شهر ملی سفال، عنوانی در حد یک نام
عنوان پر آوازه‌ای که قرار بود، بخشی از تمدن چند هزار ساله این شهرستان را احیا کند، اینک تنها در حد یک نام باقی مانده است.
عنوان پر آوازه‌ای که قرار بود، بخشی از تمدن چند هزار ساله این شهرستان را احیا کند، اینک تنها در حد یک نام باقی مانده است.
به گزارش ایمنا ؛ سفالگری یکی از کهن‌ترین هنرهای بشری است و براساس آنچه در متون تاریخی به قلم مورخانی چون "عباس اقبال آشتیانی" و "باستانی پاریزی" آمده است، ایرانیان نخستین قومی بودند که این هنر را ابداع و از ظروف سفالی استفاده کردند.
هنر سفالگری در گذشته پیشه‌ای پررونق بوده و به قول "تاورنیه" شمار کسانی که در بعضی از شهرها به آن اشتغال داشتند، به چندصد تن می‌رسیده است. شهرها و روستاهای فلات مرکزی ایران به واسطه موقعیت جغرافیایی و دسترسی به ماده اولیه مرغوب‌تر، بیشتر به این حرفه اشتغال داشتند.
اما امروزه با رواج زندگی مدرن شهری و فاصله گرفتن از سنت‌ها، سفال بیشتر به ابزاری تزیینی تبدیل شده که در انواع مختلف، زینت بخش منازل و موزه‌ها و گالری‌ها است، شناخت ارزش میراث کهن باعث شد تا مردمان هر منطقه داشته‌های تمدنی خود را باز یابند و تلاش کنند تا علاوه بر حفظ و احیای آنها، دیگران را نیز از جایگاه فاخر خود در انواع هنر باخبر کنند.
سفال و سفالگری به عنوان یکی از مهمترین ویژگی‌های فرهنگی، تاریخی و قومی مردمان شهرضا شناخته می‌شود که دیرینگی آن به درازای تاریخ است: «پیر لوتی»، سیاح معروف اروپایی که در سال ۱۹۰۴ از شهرضا دیدن کرده می‌نویسد: «قمشه (شهرضا) و دهکده‌های اطراف آن از خاک تیره سرخ رنگی ساخته شده و همین خاک رس است که در این نواحی با آن همه گونه اشیا می‌سازند.»
در این میان تلاش محققان و هنرمندان شهرضایی سبب شد تا ارزش‌های سفال این شهرستان شناخته شود، در طول سالیان متمادی هنرمندان و فعالان فرهنگی شهرضا بر ضرورت ایجاد ساز و کاری برای معرفی این هنر اصیل تأکید کردند تا اینکه در در اواخر شهریور سال ۹۶، شهرضا به عنوان شهر ملی سفال معرفی شد، اما اکنون پس از گذشت بیش از یک سال، از آن همه شور و شوق تنها کسب نامی باقی مانده است.
یک نام دیگر هیچ...
مهدی سهیلی، از هنرمندان سفالگر شهرضا می‌گوید: شهر ملی سفال تنها یک نام بود و خروجی خاصی نداشت، حتی عنوان شهر جهانی سفال که به "لالجین" همدان تعلق گرفته هم فقط یک عنوان است و در عمل حمایت خاصی را از هنرمندان این رشته به دنبال ندارد.
وی از بی‌مهری مسئولان میراث فرهنگی به هنرمندان گله می‌کند: حتی در نمایشگاه‌های صنایع دستی که در سال‌های گذشته و در هفته جهانی صنایع دستی برگزار می‌شد و سازمان میراث فرهنگی تسهیلات خوبی را در اختیار هنرمندان این رشته قرار می‌داد، چند سالی است که با دلیل نبود بودجه، هزینه غذا و اسکان از هنرمندان گرفته می‌شود.
این هنرمند پیشکسوت شهرضایی تصریح می‌کند: ما تنها به خاطر سود مادی و استقبال هنردوستان تهرانی در این نمایشگاه‌ها می‌آییم...
سهیلی نبود رشته سفال، آزمایشگاه سفال، پژوهشگاه و بازارچه سفال و صنایع دستی در شهرضا را از موانع تحقق عنوان شهر ملی سفال می‌داند و می‌گوید: در اداره میراث فرهنگی شهرضا نیز تخصص لازم وجود ندارند و مسئولان استانی هم حمایت زیادی از این رشته نمی‌کنند.
