جواد افشار: نوع روایتم از «کیمیا» تا «آنام» تغییری نکرده است

کارگردان سریال «آنام» گفت: نوع روایتم از «کیمیا» تا «آنام» هم تغییری نکرده است، منتهی معتقدم هر کاری فرمان خودش را می‌خواهد و رویکرد هر قصه و موضوعی عملکرد متفاوتی را می‌طلبد.

به گزارش فارس،همیشه قصه‌های مادرانه تلویزیون طور دیگری مخاطب دارد و شاید بتوان گفت یکی از درام‌هایی که تمامی طیف‌های مردمی با آن ارتباط خوبی می‌گیرند، قصه‌هایی از این دست است. جواد افشار که تا به حال دو بار در این حوزه توانایی خود را رو کرده است، بعد از «مادرانه» (قصه مادری که فرزندانش را رها کرده بود) امروز فضای مقابل این سریال یعنی «آنام» را به تصویر کشیده است. قهرمان آخرین سریال افشار مادری مقتدر است که راوی اتفاقاتی است که بر سر اجبار او را از فرزندش جدا کرده است. با جواد افشار درباره مشکلات حین تولید،‌ قصه مادرانگی سریالش و همچنین فضایی که این بار قصه‌اش را در آنجا تصویر می‌کند، گفت‌وگو کردیم.
** تا به اینجا سریال «آنام» نقطه عطفی در کارنامه کاری شما در چند سال اخیر به عنوان کارگردان و نوع روایت اثر بوده است و در قیاس با سایر کارهایتان اثری درخور و قابل احترام است.
- به هر حال همه کارهایم بخشی از وجود و تجربه‌ام است و به آنها اعتقاد داشته و دوستشان دارم. نوع روایتم از «کیمیا» تا «آنام» هم تغییری نکرده است منتهی معتقدم هر کاری فرمان خودش را می‌خواهد و رویکرد هر قصه و موضوعی عملکرد متفاوتی را می‌طلبد. من هم سعی می‌کنم در قصه‌هایی که پیشنهاد می‌شود استراتژی خاص قصه را پیش گرفته و بر مبنای ساختاری که لازم است، روایتم را شروع کنم. هر کدام از کارهایم رنگ آمیزی و رویکرد خود را داشته و جایگاه خود را می‌طلبند. بنابراین آنام همانقدر برای من مهم و ویژه است که برادر، مادرانه، کیمیا و ... مهم هستند.
** منطق روایت قصه در «آنام» بهتر از سریال‌هایی که در چند سال اخیر ساختید، پیش می‌رود. همه چیز از ابتدا در قصه وجود داشت؟
- به هر حال قصه‌ای روایت می‌شود که شیوه قصه گویی خاص خود را می‌طلبد و ما هم معتقدیم که باید کارهایمان رو به جلو باشد و پیشرفت داشته باشیم و اگر قرار باشد کاری که امسال تولید کردیم نسبت به کارهای قبلی‌مان عقب گرد داشته باشد این شکست ما است. از این بابت خوشحالم که تعبیر اینچنینی دارید. اما جدا از این بحث که باید در کارهایمان پیشرفت داشته باشیم، معتقدم هر کدام از این سریال‌هایی که در این چند سال برای تلویزیون ساختم رویکرد و جایگاه خودش را داشته است.
** در نگارش قصه چقدر با نویسنده تعامل داشتید؟
- استقلال امیر عباس پیام در این کار کاملا منحصر به خودش است و همیشه علیرغم احترام ویژه به جایگاه نویسنده حتما خودم را با کار متعامل می‌دانم و همانقدر که دیگران را در کارگردانی به بستر تعامل می‌کشم همین قدر هم در سایر حوزه‌ها خودم را متعامل می‌بینم. یعنی اینکه برایم فرقی ندارد. همه ما یک گروه هستیم که نویسنده‌مان امیر عباس پیام بوده و با استقلال کامل قصه خود را نوشته، اما خب در کنار این، ارتباط تنگاتنگ و تعامل خوبی بین ما برقرار است و سعی کردیم تا همدیگر را پوشش دهیم و نقاط ضعف یکدیگر را کمتر کرده و نقاط قوت را به اشتراک گذاشته و کار را تقویت کنیم. پیام، انعطاف بسیار خوبی دارد در عین حال بسیار باهوش و خوش فکر است و قصه هم کاملا پخته نوشته شده است. در کنار یکدیگر همیشه در حال گفت‌وگو هستیم و این رویه در تمامی کارهایم وجود دارد. همانطور که به نویسنده‌ها اجازه ورود به کارگردانی را می‌دهم، این اجازه را به خودم هم می‌دهم تا با نویسنده کارم صحبت کنم و نتیجه این صحبت‌ها نیز به روند رو به رشد کارها کمک به سزایی می‌کند.
