مرگ ایرانیان بر اثر فشار خون از کرونا پیشی گرفت؛ هر دو دقیقه یک نفر

دکتر سعید نمکی در مراسم گفتگوی هفته با وزارت آموزش و پرورش گفت: برخی دوستان نگاه و رویکرد بنده نسبت به آموزش و پرورش به ویژه زمانی که در سازمان برنامه و بودجه مسئولیت داشتم را می‌‌دانند و ارزش بالایی برای ساختار نظام تربیتی کشور قائل هستم و آنچه در توان داشتم در حمایت از این دستگاه بسیار مهم، به کار گرفته‌‌ام. در ادبیات امروز توسعه، انسان ابزار توسعه نیست بلکه انسان توسعه یافته، هدف غایی توسعه است و شاکله اصلی شخصیت این انسان به سمت توسعه یافتگی از همان کودکی شکل می‌‌گیرد و شاید مهمترین برش شکل گیری شخصیت کودک، بعد از خانواده در مدرسه است.
وی یادآور شد: داگلاس نورث که یکی از تئوریسین‌‌های تربیت و توسعه جهان و برنده جایزه نوبل در سال 1993 است، می‌‌گوید اگر خواستید ببینید کشوری به سمت توسعه یافتگی می رود یا خیر به کارخانه ها، اتوبان‌‌ها و معادن آن نگاه نکنید بلکه مدرسه‌‌های آن کشور را ببینید که چقدر در این مدارس، دانش آموزانی با روح‌‌های جستجوگر روی نیمکت‌‌ها نشسته‌‌اند و چقدر معلمان آماده برای پاسخگویی به این مطالبات جستجوگرانه دانش آموزان، در مدارس حضور دارند.
وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: این دانشمند معتقد است سرمایه‌‌های ملی روی نیمکت‌‌های مدارس یک کشور نشسته‌‌اند و من همواره معتقد بوده‌‌ام منابعی که در آموزش و پرورش صرف می‌‌شود، هزینه نیست بلکه یک سرمایه گذاری پاسخ دهنده و پربازده ملی است. وقتی که در سازمان برنامه و بودجه حضور داشتم، زمانی که از آسیب‌‌های اجتماعی بحث شد گفتم خیلی دیر به سراغ آسیب‌‌های اجتماعی می روید و مقابله با این مسائل را باید از مدرسه آغاز کرد و طرح "نماد" یا نظام مراقبت‌‌های اجتماعی دانش آموزی اندیشه ای بود که با یک کار گسترده بین بخشی آغاز کردیم.
نمکی گفت: شیخ اجل سعدی می‌‌گوید "هر که در خردیش ادب نکنند/ در بزرگی فلاح ازو برخاست/ چوب تر را هر آنچه خواهی پیچ/ نشود خشک جز به آتش راست" و جوانی که معتاد شده و دوران رسیدگی به او را با غفلت گذارنده ایم و آن ایام بسیار مهم را فراموش کرده ایم، بازگشتش به حالت پاکیزگی، کار بسیار سخت و بعضا غیرممکن است.
وی اظهار داشت: معتقدم مدرسه جایگاه بسیار مهمی برای همه ابعاد است. نیازمند یک بازنگری در همه ابعاد تربیتی، آموزش و پرورشی در مدرسه هستیم. گام‌‌های بلندی در وزارت آموزش و پرورش و وزیر این وزارتخانه به ویژه در توسعه زیرساخت‌‌های مجازی برای دسترسی عادلانه دانش آموزان کشور به راهکارها و مکانیسم‌‌های تعلیم و تربیت، برداشته شده است و بنده در هیئت دولت از این ظرفیت بسیار بنیادین، حمایت و دکتر حاجی میرزایی را تشویق می‌کردم.
