محرم در خوانسار؛ میهمانانی از سراسر کشور تماشاگر تعزیه ۲۵۰ ساله
خوانسار از روز ششم ماه محرم در عزای عمومی به سر می‌برد و آئین‌های ویژه این ماه سبب می‌شود تا مهمانانی از سراسر کشور به خوانسار آمده و از نزدیک شاهد برگزاری مراسم‌های خاص باشند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، ماه محرم شور و حالی در دل مسلمانان ایجاد می‌کند و آنها را وارد مسیری می‌کند که بوی ناب بهشتی می‌دهد. مسیری که آغازش با یاد حسین (ع) است و پایانش نیز با او همراه می‌شود؛ مردم مسلمانان در سراسر جهان با یاد سالار شهیدان به عزاداری می‌پردازند، پرچم‌های سیاه خود را برافراشته می‌کنند و تمام شهر و کشور پر از ذکر زیبای «یاحسین» می‌شود.
ماه محرم آنقدر در دل مردم جای دارد که بدون هیچ برنامه‌ای از پیش تعیین شده و هیچ اجباری خود داوطلبانه و از جان و دل به برگزاری مراسم‌های خاص این ماه می‌پردازند؛ همدلی مردم در ماه محرم افزایش یافته و تمام افراد از پیر و جوان و کودک گرفته تا زنان و جوانان در کنار هم قرار می‌گیرند و به برپایی مراسمی در شأن اباعبدالله الحسین (ع) اقدام می‌کنند.
از غبارروبی مساجد و تکایا آغاز می‌کنند، به مزار شهدا می‌رسند؛ بقاع متبرکه را نظافت می‌کنند و حسینیه‌ها را آماده می‌کنند و حتی به آب و جاروی محله و شهر می‌پردازند، موکب‌ها را برپا می‌کنند؛ پایگاه‌های برگزاری مراسم آماده شده و منازل خود را برای پختن نذری آماده می‌کنند.
این برنامه‌ها در هر شهر و روستایی با دیگر شهرها و روستاها تفاوت دارد و مردم بر اساس سنت و آیین خود به برگزاری مراسم‌های ویژه ماه محرم می‌پردازند.
یکی از شهرهای قدیمی و سنتی اصفهان که در برپایی مراسم محرم در تمام ایران شهرت خاصی دارد و مردم از سراسر کشور برای دیدن این مراسم‌ها به این شهر می‌آیند خوانسار است.
خوانسار یکی از شهرستان‌های مذهبی و سنتی استان اصفهان است که مردم آن پیش از آغاز محرم با سیاه پوش کردن تمام خیابان‌های شهر و حسینیه‌ها برای عزاداری ماه محرم و صفر آماده می‌شوند.
از ششم محرم خوانسار به حالت عزاداری عمومی درمیآید
ماه محرم در شهر خوانسار مراسم خاصی دارد، افرادی سیاه پوش در کوچه‌ها فریاد سر می‌دهند که محرم فرا رسیده است و مردم را به این شیوه قدیمی فرا می‌خوانند. از روز ششم محرم شهر خوانسار به طور کامل به حالت عزاداری عمومی درمیآید و مردم به صورت یکپارچه به عزاداری می‌پردازند. این مراسم تا روز دوازدهم ماه محرم ادامه دارد و پس از آن نیز عزاداری‌ها در داخل تکایا متمرکز می‌شود.
سادات خوانساری در شب‌ها و روزهای ماه محرم با انداختن شال سبز هنگام ورود به هیئت‌های عزاداری جلوه خاصی به این مراسم می‌دهند.
یکی از بزرگان شهر خوانسار در مورد عزاداری در این شهر گفت: نوحه‌خوانی‌های خوانسار دارای سبک ویژه است و پیرغلامان این شهر مداحی‌ها را به صورت سوزناک و دلنشین گذشته و سازگار با صحنه‌های کربلا اجرا می‌کنند.
کرمانی افزود: برخی حسینیه‌های قدیمی خوانسار از گذشته‌های دور تاکنون به برگزاری مراسم عزاداری می‌پردازند که از مهم‌ترین آنها حسینیه حبیبی‌ها است که در آن تعزیه نیز اجرا می‌شد و اکنون به همان شیوه قدیمی بازسازی شده است.
وی ادامه داد: هنوز هم در خوانسار سینه‌زنی سنتی و مخصوص قدیمی انجام می‌شود و از روز ششم به بعد تمام فعالیت‌های شهر تحت‌الشعاع این موضوع قرار گیرد.
دسته‌های شترسوار و اسب سوار یادآور حرکت کاروان امام حسین(ع)
یکی از سنت‌های مهم عزاداری خوانسار حرکت دادن دسته‌های شترسوار و اسب‌سوار برای یادآوری عبور کاروان اهل‌بیت امام حسین (ع) است و صدای شیپور جنگ و نقاره در لابه‌لای حرکت کاروان نیز تداعی صحنه‌های رزم و مبارزه آن زمان است.
