ديابت يا بيماری قند چيست؟
در ديابت بدن قادر به ساخت انسولين (هورموني است که ميزان قند خون را تنظيم می‌کند) به ميزان كافي يا استفاده از انسولين ساخته‌شده در بدن نيست.
در ديابت بدن قادر به ساخت انسولين (هورموني است که ميزان قند خون را تنظيم می‌کند) به ميزان كافي يا استفاده از انسولين ساخته‌شده در بدن نيست.
ميزان شيوع ديابت در جهان طي دو دهه اخير به نحو چشمگيري رو به افزايش است و پيش‌بيني مي‌شود تا حدود 20 سال آينده بيشتر از 360 ميليون نفر در جهان مبتلا به ديابت شوند.
ديابت فرد را در معرض خطر ساير بیماری‌ها مثل بیماری‌های قلبي، سکته مغزي، نابينايي و بيماري کليه قرار مي‌دهد.
درگيري کلیه‌ها در ديابت چگونه است؟
گلومرولها كه كلافه مويرگي داخل كليه مي‌باشند، حاوي سوراخ‌های ريزي هستند كه به‌صورت صافي عمل مي‌كنند و مواد زائد خون از طريق اين سوراخ‌های ريز وارد لوله‌هاي كليوي شده و ادرار را تشكيل مي‌دهد.
ديابت باعث تخريب اين صافي شده و به دلیل افزايش حجم خوني كه از داخل رگ‌هاي كليه مي‌گذرد به‌مرورزمان اين صافي وظيفه خود را به‌خوبی انجام نمي‌دهد و بعضي از پروتئین‌های ادرار مانند آلبومين در ادرار دفع مي‌شوند
درنتیجه، در اولين مراحل آسيب کليوي آلبومين در ادرار بيمار دفع مي‌شود. در صورت عدم‌تشخیص و درمان به‌موقع آن، بعد از مدتي بيمار دچار نارسايي کليه مي‌شود.
علائم و نشانه‌هاي درگيري کليوي چيست؟
درگيري کليه در جريان ديابت عموماً علامت يا نشانه‌اي ايجاد نمي‌کند. بيماري کليوي مي‌تواند به‌آرامی شروع‌شده و پيش از اينکه فرد متوجه شود مشکلي دارد، بسيار شديد شود. اولين نشانه، وجود مقادير کمي از پروتئين يا آلبومين در ادرار (ميکروآلبومينوري) است. هر چه مدت‌زمان ابتلا به ديابت در شما طولانی‌تر باشد، خطر بروز بيماري کليوي بيشتر مي‌شود.
نشانه‌هاي بيماري کليوي عبارت‌اند از:
- پروتئين در ادرار (پروتئين آوری)
- فشار خون بالا (بيش از 85/130 میلی‌متر جيوه)
- افزايش وزن
- کاهش اشتها
- جمع شدن مايعات در بدن مانند ورم قوزک پا، انگشتان يا زیر چشم‌ها
- کاهش نياز به انسولين يا قرص‌هاي ديابت
- خستگي و ضعف
- تهوع و استفراغ
- اشکال در تمرکز
- کاهي رنگ شدن پوست
- بی‌خوابی، همراه با خستگي روزانه
- سابقه فاميلي وجود مشکل کليوي درزمینه ديابت
- فشار خون بالا
- کنترل نامناسب قند خون
- مصرف سيگار
- چاقي
- سن بالا
- مشکلات بينايي يا عصبي در زمينه ديابت
با توجه به اينکه درگيري کليه در ديابت بخصوص در سال‌هاي اول کاملاً بدون علامت و نشانه است بايستي هر فرد ديابتي به‌محض تشخيص بيماري ديابت به فکر کليه خود باشد و حتماً غربالگري از نظر مشکل کليه را انجام دهد.
زمان مناسب غربالگري چه موقع است؟
در افراد با ديابت تيپ 1 پس از گذشت 5 سال از شروع ديابت و در افراد با ديابت تيپ 2 به‌محض تشخيص ديابت، بايستي آزمايش ادرار از نظر بررسي وجود آلبومين در ادرار انجام‌شده و اگر مشکل کليوي وجود داشت با پزشک متخصص در اين زمينه مشورت شود. اگر مشکل کليوي وجود نداشت بايستي اين غربالگري ساليانه تکرار شود و همچنين آزمایش‌های خوني براي ارزيابي عملکرد کليه بايد به‌طور سالیانه انجام شود.
سرانجام عوارض کليوي ديابت چيست؟
مهمترين عارضه درگيري کليه در زمينه ديابت پيشرفت آن به سمت نارسايي مزمن کليه و نهايتاً نياز به انجام دياليز و پيوند کليه است.
پيشگيري و درمان:
درگيري کلیه‌ها به دنبال ديابت را بايستي در مراحل اوليه تشخيص داد چون فقط در اين مرحله مي‌توان درمان مؤثر آن را شروع کرد.
توصیه‌هایی که براي پيشگيري می‌شود:
کنترل مناسب و دقيق قند خون (بخصوص در مراحل اوليه ديابت بسيار مؤثر است)
کنترل مناسب فشار خون در افرادي که ديابت دارند ولي هنوز پروتئين دفع نمی‌کنند فشار خون بايد کمتر از 80/130 باشد و اگر دفع پروتئين داشته باشد بايستي کمتر از 75/125 میلی‌متر جيوه باشد.
محدوديت مصرف پروتئين و نمک در رژيم غذايي
عدم استفاده از سيگار
کاهش وزن در افراد چاق
درمان:
شامل همه موارد پيشگيري بعلاوه استفاده از داروهاي خاص زير نظر پزشک متخصص و نهايتاً در موارد پيشرفته بيماري انجام دياليز و پيوند کليه است.
شایع‌ترین علت نارسائي پيشرفته کليه در دنيا بيماري ديابت است.
تهيه و تنظيم:
دکتر افسون امامي نائيني
فوق تخصص بیماری‌های كليه
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکي اصفهان
www.ikrc.mui.ac.ir
کليه و ديابت