کولیت؛ لاعلاج یا صعب‌العلاج؟!
دکتر مهدی اسحاقی، محقق طب سنتی و اسلامی درباره یک اختلال از دید طب سنتی توضیح می‌دهد: کولیت همان بیماری است که شیخ‌الرئیس ابوعلی سینای بزرگ گرفتار آن شد و به دلیل دفع خون، ضعف مفرط بدن و عـــدم درمان به موقع به دلیل شرایط خاص، دیده از جهان فرو بست!
دکتر مهدی اسحاقی، محقق طب سنتی و اسلامی درباره یک اختلال از دید طب سنتی توضیح می‌دهد: کولیت همان بیماری است که شیخ‌الرئیس ابوعلی سینای بزرگ گرفتار آن شد و به دلیل دفع خون، ضعف مفرط بدن و عـــدم درمان به موقع به دلیل شرایط خاص، دیده از جهان فرو بست.!
1- کولیت
کولیت در لغت یعنی التهاب کولون که اصطلاحی از طب غربی است و به معنای ملتهب شدن سلول‌های روده بزرگ است. برای اثبات وجود این بیماری از آزمایش کولونوسکوپی استفاده می‌کنند.(وارد کردن کولونوسکوپ از مقعد بیمار و مشاهده کل کولون با دوربین.)حالت‌های مختلفی برای بیماری کولیت وجود دارد؛ مثلا در حالت تشخیص پانکولیت، کل کولون(عرضی،صعودی و نزولی) درگیر بیماری و ملتهب شده است یا در حالت اولسراتیو کولیت، التهاب همراه با خونریزی است.در طب غربی، کولیت با علائم مختلفی شناسایی می‌شود؛ گاهی با اسهال، گاهی با یبوست یا خونریزی یا مجموع این علائم. در طب غربی آنچه تحت عنوان کولیت شناخته می‌شود با نام«قولنج روده» در طب سنتی شناخته شده است. در طب غربی کولیت بدون اسهال ذکر شده است؛ ولی در طب سنتی قولنج خود را با علائمی چون اسهال، کف، بلغم یا دفع خون نشان می‌دهد یا ترکیبی از این علائم و باید توجه داشت در طب سنتی کولیت با علائم یبوست تعریف نشده است.
2- علل
از دیدگاه طب سنتی غلبه دو خط یا دو مزاج که تقریبا ضد همدیگر هستند؛ یعنی صفرا و بلغم، عامل بیماری کولیت است(یعنی غلبه دو خط گرم و خشک و سردو تر). به همین دلیل این بیماری، یک بیماری صعب‌العلاج معرفی شده است. به این خاطر که اگر برای بیمار داروهای ضد‌بلغم تجویز کنیم، حال وی بدتر خواهد شد و اگر از داروهای ضدصفرا استفاده کنیم، باز مدتی حال بیمار بهبود یافته و سپس حال او بدتر خواهد شد. در واقع در هر دوحالت ممکن است مدتی حال بیمار رو به بهبودی برود ولی پس از مدتی استفاده، دیگر جوابگو نیست.از دیدگاه طب سنتی، علت اولیه کولیت، اضافه شدن مزاج منفعله خشکی به روده است؛ یعنی روده با خشکی مواجه می‌شود. هر چند در بعضی بیماران ممکن است این مزاج منفعله خشکی ناشی از سودا باشد ولی در اکثر موارد ناشی از صفراست و پاسخ بدن نسبت به این خشکی روده، ایجاد رطوبـــت و تولیـــد بلغم است. پس هم‌زمان هم خشکی داریم، هم بلغم!
