معرفی میدان نقش جهان اصفهان + تاریخچه

"میدان نقش جهان" معروف به میدان شاه که بعد از انقلاب 1357 به نام میدان امام شناخت میشود یکی از زیباترین میدان های تاریخی ایران است .

میدان نقش جهان ، میدانی مستطیل شکل به طول ۵۰۷ متر و پهنای ۱۵۸ متر است که در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ جزء نخستین آثار ایرانی بود که به‌ عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.

اطراف میدان نقش جهان دویست حجره دو طبقه قرار دارد. علاوه بر آن چهار بنای عالی‌قاپو، مسجد شاه، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه نیز در میانه چهار ضلع این مستطیل ساخته شده‌اند.

تاریخچه میدان نقش جهان

میدان نقش در سال 1011 به دستور شاه عباس بنا گردید، از اینرو به آن میدان شاه عباس نیز گفته می شود.

پیش از بنای این میدان در این محل باغ نقش جهان قرار داشت که در دوره های تیموریان و آق قویونلوها، ساختمان های دولتی و کاخ فرمانروایان را در خود جای داده بود.

در باغ نقش جهان، میدانی به نام درب کوشک نامیده می شد و در دوران سلجوقی محل اعدام مجرمان و برگزاری بعضی آیین های مذهبی بود. درب کوشک در محل فعلی عمارت عالی قاپو قرار داشته است.

عکسی که در زیر مشاهده می‌کنید یکی از عکس‌های نادر از شرق شناس امریکایی است که اعدام یک محکوم در میدان نقش جهان و اجتماع مردم برای تماشای آن را نشان می‌دهد.

در چهار طرف میدان، چهار عنصر معماری نفیس و ارزشمند شامل مسجد تاریخی امام در جنوب میدان، مسجد شیخ لطف الله در شرق، کاخ عالی قاپو در غرب و سر در قیصریه در شمال به دستور شاه پی ریزی و ساخته شده که هر یک در نوع خود شاهکاری بی بدیل می باشند.

در طرح این میدان، از میدان سابق عتیق در اصفهان الگو برداری شد.

این میدان در طول حیات خود کاربری های مختلفی را بر عهده داشته است که از جمله می توان به عملکرد سیاسی به لحاظ استقرار کاخ سلطنتی (مراسم تشریفاتی، رژه های نظامی، مراسم تعزیر محکومین و...) عملکرد مذهبی به لحاظ استقرار دو مسجد (اجرای مراسم و آیین های مذهبی، بر پایی نماز جماعت در مواقعی که جمعیت نماز گزار بیش از گنجایش مسجد امام بود) عملکرد تجاری به لحاظ وجود دکانها و قرار گیری در بطن بازار (استقرار چادر های دستفروشان، ازدحام مردم برای خرید و ...) عملکرد تفریحی (آتش بازی، چوگان بازی، قاپون اندازی، شاطر دوانی، جشنها و اعیاد ملی، بازیگری، خیمه شب بازی، نقالی و بند بازی).

قسمتهاي ديدني ميدان نقش جهان عبارت است از:

مسجد امام

مسجد شيخ لطف الله

عمارت عالي قاپو

سر در بازار قيصريه

دو دروازه سنگي چوگان در شمال و جنوب ميدان

مسجد شاه

مسجدشاه که به نام‌های مسجد جامع، مسجد سلطانی و مسجد امام نیز شهرت دارد، یکی از مساجد میدان نقش جهان در اصفهان است که در طی دوران صفوی ساخته شد و از بناهای مهم معماری اسلامی ایران به ‌شمارمی‌رود. این بنا شاهکاری جاویدان از معماری، کاشی‌کاری در قرن یازدهم هجری است. مسجدِشاه در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره­ی ثبت ۱۰۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ساخت مسجد جامع عباسی که در ضلع جنوبی میدان نقش جهان قرار دارد در سال ۱۰۲۰ هجری قمری به فرمان شاه عباس اول و در بیست و چهارمین سال سلطنت وی شروع شد.