** و آیا پیش آمده که سکانسی را تغییر دهید؟
- نه اصلا اینطور نبود که فکر کنید من سکانسی را بازنویسی کردم، اما در گفت‌وگوهایی که بینمان رد و بدل می‌شد نتیجه‌های خوبی را در مرحله اجرا درآوردیم.
** ساختار قصه «آنام» طوری است که در دو فاز ساخته شده است. فاز زمان گذشته و حال. به طور معمول تولید سریالی با این پروداکشن و در دو مقطع زمانی دشوار است و مستلزم هزینه و زمان زیادی است. چطور با این موضوع کنار آمدید؟
- قطعا ما از این موضوع گله‌مند هستیم و قبل از شروع تصویربرداری خودم با معاون سیما جناب آقاى میرباقری و دیگر مدیران تلویزیون در اینباره صحبت کردم. به هر حال به دلیل اینکه این کار پراکندگی لوکیشن بسیاری دارد و در شهرستان‌های دور دست و حتی لب مرز ایران و آذربایجان مقابل دوربین رفته سختی کار را دوچندان کرده است. همچنین ‌بُعد مسافت،‌ تعدد لوکیشن، تعدد بازیگران، ترکیب بازیگران تئاترى دور از مرکز با بازیگران حرفه‌ای، طبیعتا هزینه‌های سنگینی را به پروژه تحمیل می‌کند.
** از نظر مالی مشکلی نداشتید؟
- متاسفانه بودجه‌ای که به ما دادند هم ردیف کارهای آپارتمانی است که در تهران ساخته می‌شوند و با صراحت می‌گویم این رقم با سریال‌هایی که در تهران ساخته می‌شود،‌ یکسان بود و حتی یک ریال بیشتر نگرفتیم. متاسفانه تصویربرداری این سریال مدتی است متوقف شده است. مشکل ما این است که الان به صورت هر شبه پخش داریم و سریال تا پایان اسفند تدوین و آماده شده و قسمت‌هایی که قرار است بعد از نوروز پخش شود هنوز آماده نیست و این توقف در تولید نگرانی و فشار کاری ما را بیشتر خواهد کرد. در هر حال امیدوارم مدیران به این موضوع توجه کنند و شرایطی فراهم شود که بتوانیم سریالی که جذب مخاطب خوبی داشته است را دوباره کلید بزنیم.
** یعنی از هزینه عوامل کم شد یا بازیگران؟
- در حال حاضر از هزینه همه ما کم شد و گروه ما ماه‌ها است که دستمزدهایشان را دریافت نکردند. تناسبی بین بودجه و تولید ما وجود نداشته است و امیدواریم که این مشکل برطرف شود.
** در حال حاضر سکانس‌های تهران مانده یا آذربایجان؟
- تعدادی در تهران باقی مانده و تعدادی هم باید با بازیگران زمان حال به آذربایجان سفر کنیم.
** بازیگران بومی سریال «آنام» هم اندازه بازیگران مقیم پایتخت دستمزد گرفتند؟
- به هر ترتیب انتظار این بازیگران بومی هم چیزی فراتر از همان اندازه که تا به حال دستمزد می‌گرفتند، نبود. هر کس قیمت خودش را دارد، آنها بازیگرانی هستند که سالها در تلویزیون و تئاتر آذربایجان مشغول بازیگری هستند و در شهر خود شناخته شده به شمار می‌روند. ما برای انتخاب این بازیگران بومی، ‌زمان گذاشتیم، تست گرفتیم و در نهایت انتخاب درستی کردیم و با حوصله از آنها بازی گرفتیم. این بازیگران افراد مستعد و توانمندی بودند و اگر فکر می‌کنید که در بخش دستمزد بازیگران بومی صرفه جویی شده، قطعا بدانید که در جاهای دیگر (زمانبندی، بُعد مسافت، دوری راه، تعدد لوکیشن و بازیگر) این هزینه‌ها جبران شده است.