وزیر بهداشت یادآور شد: آنچه در آموزش و پرورش در سالهای گذشته طی کرده‌‌ایم، چیزی به نام آموزش انجام نداده‌‌ایم، پر کردن حافظه دانش‌آموز از اعداد و ارقام از همان روزهای اول را انجام داده‌‌ایم و بحث امروز دنیا، جامعه محور کردن آموزش و تربیت است. در دنیای پیشرفته روزهای اول دانش‌آموزان را با محورهای اجتماعی مانند پلیس راهنمایی و رانندگی و پارلمان آشنا می‌‌کنند اما ما از روز اول، اعداد و ارقام بسیار خشن را در ذهن آنها می‌‌کاریم که بعد هم آنها به المپیادها می‌روند و بعد هم آنها را دو دستی تقدیم کشورهایی می‌‌کنیم که بانک ژنتیک خوب دنیا را جمع می‌‌کنند.
نمکی تصریح کرد: اعتقاد دارم که باید یک تحول بنیادین در عرصه آموزش ابتدایی کشور را دنبال کنیم و یکی از رسالت‌‌های ما، جامعه محور و آشنا کردن دانش‌آموزان با مسائل اجتماعی است به خصوص امروز که انزوا در زندگی شهری و آپارتمان‌‌های کوچک و موبایل و فضای مجازی، انسان‌ها را از همدیگر دور کرده است. می‌‌گفتند وقتی تلفن اختراع شد، انسان‌‌ها به همدیگر نزدیک شدند و توانستند صدای هم را از راه دور بشنوند اما امروز تلفن‌های همراه انسان‌ها را از هم دور کرده و در خانه می‌بینید که اعضای خانواده باهم اما از هم جدا هستند و فرزندان در خانه با این رفتار والدین خود در درون خانواده در انزوا غرق می‌‌شوند.
وی تاکید کرد: امروز روزی است که به تربیت کودکان به عنوان یک بحث جدی در جامعه محور کردن دیدگاه ها باید توجه کنیم. متأسفانه ایزولاسیون و انزوا یکی از خطرهای جدی است که همه سنین را به ویژه کودکان را تهدید می‌‌کند. همیشه عاشق ادبیات توسعه بوده و مطالعات گسترده در این زمینه داشته‌ام و اعتقاد دارم اگر قرار است روزی در کشور تحولی بنیادین رخ دهد، آن را باید از مقطعی شروع کنیم که حساس‌‌ترین مقطع است و هرگونه سرمایه‌گذاری در آن مقطع، بازتاب‌‌های بسیار گسترده در نظام توسعه کشور دارد به همین دلیل همواره دوست داشته‌‌ام که دیدگاه‌‌هایی را تقویت کنم که سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش را جدی‌‌تر بگیرند و سالهایی که در سازمان برنامه و بودجه بودم، سعی کردم بیشترین تخصیص بودجه برای این وزارتخانه باشد و اولین سالی بود که تخصیص 110 درصدی دادیم و 1000 میلیارد کمک کردیم تا در کنار 1000 میلیارد تومان خیّرین، زیرساخت های آموزش و پرورش در مناطق محروم، توسعه پیدا کند.
وزیر بهداشت گفت: 30 سال پیش در بین 22 کشور شرق مدیترانه در شاخص‌‌های حوزه سلامت، رتبه اول را بدست آوردیم و شاید همین تاریخچه بود که باز بنده را به دام مجموعه وزارت بهداشت انداخت و شاید هم مشیت الهی بود که در این روزهای سخت، به عنوان یک سرباز این رسالت را به دوش بکشم. زمانی که دکتر هاشمی می‌خواست وزارت بهداشت را ترک کند آن روز هم نمی‌دانستم که سیل، زلزله،H1N1 و کرونا خواهد آمد.
نمکی افزود: حدود سه دهه پیش در بین کشورهای شرق مدیترانه با چند اقدام از جمله توسعه خانه‌‌های بهداشت و مراکز بهداشتی و درمانی، پوشش بالای واکسیناسیون، مایع درمانی خوراکی، تغذیه با شیرمادر، مراقبت از زنان باردار، نوزادان و کودکان با استفاده از زیرساخت بسیار مهم شبکه بهداشتی و درمانی رتبه اول را بدست آوردیم و امروز در شرایط اپیدمی کرونا، خوشبختانه پوشش واکسیناسیون در ایران بالای 97 درصد است در حالیکه در دنیا، بسیاری از کشورها از نظر واکسیناسیون عقب مانده‌‌اند.