عالی قاپو

کاخ عالی قاپو که به قصر دولتخانه معروف است نمونه منحصر به فردی از معماری کاخهای عهد صفوی است، در اوایل قرن یازدهم به فرمان شاه‏ عباس اول در اصفهان ساخته شد .

این کاخ دارای ۶ طبقه است و طی ۵ مرحله معماری و در زمان جانشینان شاه عباس اول بخصوص شاه عباس دوم و شاه سلیمان بین ۷۰ تا ۱۰۰ سال ادامه و تکمیل یافت.

عالی قاپو مرکب از دوکلمه عالی و قاپو است که با هم به معنای «سر در بلند» یا «درگاه بلند» هستند.

علت نامگذاری عالی قاپو این است که درب ورودی این کاخ را از نجف اشرف آوردند اما در روایتی دیگر گفته شده این نامگذاری از باب العالی عثمانیان فرا گرفته شده است.زنجیری بر قسمت درگاه این کاخ آویزان بوده که مردم وقتی به آن پناه میبردند از هرگونه تعرضی در امان بوده اند و به غیر از شخص شاه کسی حق تعرض به آنان را نداشته است.

بنای عالی قاپو با ارتفاعی حدود ۳۶ متر تا کف بازار بلندترین عمارت چند طبقه تا چند دهه اخیر در شهر اصفهان بوده است. کاخ عالی قاپو بدلیل اضافات و الحاقات معماری در هر سو نمایی متفاوت دارد به طوری که از جلو بنا از میدان نقش جهان ۲ طبقه از پشت ساختمان ۵ طبقه، از طرفین بنا ۳ طبقه و با احتساب طبقه همکف بعنوان اولین طبقه، در کل ۶ طبقه می باشد.

سر در قیصریه

در مقابل مسجد جامع عباسی در شمال میدان نقش جهان ، سردرى قوسی شکل با کاشیکارى مجلل و باشکوه و نقاشی‌های رنگ باخته صفوی است، که ورودی بازار قیصریه محسوب مـی شود.

سـردر بازار قیصریه ورودی باشکوه و اصیل میدان نقش جهان است که بهترین دید و منظر را به این میدان داراست و در زمان صفویان میدان کهن شهر را پس از گذر از بازار به میدان جدید شهر اتصال می‌داده است.

مسجد شیخ لطف الله

مسجد شیخ لطف الله در ضلع شرقی میدان امام و مقابل عمارت عالی قاپو قرار دارد.

مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین مساجد دوره صفویه به شمار می رود که در ابتدا به منظور اجرای مراسم مذهبی خانواده سلطنتی و وابستگان خاص شاه بنا شده بود، اما بعدا به احترام بزرگ ترین شخصیت مذهبی آن عصر، شیخ لطف الله، به نام وی نامگذاری و برای نماز گذاری او اختصاص داده شد.

این مسجد شاهکار دیگری از هنر معماری و کاشی کاری قرن یازدهم هجری قمری در اصفهان به حساب می آید.

محراب مسجد شیخ لطف‌ الله با کاشی‌کارى معرق و مقرنس‌هاى بسیار دلپذیر تزیین شده است. درون محراب دو لوح وجود دارد. در اطراف محراب کتیبه‏ هایى به خط علیرضا عباسى به تاریخ ۱۰۱۲ هجری قمری است و خطاط دیگرى که باقر نام داشته است، دیده مى‏شود.

در این کتیبه‏ ها روایاتى از پیامبر اکرم و امام ششم شیعیان امام جعفر صادق نقل شده است. اشعارى نیز بر کتیبه ‏هاى ضلع‌هاى شرقى و غربى به چشم می خورد که احتمالاً سراینده آنها شیخ بهایى، عارف دانشمند و شاعر بزرگ دوره صفوى است.

معمار و بنّای مسجد، "استاد محمدرضا اصفهانی" است که نام او در داخل محراب زیبای مسجد در لوحه کوچکی ذکر شده است. می توان این بنا را محصول دست بشر دانست.»

فیلم قدیمی از بازی چوگان در میدان نقش جهان