** تا اینجا که قصه پیش رفته است، توانسته جذابیت لازم را در بیننده‌ها ایجاد کند. در این سالها چنین قصه‌ای کمتر در تلویزیون دیده شده که تا قسمت‌های ابتدایی علاوه بر اینکه گیرا باشد، تعلیق‌های بسیاری هم داشته باشد.
- ساختار قصه در فیلم‌نامه اینطور تعریف شده بود و من نیز به این تعلیق‌ها دامن می‌زدم و دوست داشتم تا پررنگ‌تر شود. مطمئن باشید تا آخرین قسمت‌ها هم این تعلیق‌ها را خواهیم داشت، یعنی اگر الان فکر می‌کنید که تا پایان قصه را درست حدس زدید، سخت در اشتباهید چراکه باز هم غافلگیر خواهید شد و ما در هر قسمت با تعلیق‌های جدید و دست پر می‌آییم و در نهایت ابعاد جدیدی از قصه باز می‌شود. تمام سعی‌مان بر این است که قصه‌ها در آرامش روایت شود و مخاطب ما از این تعلیق‌ها آزار نبیند. زیرا در این سریال از تعلیق‌ها و هیجانات کاذب خبرى نیست، بلکه تعلیق‌های موجود در این سریال به جا و دراماتیک است و به نظرم می‌تواند مفید باشد.
** نام سریال شما از ابتدا «مهر نامیرا» بود و کمی که به پخش نزدیک شدید، به «آنام» تغییر یافت. دلیل تغییر اسم سریال چه بود؟
- آنام کوتاهتر، جذابتر و همچنین ماناتر است، این اسم به معنی مادرم با مشورت جمعى ما با نویسنده انتخاب شد.
** قصه سریال در منطقه‌ای ترک زبان روایت می‌شود. دلیل خاصی داشتید که به سمت آذربایجان رفتید؟
- نویسنده این سریال خودش یک ترک اصیل است و دوست داشت تا قصه خود را در این منطقه روایت کند. اما خب این قصه می‌توانست در کردستان، ‌شمال،‌ سیستان و بلوچستان و یا ... باشد چراکه یک درام است و مانند یک رمان می‌توانست در هر جغرافیایی از ایران تعریف شود. بعد از اینکه سریال «کیمیا» را ساختم،‌ درخواست‌های بسیاری از استان‌های مختلف داشتم که سریالی را در منطقه‌شان بسازم و زمانیکه «آنام» پیشنهاد شد، از این موضوع استقبال کردم، چرا که اگر در آینده فیلمنامه جذابى با لوکیشن‌هاى دیگر ایران مانند کردستان و یا عشایر بدستم برسد نگاه ویژه به آن خواهم داشت.
** در بخش گذشته این سریال، همه بازیگران بومی هستند، اما اغلب آنها با لهجه ترک زبان صحبت نمی‌کنند.
- اتفاقا همه بازیگران لهجه دارند، به این معنى که می‌فهمیم ترک زبان هستند، اما با زبان آذرى سخن نمی‌گویند که عموم مخاطب ایرانى بتوانند با آن ارتباط بگیرند. بعضى‌ها گفتند ترجمه دیالوگ‌ها زیرنویس شود که من به شدت مخالف بودم زیرا باید تمامى مخاطبان را لحاظ کرد، اعم از بى سوادان، کم سوادان و یا کسانى که چشمان ضعیف‌تر دارند و خواندن زیرنویس اذیت‌شان می‌کند. از طرفی دیدن زیرنویس توسط مخاطبان باعث می‌شود زیبایی‌هاى بصرى آن منطقه و بازى بازیگران دیده نشود. از همه مهمتر وقتى سریالى در سطح سراسرى پخش می‌شود بهتر است که با زبان ملى براى عموم ایرانیان باشد.
