طمع گنج، آفتی به جان برج‌های نجف آباد
در کنار یکی از قدیمی‌ترین مساجد نجف آباد، دو برج دو قلو مستطیلی شکلی خودنمایی می کنند که بیشتر کارشناسان قدمت آن‌ها را نزدیک به ۴۰۰ سال و دوران صفویه می دانند.
در کنار یکی از قدیمی‌ترین مساجد نجف آباد، دو برج دو قلو مستطیلی شکلی خودنمایی می کنند که بیشتر کارشناسان قدمت آن‌ها را نزدیک به ۴۰۰ سال و دوران صفویه می دانند.
به گزارش ایمنا، برج های کبوترخانه دوقلو صفا یا آق غلامعلی نجف آباد اصفهان که بخشی لز یک خانه دوران صفوی را تشکل می دهند، تنها نمونه هایی از برج های کبوتر است که به شکل چهارگوش ساخته شده و به اعتقاد کارشناسان، معماری آن که بر خلاف معماری گرد رایج برج های کبوتر است، می تواند برگرفته از معماری یونانی یا کلیساهای ارمنستان باشد.
کاربرد اصلی برج‌های دوقلوی نجف آباد تولید کود کشاورزی از فضله پرندگان بوده است. کود به دست آمده به واسطه لانه کردن کبوترها در گذشته کاربردهای زیادی در صنعت داشته که با توجه به استفاده گسترده از آن در صنعت دباغی و ساخت باروت، در زمان شاه عباس صفوی، مالیات سنگینی از کبوترخانه‌ها گرفته می شد.
روی هر برج، دو برجک استوانه‌ای ساخته شده و روی سر هرکدام از این برجک‌ها نیز، استوانه‌های مشبک آجری ساخته شده که با عنوان «کبوتر رو» به محل تردد پرندگان، تهویه هوا و ورود نور اختصاص داشته است. لبه‌های فوقانی برج‌ها و برجک‌ها، با سه ردیف آجر مشبک تزیین شده و سه ردیف کمربند گچی دور تا دور بنا کشیده تا علاوه بر کارکرد تزیینی، مانع از ورود مار به لانه کبوتران شود. هر کدام از برج ها نزدیک به هشت و نیم متر طول، سه متر و ۷۰ سانتیمتر عرض و ۱۰/۵ متر ارتفاع دارند و با توجه به نبود پلکان در آن‌ها، از سه کنج لانه های کبوتران برای تردد به پشت بام استفاده می شده است.
تاریخ دقیقی از ساخت برج های دوقلوی صفا در دست نیست، اما زمانی که غلامعلی رادی مشهور به آق غلامعلی در زمان قاجارها باغی را در اطراف نجف آباد خریداری کرد، این برج ها در آن قرار داشته است. به همین دلیل می‌توان گفت پیشینه ساخت این برج‌ها به دوره صفویه یا زندیه باز می گردد، همچنین در اواخر سال ۷۹ این برج‌ها در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده، اما به دلیل عدم مرمت و نوسازی، در معرض خطر جدی تخریب قرار گرفته است.
طمع گنج، آفتی به جان برج ها
حسین نجفی پور، مدیرعامل انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری نجف آباد در گفت‌و گو با خبرنگار ایمنا با اشاره به عدم خرید اثر و مرمت آن اظهار کرد: سال‌ها است که این موضوع مطرح شده، حتی در سال ۹۲ همزمان با آغاز به کار شورای چهارم و انتخاب شهردار جدید نجف آباد، جلسات متعددی در این خصوص برگزار و برای آن قیمت کارشناسی نیز تعیین شده، اما تعداد زیاد وارثان، امکان توافق در این خصوص را بسیار سخت کرده است.
وی برآورد قیمت صورت گرفته در حدود دو سال پیش را دو میلیارد تومان دانست و گفت: البته مالکان بنا که از دو خانواده هستند و با گذشت زمان به تعداد وارثان آن‌ها اضافه می شود، قیمت کارشناسی اعلام شده را قبول نکرده و خواستار ارزیابی کارشناسانی از مرکز استان شدند که در نهایت قیمت جدید را نیز رد کرده و مبلغ چندین برابری را مطالبه کردند.
مدیر عامل انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری نجف آباد تصریح کرد: مالکان معتقدند که در قیمت گذاری صورت گرفته، ارزش تاریخی بنا در نظر گرفته نشده، اما این در حالی است که چنین موضوعی تنها در ساختمان‌های دارای نقاشی و گچ بری خاص لحاظ می شود و در خصوص این اثر خاص موضوعیت ندارد.
وی افزود: از دیگر مشکلاتی که استواری این برج‌ها را تهدید می‌کند باید به طمع برخی افراد برای پیدا کردن گنج در این بنا اشاره کرد، این گروه تاکنون چندین بار اقدام به حفاری‌های عمیق در نقاط مختلف برج ها کرده و به همین دلیل با شکایت وکیل انجمن دوستداران میراث فرهنگی شهرستان مورد پیگرد قانونی قرار گرفته اند.
نجفی پور خاطرنشان کرد: مالکان خصوصی اثر با تنظیم شکایتی در دیوان عدالت اداری، خواستار خروج اثر از فهرست آثار ملی ثبتی شده بودند که پس از صدور چنین حکمی، دادگاه تجدید نظر در اواخر سال ۹۴ حکم را نقض کرد و این موضوع امکان تخریب برج‌ها را با محدودیت جدی قانونی مواجه کرده است.
اعلام قیمت چندین برابری مالکان؛ توقف پروژه برج‌های کبوتر
مسعود منتظری، شهردار نجف آباد با اشاره به خرید این بنای تاریخی در گفت‌و گو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: در سال ۹۲ این موضوع به صورت جدی در دستور کار شهرداری و شورای اسلامی شهر نجف آباد قرار داشت و حاضر شدیم تا آن را به قیمت کارشناسی خریداری کنیم، اما مالکان با اعلام قیمت چندین برابری نسبت به برآورد کارشناسان، همکاری لازم را در این خصوص انجام ندادند.
منتظری خاطرنشان کرد: با توجه به تعهد اخلاقی و قانونی شهرداری در قبال محل هزینه کرد بودجه‌های موجود، عملا امکان پرداخت هزینه‌های نجومی و غیر کارشناسی شده وجود ندارد و در صورت توافق طرفین بر سر مبلغ کارشناسی شده، آمادگی پرداخت هزینه و انجام مراحل بعدی مرمت و بهسازی این اثر منحصر به فرد، در مدیریت شهرداری نجف آباد وجود خواهد داشت.
وی افزود: شهرداری نجف آباد طی سال‌های اخیر خانه‌های تاریخی نوریان و مهرپرور را خریداری، مرمت و تجهیز کرده است. این دو اثر در حال حاضر به عنوان نخستین مکتب خانه علوم و موزه مردم شناسی مورد استفاده قرار می گیرد.