وی با انتقاد از بی‌توجهی مسئولان استان و شهرستان به هنر سفالگری، اظهار می‌کند: در این مدت تنها نماینده مردم شهرضا در مجلس انصافا تلاش‌های زیادی کردند، اما بقیه مسئولان تلاشی نمی‌کنند؛ خانم محمودی حتی برای شرکت ما در نمایشگاه روسیه هم رایزنی کردند، ولی به خاطر حمایت نکردن سازمان میراث فرهنگی کارساز نبود.
۹۰ درصد سفال بار شهرضا چینی و همدانی است!
این هنرمند سفالگر شهرضا می‌گوید: اول باید بازارچه صنایع دستی شهرضا ساخته و همه این هنرها در آنجا عرضه شود، در حال حاضر ۹۰ درصد سفالی که در بازار شهرضا قرار دارد ساخت کشور چین است یا از همدان وارد می‌شود و اگر سفال شهرضا هم باشد، فروشندگان آن را معرفی نمی‌کنند.
سهیلی تأکید می‌کند: باید اعتراف کنیم که سفال همدان پیشرفته‌تر از سفال شهرضا است و به تازگی در سرامیک هم دستاوردهای خوبی داشته‌اند، اما آنچه سفال شهرضا را منحصر به فرد کرده است، لعاب تَرَک، نقاشی زیرلعابی صفوی و قاجار و لعاب فیروزه اصیل شهرضا است؛ پس باید موقعیتی فراهم شود تا مسافرانی که وارد این شهرستان می‌شوند با سفال اصل شهرضا آشنا شوند.
اگر می‌خواهیم شهر ملی باشیم باید بیشتر تلاش کنیم
این سخنان در حالی مطرح می‌شود که سمیه محمودی، نماینده مردم شهرضا در مجلس شورای اسلامی نیز تصریح می‌کند: شهر ملی سفال تاکنون در حد شعار و حرف باقی مانده و در عمل اقدم مؤثری انجام نشده است، حتی برای تحقق وعده‌هایی که شهرضا در قبال این انتخاب داشته نیز اقدام مؤثری انجام نشده است.
وی می‌گوید: باتوجه به انتخاب شهرضا به عنوان شهر ملی سفال، لازم است اقداماتی در راستای رونق بیشتر این هنر در شهرستان انجام شود که یکی از مهمترین آنها ایجاد اتحادیه سفال شهرضا است.
نماینده مردم شهرضا در مجلس شورای اسلامی ادامه می‌دهد: معرفی شهرضا به عنوان شهر ملی سفال، امکانی فراهم کرد تا تعداد بیشتری از مردم با هنرِ دست هنرمندان این شهرستان آشنا شوند.
محمودی با بیان اینکه لازم است، اقدامات بیشتری برای رونق این هنر در شهرستان انجام شود، خاطرنشان می‌کند: رونق هرچه بیشتر هنر سفال در شهرضا باعث می‌شود تا بستر مناسبی برای اشتغال جوانان جویای کار فراهم شود، بنابراین باید از زیرساخت‌های موجود نیز حمایت شود.
وی با تأکید بر ضرورت ایجاد شرکت‌های پشتیبان تولید سفال در این شهرستان، می‌گوید: در کنار این شرکت‌های پشتیبان لازم است شرکت‌های صنایع دستی شهرستان نیز احیا و حمایت‌های لازم برای رونق آنها انجام شود.
نماینده مردم شهرضا در مجلس شورای اسلامی تصریح می‌کند: زیرساخت‌های لازم برای آموزش افراد علاقه‌مند و جوانان جویای کار در رشته سفال در شهرستان فراهم شده که این اقدام گام مهمی در راستای ترویج بیشتر این هنر محسوب می‌شود.
محمودی با بیان اینکه لازم است، المان‌های شهری نیز همسو با اهداف عالی شهرستان برای معرفی سفال شهرضا و معرفی آن به عنوان شهر ملی سفال طراحی و ساخته شود، اظهار می‌کند: باید یک اتحاد جمعی برای تزیین نما و منظر شهری با سفال و سرامیک شهرضا ایجاد شود تا با انجام مجموعه‌ای از اینگونه اقدامات مسیر تبدیل شهرضا به عنوان شهر جهانی سفال هموار شود.
وی می‌گوید: باتوجه به بروز و تشدید معضل خشکسالی، بهترین جایگزین برای رونق اقتصادی ، توسعه گردشگری و توجه به صنایع دستی است، البته مردم هم باید از فرصت‌هایی که در بخش میراث فرهنگی کشور وجود دارد، بیشتر استفاده کنند، زیرا این بخش تا حد زیادی می‌تواند معضلات اقتصادی و بیکاری کشور را برطرف کند.