نگاه ویژه به صنایع کوچک و متوسط لازمه رشد اقتصادی کشور

اصفهان امروز - احمدرضا منزه | در دهه ‏های اخیر، با تغییر در ساختار صنعتی کشورها، رشد و گسترش صنایع کوچک و متوسط در استراتژی توسعه صنعتی کشورها از جایگاه خاصی برخوردار شده است. با توجه به تجربه موفق کشورهای تازه صنعتی شده، کارشناسان و سیاست‌گذاران اقتصادی معتقدند که در کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‏یافته، بخش خصوصی به‏ویژه صنایع کوچک و متوسط، عامل مهمی در توسعه اقتصادی هستند. این صنایع با کارآفرینی، نوآوری و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، بر رشد اقتصادی اثر می‏گذارند. به همین دلیل، در ایران، به منظور توسعه فعالیت‌های اشتغال‏زا، بنگاه‌های خرد و متوسط موردتوجه قرار گرفته‏اند.
علاوه بر این، با توجه به این‏که درصد بالایی از واحدهای صنعتی کشور، کوچک و متوسط هستند و بیش از نیمی از شاغلان بخش صنعت را در خود جای داده‏اند این صنایع از اهمیت بسزایی برخوردار شده و می‏توانند نقش اساسی در برنامه‏های آتی توسعه صنعتی و اقتصادی کشور داشته باشند.
صنایع کوچک و متوسط 90 درصد مشاغل، 60 تا 70 درصد اشتغال و 50 درصد تولید ناخالص داخلی را در سراسر جهان تشکیل می‌دهند. آن‌ها به عنوان ستون فقرات جوامع در همه‌جا به اقتصاد محلی و ملی و حفظ معیشت کمک می‌کنند، به‌ویژه در میان کارگران فقیر، زنان، جوانان و گروه‌هایی که در موقعیت‌های آسیب‌پذیر قرار دارند.
صنایع کوچک و متوسط قلب اقتصاد جهان امروز هستند. صنایع یا بنگاه‌های کوچک و متوسط اعم از بنگاه‌های صنعتی، خدماتی، بازرگانی و کشاورزی هستند که معمولاً با توجه به عواملی مانند تعداد نیروی انسانی شاغل در آن‌ها، میزان سرمایه در گردش، حجم دارایی، کل حجم فروش و یا ظرفیت تولید به صنایع کوچک و متوسط تقسیم می‌شوند.
توسعه اقتصادی هر کشور تا حد زیادی به موفقیت صنایع کوچک و متوسط وابسته است. ازلحاظ اقتصادی، بنگاه‌های کوچک و متوسط از عمده عوامل ایجاد شغل محسوب می‌شوند.
اشتغال پایدار برای توسعه اقتصادی یک کشور از عوامل ضروری و بنیادی است. مسیر توسعه اقتصادی را باید از طریق دستیابی به اشتغال پایدار با تأکید بر کمک گرفتن از ایجاد و تقویت صنایع کوچک و متوسط هموار نمود.در حال حاضر توسعه اقتصادی کشور‌ها بدون توسعه شهرک‌های صنعتی که محلی برای تسهیل در فرآیند تولید و تجمیع فعالیت‌های صنعتی و شرکت‌های کوچک، متوسط و بزرگ هستند ممکن نیست.
این توسعه می‌تواند مؤثرترین وسیله برای نیل به اهداف مطرح شده در چارچوب اقتصاد مقاومتی باشد؛ اهدافی از جمله تأمین نیاز‌های داخلی، ایجاد اشتغال، افزایش قدرت اقتصادی، بهبود بهره‌وری و کارایی و بهره‌برداری بهینه از منابع اقتصادی و رشد مطلوب و همه‌جانبه اقتصاد ملی و نظایر آن.
اصلی‌ترین مانع در ادامه حیات بنگاه‌های کوچک و متوسط را می‌توان مشکل تأمین مالی دانست. وجود شکاف مالی، رشد و گسترش بنگاه‌های کوچک و متوسط را در کشور دچار مشکل می‌کند و این سازوکار باعث می‌شود فقط بنگاه‌های بزرگ در بازار باقی بمانند.
پیشنهاد می‌شود در شرایط کرونایی اقتصاد کشور و همچنین فشار‌های تحریمی، نجات بنگاه‌های کوچک و متوسط با استفاده از نظام بانکی و بازار سهام در دستور کار قرار گیرد و هرچه زود‌تر از آب رفتن این بخش بزرگ اقتصاد کشور جلوگیری شود.
همچنین در این شرایط دولت باید بتواند فرصت ایجاد شده در بخش صنایع کوچک و متوسط را مدیریت کند و با تدوین و بازنگری در قوانین به توسعه زیرساخت‌ها اقدام کند تا شرایط رشد صنایع فراهم شود؛ لذا در جهت تقویت کسب‌و‌کار‌های کوچک و متوسط به عنوان موتور محرک رشد صنعتی و تولیدی لازم است در جهت رفع برخی موانع و مشکلات آن‌ها از جمله اصلاح و رفع مقررات کسب‌و‌کار؛ اهتمام و تدابیر ویژه‌ای اتخاذ کرد.
به‌طورکلی نقش مهم و تعیین‌کننده‌ی صنایع کوچک و متوسط عبارت‌اند از: ایجاد فرصت‌های شغلی فراوان؛ قدرت بالا در جذب و بومی کردن فناوری؛ قدرت تصمیم‌گیری سریع و انعطاف‌پذیری بالا در مدیریت و در شرایط متغیر بازار؛ ایجاد محیط رقابتی در اقتصاد و افزایش کارایی؛ قدرت بالا در تربیت کارآفرینان و مدیران اقتصادی؛ کاهش عدم تعادل‌های بخشی و منطقه‌ای در اقتصاد.
توسعه صنایع کوچک و متوسط مستلزم طیف وسیعی از اقدامات است از جمله این اقدامات می‌توان به بهبود فضای کسب‌وکار (تدوین لایحه قانون خاص حمایت از صنایع کوچک، اصلاح قانون کار و مالیات و عوارض صادرات متناسب با ویژگی‌های صنایع کوچک)؛ توسعه زیرساخت‌ها (احداث شهرک‌ها و نواحی صنعتی، ایجاد مراکز کسب‌وکار و شهرک‌های فناوری، ایجاد بازارچه مرزی، ایجاد فن بازارها، احداث شهرک‌های مشترک مرزی)؛ توسعه بازار (مطالعه بازارهای هدف داخلی و خارجی، برگزاری نمایشگاه بین‌المللی، برگزاری برنامه‌های آموزشی، اعزام به نمایشگاه در غالب تور صنعتی)؛ توسعه ورود فناوری (حمایت از واحدهای فناور و دانش‌بنیان، ایجاد زیرساخت مناسب فعالیت‌های پژوهشی و توسعه‌ای، بستر مناسب برای فعالیت متخصصان)؛ توسعه منابع انسانی (آموزش نیروی انسانی صنایع کوچک، آموزش دوره‌های مهارتی و مدیریتی، آموزش کارآفرینان قبل از سرمایه‌گذاری)؛ حمایت مالی و توسعه منابع مالی (ارائه تسهیلات مالی و اعتباری، خدمات صندوق ضمانت صادرات، خدمات صندوق ضمانت صنایع کوچک، معافیت‌های مالیاتی) و توسعه شبکه‌ای (شبکه خرید مواد اولیه، شبکه فروش، شبکه توسعه فناوری، کنسرسیوم، شبکه بازاریابی محصولات، شبکه تبلیغات) اشاره کرد.