حرکت دسته‌های عزاداری در قالب هیئت‌های سینه‌زنی یا زنجیر‌زنی از دیگر رسوم است که در ابتدا و انتهای هیئت تعدادی علم‌های رنگی به یاد علمدار کربلا حرکت داده می‌شد و اغلب عزاداران با پای برهنه و پیشانی گل مالیده به نشانه عزاداری در جمع هیئت حضور پیدا می‌کنند.
برپایی سفره‌های نذری و پذیرایی از عزاداران
برپایی سفره‌های نذری و پذیرایی از عزاداران در سه نوبت از رسوم مهم مورد اعتقاد خوانساری‌هاست.
یکی از بانوان خوانساری در مورد نذری‌های شهر خوانسار گفت: در ماه محرم مردم خوانسار مانند دیگر مردم مسلمان نذرهای خود را ادا می‌کنند. اینکه این نذری چه باشد بستگی به نذر آن خانواده دارد. اما به طور کلی غذاهایی مانند خورش قیمه، مرغ، آش رشته، شله زرد و ... تهیه می‌شود و بین عزاداران توزیع می‌شود.
وی افزود: در بسیاری از مواقع این نذری‌ها به مناطق محروم برده می‌شود و بین آنها توزیع می‌شود. افرادی که از وضعیت مالی خوبی برخوردار هستند گوسفند نذر کرده و ذبح می‌کنند و گوشت آن را بین نیازمندان یک منطقه توزیع می‌کنند. در مجموع مردم خوانسار به پختن نذری اعتقاد بسیاری داشته و سفره‌های گسترده‌ای پهن می‌کنند.
مشارکت جوانان خوانساری در برگزاری مراسم ماه محرم
در آغاز ماه محرم مردم شهر خوانسار در کنار هم قرار گرفته و با همدلی به انجام امور مربوط به ماه محرم می‌پردازند. تقریباً تمام جوانان شهر در هر محل، گردهم جمع شده، مساجد، حسینیه‌ها و تکایا را به سلیقه و ذوق خویش آماده می‌کنند و با پارچه‌های مشکی و جملات مختلف در مدح و عزای امام حسین (ع) و یارانش، آنجا را آماده‌ی عزاداری می‌کنند.
با توجه به تعداد بی‌شمار هیئت‌ها در این شهر، در این ایام، بر سر درِ هر مسجد و حسینیه یا تکیه‌اى، نام هیئت یا محفل عزاداری را می‌توان دید که با نام یکی از اهل‌بیت (ع) مزین شده است.
تعزیه‌ای با قدمت 250 سال در خوانسار
تعزیه‌خوانی آئینی سنتی است که واقعه عاشورا را به نمایش می‌گذارد و بر همین اساس در بسیاری از شهرهای ایران تعزیه‌خوانی شهرت دارد. مراسم تعزیه‌خوانی در ایام ماه محرم برگزار می‌شود و این مراسم معمولاً در دهه نخست در عصر تاسوعا و عاشورا و تا دوازدهم محرم ادامه دارد.
قدمت تعزیه‌خوانی در شهر خوانسار به 250 سال می‌رسد و هر سال مشتاقان زیادی از شهرهای اطراف برای دیدن آیین تعزیه‌خوانی به شهر خوانسار به خصوص در روستای تیدجان و قودجان خوانسار می‌آیند.
کتاب تاریخ عزاداری‌های سنتی در خوانسار
مراسم خاص عزاداری در شهر خوانسار سبب شد تا کتابی با عنوان عزاداری‌های سنتی خوانسار در این شهر به رشته تحریر درآمده و چاپ شود.
«حمیدرضا میرمحمدی» پژوهشگر و نویسنده خوانساری این کتاب را نوشته است. کتاب تاریخ عزاداری‌های سنتی خوانسار در دو جلد به چاپ رسیده است.
تاریخ عزاداری در ایام محرم، عزاداری در بیوت علماء خوانسار، تعزیه خوانی در خوانسار، یادنامه ذاکران حسینی و معرفی شاعران اشعار عاشورایی عنوان‌های چند فصل کتاب تاریخ عزاداری‌های سنتی خوانسار و ارائه اسناد، مدارک فراوان و تصاویر مربوط به سابقه عزاداری سنتی در این شهرستان از ویژگی‌های این کتاب است.
مرادی از شهروندان خوانساری در مورد ماه محرم در شهر خوانسار گفت: ما خوانساری‌ها حساسیت بسیاری برای برگزاری مراسم این ماه به خرج می‌دهیم، البته این هرگز به معنای اسراف و زیاده روی نیست و در هر چیزی اندازه را رعایت می‌کنیم، چرا که ما برای امام حسین (ع) عزاداری می‌کنیم و کاری نمی‌کنیم که این بزرگ مرد و سایر اهل بیت (ع) را از خودمان برنجانیم.
وی افزود: مردم بسیاری از استان اصفهان و حتی از سراسر ایران برای دیدن مراسم‌های عزاداری به شهر خوانسار می‌آیند، ما هر ساله در ایام محرم پذیرای مهمانان عزادار بسیاری هستیم و سعی می‌کنیم رسوم خود را به بهترین نحو انجام دهیم تا این رسوم به صورت درست به دیگران انتقال پیدا کند.