فلج اطفال، چه علائم و عللی دارد؟

بیست و چهارم اكتبر (سوم آبان) به منظور بزرگداشت تولد جوناس سالك، كاشف لهستانی الاصل واكسن فلج اطفال و در راستای آگاهی بخشی عمومی و پیشگیری از این بیماری كه همچنان یك تهدید محسوب می شود، روز جهانی فلج اطفال نامگذاری شده است.

ابتكار ریشه كنی فلج اطفال از سال 1988 میلادی توسط اتحاد دولت ها با سازمان هایی نظیر یونیسف، ‌سازمان جهانی بهداشت و روتاری بین المللی آغاز شد. ویروس فلج اطفال معمولا كودكان زیر 5 سال را تحت تاثیر قرار می دهد و اغلب از طریق ویروس های دهانی یا مدفوع و همچنین از طریق مواد غذایی و آب آلوده منتقل می شود. این ویروس به سرعت در روده گسترش پیدا كرده و به سیستم اعصاب حمله می كند و در عرض چند ساعت منجر به فلج و معلولیت می شود. تب، خستگی، سردرد، استفراغ، سفتی گردن و بدن درد از مهمترین علایم این بیماری هستند. هیچ درمانی برای این عارضه وجود ندارد و فقط می توان با واكسن از وقوع آن پیشگیری كرد.

فلج اطفال یا پولیومیلیت نوعی بیماری است که سلولهای نخاع را تحت تاثیر قرار می دهد. بیماری فلج اطفال مدتهاست که از طریق واکسینه شدن در بسیاری از کشورهای دنیا ریشه کن شده است اما این بیماری در برخی از کشورها مانند افغانستان و پاکستان هنوز وجود دارد.
ویروس فلج اطفال چگونه در بدن عمل می کند؟
ویروس فلج اطفال پس از آنکه وارد بدن شود، ابتدا در گلو تکثیر پیدا می کند. سپس این ویروس از طریق گردش خون یا مایع لنفاف به نخاع می رسد.
اگر ویروس فلج اطفال به نخاع برسد به سلولهای نخاع آسیب وارد می کند و همین امر سبب می شود کودک با مشکلات شدیدی در راه رفتن مواجه شود. 7 تا 14 روز طول می کشد تا ویروس علایم خود را در بدن نشان دهد.
علایم اولیه ابتلا به این بیماری همانند بیماری آنفولانزاست. تب، استفراغ، سردرد، سرگیجه، درد شدید، گرفتگی عضلات کمر و گردن از جمله نشانه های اولیه ابتلا به بیماری فلج اطفال هستند. سپس یک هفته طول می کشد تا علایم ویژه بروز پیدا کند.
این علایم عبارتند از درد های شدید عضلانی، اسپاسم شدید عضلات و مشکلات در بلع. اگر کودک در برابر بیماری فلج اطفال واکسینه نشود، یا به شهرهایی که برده شود که خطر این بیماری وجود داشته باشد، احتمال ابتلا کودک به این بیماری بسیار بالا می رود.

به همین دلیل در بسیاری از کشورهای دنیا واکسینه شدن کودک را اجباری کرده اند. زیرا واکسینه شدن برای همیشه خطر ابتلا به بیماری فلج اطفال را از بین می برد.
درمان بیماری فلج اطفال چگونه است؟
متخصصان با بررسی ترشحات گلو، مدفوع، مایع نخاع و یا میزان آنتی بادی های بدن می توانند ابتلا به این بیماری را تشخیص دهند.
اگر کودک به بیماری فلج اطفال دچار شده باشد مصرف آنتی بیوتیک آغاز می گردد. همچنین کمپرس آب گرم برای کاهش دردهای عضلانی کودکان مورد استفاده قرار می گیرد.
پزشکان استفاده از کفش های مخصوص را برای جلوگیری از بدشکل شدن پاها توصیه می کنند. اگر ویروس فلج طفال نخاع را درگیر نکرده باشد معمولا بهبودی کامل صورت می گیرد.
اما اگر نخاع درگیر شده باشد بیمار فلج می شود و توانایی حرکت را برای همیشه از دست می دهد. گاهی شدت این بیماری به حدی شدید است که بیمار حتی نمی تواند غذا بخورد. همین امر سبب می شود که کودک جان خود را از دست بدهد.
عوارض ناشی از بیماری فلج اطفال کدامند؟
بیمار پس از ابتلا به فلج اطفال باید منتظر عوارض ناشی از این بیماری باشد:
مشکلات در بلع: این بیماران معمولا مشکلاتی در بلع دارند و همین امر غذا خوردن را برای آنها بسیار دشوار می کند.

مشکلات تنفسی: در واقع می توان گفت مشکلات تنفسی از شایع ترین مشکلاتی است که برای این بیماران رخ می دهد. معمولا ریه این بیماران پر از مایع می شود و نفس کشیدن را برای آنها دشوار می کند و خطر خفگی و مرگ وجود دارد.
مشکلات قلبی : کودکانی که به این بیماری مبتلا می شوند معمولا از مشکلات شدید قلبی رنج می برند و همین امر مشکلات فراوان جسمانی را برای آنها به وجود می آورد.
عدم تحرک و آسیب به ارگانهای دیگر در بدن: عدم تحرک یکی از مشکلاتی است که زمینه ساز بروز مشکلات دیگر برای کودکان مبتلا به بیماری فلج اطفال می شود. با توجه به اینکه این بیماران نمی توانند حرکت کنند خون در بدن آنها گردش پیدا نمی کند. عدم رسیدن خون به اندام های بدن سبب می شود که اندام های دیگر نیز نتوانند به خوبی فعالیت کنند و به مروز زمان مشکلات زیادی برای آنها به وجود می آید.

مشکلات گوارشی: این بیماران معمولا از بیماری های گوارشی مانند انسداد روده رنج می برند. همین امر عمل دفع مدفوع را برای آنها بسیار دشوار می کند و زمینه ساز مشکلات زیادی می شود.
بیماریهای کلیوی: این بیماران معمولا از بیماری های کلیوی رنج می برند و خطر از دست دادن کلیه و دیالیز نیز وجود دارد. در واقع باید به این موضوع توجه داشت این که عضلات نقش بسیار مهمی را در بدن دارند و این ویروس عضلات را تحت تاثیر قرار می دهد.
به همین دلیل فلج شدن تنها نمود ظاهری این بیماری است. بلکه تمامی اعضای بدن به نوعی تحت تاثیر ویروس فلج اطفال قرار می گیرند و توانایی های خود را از دست می دهند.