وی گفت: امروز وضعیت ما با چند دهه پیش تفاوت زیادی دارد. در دهه‌‌های گذشته واکسن را خودمان می آوردیم، زنجیره سرد را رعایت می کردیم و تلقیح آن دست ما بود و خیلی از ابعاد وابسته به وزارت بهداشت بود گرچه جهاد، جاده کشید، برق به روستاها رفت، دسترسی به تلویزیون توسعه و آگاهی مردم افزایش یافت و مردم بیشتری از یخچال استفاده کردند اما عمده‌‌ترین بخش را در وزارت بهداشت اداره کردیم و خیلی همکاری بین بخشی موثر نبود اما امروز عوامل مرگ و میر و خطر به شدت متفاوت‌‌تر از گذشته است.
وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: امروز فشارخون بالا، دیابت، سکته‌‌های قلبی و مغزی و سرطانها عامل مرگ و میر هستند که وزارت بهداشت در کنترل آنها نقش عمده را ندارد و به شیوه زندگی مردم مربوط می‌‌شود. در سال‌‌های گذشته حدود 380 هزار مورد مرگ و میر در کشور داشته‌‌ایم که 313 هزار مورد از آن مربوط به بیماری‌‌های غیرواگیر بوده است. امروز وزارت بهداشت در کاهش مرگ و میر بیماری های غیرواگیر، کمترین نقش را دارد.
نمکی تاکید کرد: اصلاح شیوه زندگی مردم در مدرسه شکل می‌‌گیرد. در مدرسه دانش آموز می‌‌آموزد که تغذیه سالم چیست و چاقی و اضافه وزن می‌تواند عامل دیابت و پرفشاری خون زودرس باشد. از 380 هزار مورد مرگ و میر سالانه در سالهای اخیر، 97 هزار مورد مربوط به فشارخون بالا بوده است. الان این همه برای کرونا و مرگ و میر بالای کرونا غصه می‌‌خوریم متوجه نیستیم که سالانه 100 هزار نفر به وسیله قاتل خاموشی به نام پرفشاری خون، جان خود را از دست می‌‌دهند. می‌‌گوییم هر سه دقیقه یک ایرانی به دلیل کرونا می میرد اما هر دو دقیقه یک نفر به دلیل پرفشاری خون، می‌‌میرد که هیچ وقت هیچ کدام از ما به آن فکر نکرده‌‌ایم.
وی یادآور شد: در مدرسه می‌‌توان اصلاح شیوه زندگی را نهادینه کرد. همانگونه که رفتار اجتماعی و احترام به حقوق شهروندی و خیلی از مسائل را در مدرسه می‌‌توان به دانش آموزان آموخت، شیوه زیست مناسب را نیز می توان در مدرسه به دانش آموز آموخت. امروز به جای اینکه بنده پزشک به درمانگاه فرهنگیان بفرستم باید بخش فرهنگی به ما کمک کند که نیازی به تربیت پزشک بیشتر و توسعه بخش درمانی نداشته باشیم. در سازمان برنامه و بودجه این بحث را دنبال می‌کردم که بودجه‌‌های نظام سلامت باید برای تغییر شیوه زندگی در بخش‌‌هایی مانند آموزش و پرورش، ورزش منظم، آموزش همگانی و مدرسه هزینه شود.
وزیر بهداشت تاکید کرد: آموزش و پرورش، طلایی‌‌ترین و کلیدی ترین نقش را برای تغییر الگوی زندگی در نظام سلامت دارد. جای بهداشت دهان و دندان در مدرسه است و باید آموزش ها در این زمینه از مدرسه آغاز شود و مدارس بدون پوسیدگی را به صورت آزمایشی در نمین اردبیل در اردیبهشت 98 شروع کردیم و می‌‌خواستیم در کل کشور آن را اجرا کنیم که مثل خیلی از برنامه‌‌های دیگرم، در باتلاق کرونا زمین گیر شد. در مدسه باید به فرزندان بیاموزیم که چگونه مسواک بزنند و برخی خانواده‌‌های مرفه، وقت آموزش برای مسواک زدن درست را صرف نکرده‌‌اند.
