کلسیم چه نقشی را در بدن ما ایفا می‌کند؟
یکی از عناصر مغذی که تمامی موجودات زنده به آن نیاز دارند، کلسیم است.
کلسیم یک ماده مغذی است که همه موجودات زنده از جمله انسان به آن احتیاج دارند. این ماده فراوان‌ترین ماده معدنی در بدن است و برای سلامت استخوان‌ها حیاتی است.
بدن انسان برای ساخت و حفظ استحکام استخوان به کلسیم نیاز دارد و ۹۹ درصد از منبع کلسیم بدن در استخوان‌ها و دندانهاست. کلسیم همچنین برای حفظ ارتباطی سالم میان مغز و دیگر بخش‌های بدن ضروری است و در حرکت ماهیچه‌ها و عملکرد قلب و عروق نقشی مهم دارد.
کلسیم علاوه بر اینکه به طور طبیعی در بسیار از مواد غذایی وجود دارد، تولید کنندگان مواد غذایی نیز آن را به برخی از محصولاتشان اضافه می‌کنند. این‌ها علاوه بر آن است که مکمل‌های حاوی کلسیم نیز در بازار موجود است.
علاوه بر کلسیم، مردم به ویتامین D نیز نیاز دارند؛ چرا که این ویتامین به جذب کلسیم در بدن کمک می‌کند. ویتامین D را میتوان از روغن ماهی، محصولات لبنی غنی شده با ویتامین‌ها و همچنین قرار گرفتن در معرض نور خورشید به دست آورد.
در این گزارش قصد داریم تا به این مسئله که چرا بدن ما به کلسیم نیاز دارد، کدام غذا‌ها سرشار از کلیسم هستند و نیز مکمل‌های حاوی کلسیم بپردازیم.
چرا بدن ما به کلسیم نیاز دارد؟
حدود ۹۹ درصد از کلسیم بدن در استخوان‌ها و دندانهاست. کلسیم برای رشد و حفظ استخوان‌ها ماده‌ای ضروری است.
با رشد کودکان، کلسیم به رشد استخوان‌های آنها کمک می‌کند. پس از توقف رشد فرد، کلسیم به حفظ استخوان‌ها کمک کرده و در کند کردن روند از دست دادن تراکم استخوانی که ناشی از بالا رفتن طبیعی سن بوده، مؤثر است.
زنانی که یائسگی را تجربه می‌کنند، ممکن است با سرعت بالاتری تراکم استخوانی خود را نسبت به مردان یا افراد جوانتر از دست بدهند. آنها بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند و برای همین ممکن است پزشک آنها، مکمل‌های کلسیم را برای شان تجویز کند.
کمک به عمل انقباض عضلات
یکی دیگر از خواص کلسیم، کمک به تنظیم عمل انقباض عضلات است. زمانی که سیستم عصبی دستور را به عضلات منتقل می‌کند، بدن کلسیم آزاد کرده و این کلسیم به پروتئین‌های عضلانی کمک می‌کنند تا کار انقباض را انجام دهند. زمانی که بدن کلسیم را از ماهیچه‌ها و عضلات خارج می‌کند، ماهیچه شل می‌شود.
سیستم قلبی عروقی
کلسیم نقش کلیدی در انعقاد خون ایفا می‌کند. روند انعقاد خون پیچیده است و شامل مراحل مختلفی می‌شود. این مراحل طیفی از مواد شیمیایی را در بر می‌گیرد که کلسیم نیز از جمله آنهاست.
نقش کلسیم در حفظ عملکرد ماهیچه‌ها و عضلات، شامل حفظ عملکرد ماهیچه قلب است. کلسیم ماهیچه‌های نرم اطراف عروق خونی را شل می‌کند. شماری از پژوهش‌ها از ارتباط احتمالی مصرف زیاد کلسیم و کاهش فشار خون سخن گفته اند.
دیگر فواید کلسیم
کلسیم یک عامل مشترک برای بسیاری از آنزیم‌هاست. بدون کلسیم، برخی از آنزیم‌های کلیدی نمی‌توانند به طور موثر کار کنند. مطالعات نشان داده اند که کاهش خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر فشار خون در طول بارداری، کاهش فشار خون در جوانان، کاهش فشار خون در افرادی که مادرانشان در دوران بارداری آنها کلسیم کافی مصرف کرده اند، بهبود سطح کلسترول و کاهش خطر ابتلا به «آدنوم کولورکتال» که یک تومور غیر سرطانی محسوب می‌شود از دیگر فواید مصرف کلسیم است.
چه مواد غذایی سرشار از کلسیم هستند؟
کلسیم را از طیف وسیعی از غذا‌ها و نوشیدنی‌ها میتوان دریافت کرد.
ماست، شیر، جایگزین‌های لبنی غنی شده به مانند شیر سویا، ماهی ساردین و سالمون، پنیر، پنیر سویا، سبزیجات برگ سبز به مانند کلم بروکلی، برگ شلغم، آب تره، کلم پیچ، بسیاری از غلات غنی شده با کلسیم، آب میوه‌های غنی شده با کلسیم، دانه‌ها و آجیل‌ها خصوصا بادام، کنجد، دانه چیا، حبوبات و غلات، آرد ذرت، تورتیلای ذرت دارای کلسیم هستند.
برخی سبزیجات دارای رنگ سبز تیره به مانند اسفناج دارای کلسیم هستند؛ هرچند دارای سطح بالایی از «اگزالیک اسید» نیز هستند. طبق برخی پژوهش‌ها، اگزالیک اسید توانایی بدن در جذب کلسیم را کاهش می‌دهد.
بدن ما به چه میزانی به کلسیم نیاز دارد؟
طبق اعلام «دفتر مکمل‌های غذایی» (ODS) وابسته به «موسسه ملی سلامت» آمریکا، افراد در سنین مختلف به مقادیر مختلفی از کلسیم نیاز دارند که به شرح زیر است:
نوزادان تازه متولد شده تا ۶ ماهگی: ۲۰۰ میلی گرم
نوازادان هفت تا دوازده ماه: ۲۶۰ میلی گرم
کودکان یک تا سه سال: ۷۰۰ میلی گرم
کودکان ۴ تا ۸ سال: ۱۰۰۰ میلی گرم
نوجوانان ۹ تا ۱۸ سال: ۱۳۰۰ میلی گرم
افراد ۱۹-۵۰ سال: ۱۰۰۰ میلی گرم
افراد ۵۱ تا ۷۰ سال: ۱۰۰۰ میلی گرم برای مردان و ۱۲۰۰ میلی گرم برای زنان
افراد ۷۱ ساله به بالا: ۱۲۰۰ میلی گرم
زنان باردار و شیرده نیز بسته به سن شان به میزان ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ میلی گرم کلسیم نیازمندند.
پزشکان ممکن است برای افرادی که دوران یائسگی را شروع کرده اند و یا به شیر گاو حساسیت دارند و یا دلایل دیگر، کلسیم اضافی را تجویز کند.
مکمل‌های حاوی کلسیم
پزشکان ممکن است برای افرادی که کمبود کلسیم دارند، مکمل‌های کلسیم را تجویز کنند افرادی که از مکمل‌های کلسیم استفاده می‌کنند در ابتدا می‌بایستی با پزشک شان مشورت کنند که آیا آنها به مکمل میاز دارند یا خیر، سپس در صورت نیاز، طبق دوز تجویز شده برایشان از این مکمل‌ها استفاده کنند.
بهتر است مکمل، همراه غذا مصرف شود تا بهترین جذب را داشته باشد و عوارض جانبی احتمالی آن به حداقل برسد.