایخانه ها برچیده و به صفر رسید و موجب ۷۰ درصد تغییر شغل در آن ها شد.
حیدری ادامه داد: زمانیکه با افراد این صنف صحبت منطقی شد، مورد پذیرش قرار گرفت. حمایت باید از استانداری شروع شود و نیروی انتظامی، بهداشت و دادگستری همه دست به دست هم بدهند، در کنار آن باید نیازها را برطرف کرد که اگر انجام نشود باعث در افتادن همین جوان ها با مسئولان خواهد شد، چون این جوان خود این راه را پیدا کرده است.
بکار گیری روش هایی همچون ترویج نقالی، شاهنامه خوانی، شعرخوانی و محافل ادبی و سرگرم کننده در چایخانه‌ها، ،مراکز عمومی مانند پارک‌ها، خیابان ها و رستوران‌های سنتی به ایجاد بسترهای مناسب و جایگزین برای جوانان و نوجوانان کمک خواهد کرد.
هرچند حمایت مسئولان از اجرای کامل قوانین و مقررات مربوط به کنترل دخانیات و جلوگیری از استعمال قلیان نقش مهمی در کاهش آسیب های اجتماعی ایفا می کند، اما باید گفت که برخورد قانونیِ یک باره با این موضوع مانند مسکنی است که فقط در برهه ای از زمان موثر است، چراکه برخی مسائل مانند استعمال قلیان ، امروزه تا حدی جزئی از فرهنگ عمومی کشورمان شده و نمیتوان یک شبه آنرا حذف کرد، بهتر است بجای پاک کردن صورت مسئله، با برخورد منطقی و ایده های جدید، مشکل را از ریشه درمان کنیم.