دست درازی به قمیلشو ممنوع

قمیشلو قدیمی‌ترین پارک ملی جهان و دارای گونه‌های گیاهی و جانوری متنوعی است که علاوه بر حیات‌وحش دارای بناهای تاریخی زیبایی است و امروز وجود این بناها بهانه‌ای برای اداره کل حفاظت محیط زیست برای واگذاری بخش‌هایی از این پارک به بخش خصوصی برای توسعه گردشگری شده است.

به گزارش ایمنا، منطقه حفاظت شده قمیشلو که در شمال غرب شهر اصفهان واقع شده، اولین منطقه حفاظت شده جهان است. ۱۵۰ سال پیش ظل‌السلطان پسر ارشد ناصرالدین‌شاه و حاکم اصفهان، قمیشلو را به عنوان قُرُق اختصاصی شکار منطقه ممنوع اعلام کرد و حتی اجازه چرا به دام‌ها در این منطقه را نداد؛ ظل‌السطان حتی برای خود در این منطقه قلعه مجللی برپا کرد. نهایتاً در سال ۱۳۷۴ منطقه قمیشلو به عنوان پناهگاه حیات‌وحش اعلام شد و در سال ۷۶ به پارک ملی ارتقا یافت. این پارک در حال حاضر با وسعت ۱۱۳ هزار هکتار محل زندگی پنج هزار گونه جانوری است.

قلعه ظل‌السلطان نیز در این مدت پستی و بلندی‌های تاریخی زیادی را تجربه کرد، ابتدای امر از این قلعه برای تفرجگاه استفاده می‌شد، با پایان سلسله قاجار این قلعه وضعیت فیزیکی خوبی داشت و حتی پس از انقلاب و در سال ۱۳۶۵ بخشی از فیلم شیرسنگی در این قلعه ساخته شد. اما پس از آن این قلعه تبدیل به پادگان نظامی شد و تا سال ۱۳۷۴ در اختیار ارگان نظامی قرار داشت که حاصل آن تخریب‌ و صدمه زیاد در بدنه قلعه بود.

این قلعه در حال حاضر در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد و زمزمه‌های واگذاری آن به بخش خصوصی به گوش می‌رسد. روز پنجشنبه -۵ مهر- در جریان بازدید گروهی از اساتید دانشگاه اصفهان از این منطقه، سید رحمان دانیالی مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست استان اصفهان خبر از احتمال واگذاری بخشی از منطقه قمیشلو از جمله قلعه قمیشلو به بخش خصوصی برای اهداف گردشگری و تأسیس اقامتگاه بومگردی داد، مسئولان محیط زیست علت این واگذاری را مشکلات کمبود مالی سازمان همچنین تأثیر این اقدام در رونق گردشگری منطقه اعلام کردند.

فرماندار تیران و کرون نیز از طرح محیط‌زیست برای واگذاری این قلعه به بخش خصوصی حمایت کرد و خبر از ورود سرمایه‌گذار داخلی با سرمایه ۱۰۰ میلیارد تومانی برای بازسازی و به بهره‌برداری رساندن قلعه داد. مجید حججی برون‌سپاری منطقه را باعث رونق گردشگری منطقه به نفع مردم محلی و محیط‌زیست دانست و حتی پیشنهاد محصور کردن این منطقه و کنترل رفت و آمدها را در صورت واگذاری به بخش خصوصی داد.

گردشگری تیغ دولبه

قمیشلو یک منبع ملی است که با تلاش شبانه‌روزی محیط‌بانان حفاظت و حراست می‌شود. حسین مختاری، استاد دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با ایمنا، ایجاد اقامتگاه را باعث دور شدن حیوانات و فرار آنها از منطقه دانست و اظهار کرد: ایجاد اقامتگاه شبانه‌روزی باعث ایجاد آلودگی صوتی و تصویری خواهد شد، این موضوع باعث می‌شود حیوانات به سمت قلعه نیایند و از این منطقه دور شوند.

وی ادامه داد: از آنجایی که قمیشلو چیزی جز حیات‌وحش برای گردشگران ندارد، متولیان برای قانع کردن گردشگران محبور هستند به آنها گونه‌های جانوری را نشان دهند و هر چه حیوانات دورتر روند گردشگران هم برای دیدن آنها به عمق منطقه پیشروی خواهند کرد و این مسئله باعث می‌شود حالت بکر بودن منطقه از دست رفته و کم کم خالی از هرگونه جانوری شود.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: بخش خصوصی دنبال کسب سود است، مشکلی که همیشه در گردشگری وجود داشته خارج شدن درآمد از منطقه سرمایه‌گذاری شده است. زمانی که سرمایه‌گذار از بیرون می‌آید نیروهای متخصص خود را نیز از بیرون منطقه می‌آورد و نهایتاً درآمد کسب شده از آنجا خارج می‌شود ضمن اینکه نیروی کاری از جامعه محلی بکارگیری نمی‌شود.