3-درمان کولیت از نظر طب سنتی
نکته قابل توجه این است که اگرچه در طب غربی، درمانی برای این بیماری وجود ندارد ولی خوشبختانه در طب سنتی بین شش ماه تا یک و نیم سال درمانی قطعی برای کولیت وجود خواهد داشت. در واقع شش ماه تا یک سال و نیم طول می‌کشد تا این خشکی روده‌ها به نرمی تبدیل شده و بدن از تولید بلغم دست بردارد و وضعیت روده‌ها به حالت طبیعی خود که گرم و تر است، برگردد.بهتر است بگوییم طب غربی این بیماری را جزء بیماری‌های لاعلاج طبقه‌بندی می‌کند در حالی که طب سنتی معتقد است کولیت از بیماری‌های صعب‌العلاج است و با اندکی صبر و شکیبایی و پیروی از دستورات پزشک متخصص طب سنتی، می‌توان به بهبودی کامل و صد در صد دست یافت.به طور کلی می‌توان گفت طب غربی با دید جزء نگری که دارد علت بیماری را تشخیص نداده و بنابراین بلافاصله پس از مشاهده علائم التهاب، داروهای ضد التهاب چون سولفالازین،آساکول،کورتون و غیره برای تسکین بیماری تجویز می‌کند و این موضوع باعث می‌شود که علائم بیماری بدون تشخیص صحیح فقط سرکوب شود. با کمال تاسف باید گفت که بیماری کولیت از حدود 10 سال به بالا خطر ابتلا به سرطان روده را در بیماران افزایش می‌دهد. در طب غربی تا وقتی از داروهای
استروئیدی و غیراستروئیدی استفاده می‌شود حال بیمار خوب است ولی اکثرا حملات عودکننده بیماری مشاهده می‌شود، علت آن است که مزاج بیمار با توجه به فصل و غذا تغییر می‌کند.در درمان سنتی، تمرکز روی به تعادل کشاندن مزاج روده است و خشکی روده را به مرور رفع می‌کند. در طی درمان سنتی هم ممکن است طی دو تا سه هفته علائم بیماری عود کرده و بعد رفع شود ولی باید همچنان به ادامه درمان پرداخت. در ابتدا، حملات عودکننده بیماری با فاصله کمتر از هم رخ می‌دهد و به مرور با رسیدن حالت تعادل روده‌ها به انتهای درمان نزدیک می‌شویم و حملات قطع می‌شوند.یکی از اصول درمان قطعی بیماری کولیت، به تعادل کشاندن کبد است. چون کبد یک عضو رئیسه بدن بوده که در واقع خادم‌الرئیسه آن روده است؛ یعنی کبد اعمال خود را به واسطه روده انجام می‌دهد. پس وقتی علائم خشکی روده ایجاد می‌شود، باید به کبد برسیم.در واقع باید گفت در دیدگاه طب سنتی«علت التهاب» را شناســـایی کرده و آن را از بین می‌بریم. در نتیجه در درمان کولیت باید مزاج کبد به تعادل کشانده شود و به تعادل رساندن کبد، به تعادل رساندن روده را به دنبال دارد.همان طور که اشاره شد علت التهاب از خشکی و صفراست.
چون بیماران با درجات مختلف از خشکی و صفرا در کبد و روده وجود دارند، در نتیجه یک دستورالعمل ثابت برای درمان کولیت وجود ندارند و باید گفت درمان آن قائم به فرد است. در حقیقت یک پزشک سنتی با توجه به اینکه با چه درجه‌ای از گرمی و چه درجه‌ای از خشکی در کبد و روده بیمار مواجه است، چیدمان درمان را انتخاب می‌کند تا به تعادل کبد و روده برسد.از دیدگاه طب سنتی دو مرحله برای درمان کولیت وجود دارد :اولین درمان و ساده‌ترین درمان، درمان‌های پیشگیرانه و نگه‌دارنده هستند که مهم ترین آن اصلاح تغذیه بیمار است. یعنی باید بیمار را از خوردن غذاها و خوراکی‌های بلغم‌زا و خشکی‌زا منع کنیم و آنها را از رژیم غذاییشان حذف کنیم. خوراکی‌هایی چون ماست، دوغ و میوه‌هایی چون گرمک و هندوانه و غذاهایی چون بادمجان، سیر، سس، ترشی، فلفل، دارچین و زنجبیل و همچنین قورمه سبزی، آش رشته و خورش لپه از جمله مواردی هستند که در ابتدای امر از رژیم غذایی بیمار حذف می‌شــــوند.