** شما در کارنامه کاریتان تجربه ساخت سریال در قسمت‌های بالا را هم داشتید. اصولا تولید سریال طولانی شما را به وجد می‌آورد یا خسته‌تان می‌کند؟
- واقعیتش این است که کار بسیار بسیار سختی است و افرادی که دستی بر آتش دارند حرف من را بهتر متوجه می‌شوند که تولید یک سریال ٢٦ قسمتی چه انرژی از کارگردان می‌گیرد. حال فکر کنید زمانیکه قرار باشد سریالی با تعداد قسمت‌های بسیار بالاتر کار شود، چقدر فرسایشی و خسته کننده خواهد شد، اما از آنجایی که همیشه کارم را دوست دارم و به آن عشق می‌ورزم، صبوری می‌کنم و با سعه صدر این فرسایش را مدیریت می‌کنم. به هر حال همه ما ایرانی هستیم و می‌دانیم در کاری که تولید آن به چند ماه می‌رسد، تا چه میزان حواشی بوجود می‌آید. خدا را شاکرم که حوصله و توانش را به ما داده است و ما هم می‌توانیم کار کنیم. در جایی که به کارم علاقه دارم، به وجد می‌آیم، اما خب به شدت از لحاظ فکری و جسمی تحلیل می‌رویم و عمرمان را سپری می‌کنیم. از آن طرف هم وقتی استقبال مخاطب را می‌بینیم همه این خستگی‌ها از تنمان بیرون می‌رود.
** بازیگر نقش اول شما فردی است که کمتر در تلویزیون حاضر شده و فعالیت‌های سینمایی محدودی هم دارد. انتخاب گلچهره سجادیه بر چه اساسی صورت گرفت؟
- خانم سجادیه از بازیگران مورد علاقه من است و چندین بار هم خواستیم با هم کار کنیم منتهی بنا به دلایلی همکاری‌مان میسر نشد. بعد از اینکه جزئیات قصه و فیلم‌نامه را خواند نظرش جلب شد و دعوت ما را پذیرفت. به هر حال خانم سجادیه از بازیگران بسیار توانا و صاحبه سبک ما است که برای این نقش انتخاب درستی بود و ما از این انتخاب راضی هستیم. مهر مادری،‌ تعلیق خوب، زیرکی و ... همه در دو کاراکتری که بازی می‌کند (مارال و ماهگل) به خوبی دیده می‌شود. در هر صورت اجرای دو نقش آنهم به صورت همزمان سخت است حال چه برسد به اینکه باید بُعد احساسی قوی هم داشته باشد.
** سریال «آنام» با مشارکت دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ساخته شده است، در خلال قصه تعدادی پیام و توصیه‌های بهداشتی و پزشکی دیده می‌شود. این پیام‌ها بنا به سفارش وزارت بهداشت بود یا در قصه وجود داشت؟
- بخش‌هایی از این پیام‌ها سفارشی بود و تعدادی دیگر ممکن بود در قصه وجود نداشته باشد و دریافت‌های خودمان نسبت به موضوع مربوطه باشد و بعد از در میان گذاشتن با امیر عباس پیام آنها را اجرا می‌کردیم. اما بخش‌های زیادی از آنها ناشی از توجه فیلم‌نامه نویس بوده و جزو سفارش‌های ما هست. موضوع‌های مهمی در خصوص مسائل علمی پزشکی که در رابطه با زایمان و باروری است جزو موضوع‌های مهم سفارش‌ دهنده ما بوده است. مطرح شدن بیماری لوپوس و آشنایی مردم با آنها نیز از همین جمله است که درباره خطرهای این بیماری حین زایمان به مردم آگاهی دادیم. البته ممکن است تعدادی از مطرح کردن این بیماری ناراحت شوند،‌ اما وظیفه ما این است که مخاطب را با این بیماری آشنا و پیشگیرى ها و راههاى مقابله و درمان به موقع را متذکر شویم.
** علاوه بر این پیام‌هایی که سفارش دهنده آنها وزارت بهداشت بوده، تعدادی قصه‌های کوچک میان زوجین نیز در کنار قصه اصلی دیده می‌شود که مشخص است در راستای سفارش دهنده سریال بوده است.
- درست است هر دوی این پیام ها جزو هدف‌های ما بوده و معتقدم تا به اینجا به خوبی پیش رفته و بازخوردهای خوبی هم گرفتیم.
** به عنوان جمله پایانی اگر نکته‌ای باقی مانده بفرمائید.
- امیدواریم «آنام» مورد توجه مخاطبان قرار گرفته باشد و مدیران به زحمت‌های ما در این چند ماه توجه ویژه‌ای داشته باشند و مسائل مالی را مرتفع کنند تا دوباره کار راه بیفتد و بیش از این به خاطر توقف در تولید لطمه نخورد،‌ چراکه ما هنوز تعدادی از سکانس‌های پایانی را تصویربراری نکردیم.