ایجاد اقامتگاه در پارک ملی توجیه ندارد

مختاری با بیان اینکه ایجاد اقامتگاه در میان پناهگاه حیات‌وحش دلیل توجیه کننده ندارد، تاکید کرد: رفت و آمد در منطقه باعث مزاحمت و ترس حیوانات خواهد شد، دلیل اینکه این منطقه تا به امروز دستخوش تغییر نشده، حفاظت و حراست شبانه‌روزی محیط‌بانان از آن بوده‌ است و اگر منطقه تجاری شود رو به نابودی خواهد رفت ضمن اینکه طی ده سال منطقه قمیشلو با کویر ورزنه تفاوتی نخواهد کرد.

این استاد دانشگاه مشکل دیگر منطقه را در صورت واگذاری منابع آبی آن دانست و گفت: آب منطقه کشش مصرف گردشگران را ندارد، در حال حاضر منطقه نیاز خود به آب را از سرچشمه‌ها و چاه‌های موجود تأمین می‌کند در صورتی که اقامتگاه ایجاد شود و گردشگران به منطقه وارد شوند این منابع جوابگوی میزان مصرف نخواهد بود و خشک خواهد شد. انتقال آب و منابع هم نیازمند کار عملیاتی و ورود ماشین‌آلات سنگین است که باعث وحشت حیوانات و نهایتاً کوچ آنها از منطقه می‌شود.

وی با بیان اینکه گردشگری انبوه و توده‌ای منطقه را به نابودی خواهند کشاند، اظهار کرد: اگر قرار است گردشگری در منطقه ایجاد شود باید به صورت بسیار محدود و صرفاً برای گردشگران خارجی باشد، قلعه ظل‌السلطان به دلیل خاص بودن در دنیا مستعد گردشگری است اما گردشگری توده‌ای منطقه و قلعه را به نابودی خواهند کشاند.

دست درازی به قمیلشو ممنوع

همچنین اسماعیل کهرم، فعال محیط‌زیست نیز در این باره با انتقاد از رویکرد محیط‌زیست در برابر پارک‌های ملی، اظهار کرد: سازمان حفاظت محیط‌زیست در حال تاراج است، زمین‌های طبیعی را تبدیل به قرق و بعد با صدور مجوز آن را تبدیل به محل کسب سود می‌کنند. مسئولان محیط زیستی باید بدانند اینها ارث پدریشان نیست که ببخشند و نباید به قمیلشو دست‌درازی شود.

این فعال محیط‌زیست درباره واگذاری قلعه ظل‌السلطان گفت: اولین کاری که بخش خصوصی در آنجا انجام می‌دهد بازسازی قلعه است، سپس رستورانی تأسیس و پارکینگ احداث می‌کند. مردم هم می‌آیند و به دلیل مراعات نکردن برخی از آن‌ها، آنجا تبدیل به زباله‌دانی خواهد شد و ظرف پنج سال از قمیشلو و قلعه چیزی نخواهد ماند.

وی ادامه داد: سازمان حفاظت محیط‌زیست برای حفاظت از این مناطق ۱۲۲ شهید داده است، مسئولان نهایتاً چند سال در این سازمان هستند و باید بدانند که با عملکردشان چه میراثی از خودشان به جا خواهند گذاشت. علاقمندان به طبیعت و میراث‌فرهنگی هیچگاه موافق واگذاری این منطقه به بخش خصوصی نیستند.

کهرم با بیان این نکته که در زمینه حفظ محیط زیست ضعیف‌ترین قدرت اجرایی را در کشور داریم، اظهار کرد: در کشور ما بهترین قوانین و طرح‌ها وجود دارد اما بدترین و ضعیف‌ترین اجراها را داریم، برخی از افراد مثال از کشورهای دیگر می‌آوردند که مثلا در سوییس هم اینکار را کردند و جواب داد؛ مگر ما مانند سوییسی‌ها کار و اجرا می‌کنیم؟ برای واگذاری در کشور قانون داریم و فرماندار و مدیرکل باید طرحشان مورد ارزیابی زیست‌محیطی قرار گیرد و از جنبه‌های گوناگون بررسی شود.

پس از ۱۵۰ سال حفاظت از منطقه قمیشلو سرنوشت این منطقه و حیات وحش آن نامشخص است، برای حفاظت از این منطقه محیط‌بانان با رشادت فراوان ایستادگی کردند وحتی مورد اصابت گلوله قرار گرفته‌اند. باید در نظر گرفت که واگذاری هر منطقه‌ای به بخش خصوصی مشکلات خود را همراه دارد ضمن اینکه گردشگری نیز تیغ دولبه‌ای است که ممکن است از طرف تخریبی و منفی آن برنده‌تر باشد و آسیب‌های جبران‌ناپذیری به منطقه بزند.