وی گفت: در مدرسه باید بهداشت دهان و دندان را به فرزندان‌مان بیاموزیم. امروز مشخص شده که خیلی از بیماری‌‌های قلبی و عروقی ناشی از حفره دهان است. مراقبت از حفره دهان که دانش آموز چگونه و کی، زبان را به کار بگیرد و واژه ها را چه زمانی استفاده کند تا بقیه اجزا، کار مدرسه است.
وزیر بهداشت اظهار داشت: اصلی‌‌ترین رسالت مشترک وزارت بهداشت و آموزش و پرورش، افزایش آگاهی کودکان کشور به ویژه در مقطع ابتدایی برای آموزش الگوی مناسب زندگی است. اگر این کار را کردیم آینده کشور را بیمه کرده‌‌ایم. اگرچه بیماری‌‌های واگیر دار مانند کرونا و آنفلوآنزا مهمان مکرر بشریت خواهد بود اما مساله اصلی، بیماری‌‌های غیرواگیر است که به رفتار اجتماعی انسان‌‌ها مرتبط است و تعلیم و تربیت در تغییر الگوی رفتاری باید در مدرسه انجام شود.
نمکی افزود: نه مراقب سلامت بلکه معلم عاشق و فهیم می‌‌تواند باعث تغییر رفتار در انسان‌‌ها و جامعه شود. اینکه یک نفر بشود مراقب سلامت و یک نفر دیگر معلم، اشتباهی است که در علم طب هم کرده‌‌ایم و روانشناسی را از سایر علوم، جدا کرده‌‌ایم چون وقتی روح و روان بهم می ریزد، معده و خواب هم بهم می‌‌ریزد و آریتمی قلبی هم پیدا می کنید. معلمی که سرکلاس می رود و با دانش آموزان رابطه برقرار می کند باید بیاموزد که قسمتی از دروسی که باید به آنها ارائه دهد، بحث‌‌های پیشگیرانه و بهداشت است. دانش آموزان معلمان همیشگی خود را عاشقانه دوست دارند.
وی ادامه داد: اینکه بخواهیم یک نفر را صرفا برای مباحث بهداشتی به مدرسه بفرستیم، در نظام آموزش و تربیتی، خطا است. ارتباط عاطفی مستمر با معلم، خیلی کارساز است. دانش آموزان از کسی حرف ها را می پذیرند که دوستش دارند و ممکن است به کسی که یک ساعت به مدرسه می آید، گوش ندهند. معتقدم علقه عاطفی دانشجو و دانش آموزان با معلم است که کارساز است و حرف را از کسی می پذیرد که دوستش دارد و در دلش جا دارد و معلم به عنوان به عنوان یک فرد جامع الشرایط، باید قسمتی از درس هایی که ارائه می دهد، بهداشت باشد.
وزیر بهداشت گفت: اگر فکر می‌‌کنید که با استخدام 50 یا 100 هزار مراقب سلامت، در نظام سلامت آموزش و پرورش، تحول ایجاد می‌‌کنید، این فکر بعید می دانم به نتیجه برسد. می‌‌توانیم هسته‌‌های مرکزی قوی برای آموزش و انتقال داده‌‌های سلامت تشکیل دهیم و معلمان در دوره‌‌های مختلف، آموزش‌‌های لازم را برای انتقال به دانش آموزان با سامانه شاد فرا گیرند و با زبان گفتمان مناسب به دانش آموزان منتقل کنند. اگر زبان گفتمان مناسب برای انتقال مطالب نداشته باشیم، دانش آموزان این مطالب را شاید متوجه نشوند. دانش آموزان باید با زبان ساده و قابل پذیرش توسط معلم خودشان، مطالب را بپذیرند؛ معلمی که حوصله، دقت داشته و عاشق باشد.