میراث اصفهان متولی ندارد

آتش روشن‌کردن زیر پل‌های تاریخی، قیروگونی کردن پل شهرستان و فروریختن سقف باغ زرشک. در خبرها که دقت کنیم می‌بینیم در چنین حوادثی هیچ‌کس مسئولیت اتفاقی که می‌افتد را یا قبول نمی‌کند یا اگر پذیرفت آن را غیرقابل‌اجتناب دیده و اصولی می‌داند. جالب آنجاست که حتی بین کارشناسان و مسئولان حوزه میراث اصفهان اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. موضوع مرمت‌ها در آثار تاریخی اصفهان هم که سال‌هاست مورد نقد قرار گرفته است. از مرمت گنبدهای مسجد جامع عباسی و مسجد شیخ لطف‌الله گرفته تا مرمت‌های صورت‌گرفته در کوشک باغ زرشک. شاید هر کجا آثار تاریخی با غنای بناهای اصفهان وجود داشت برای هر مرمتی شناسنامه پروژه‌ای تعریف می‌شد و نوع مرمت، سازمان مسئول، مرمت کننده و زمان و هزینه آن مشخص می‌شد؛ اما اینجا ما هیچ‌گاه شاهد یک تابلو برای کاری که بر روی آثار تاریخی اصفهان انجام می‌شود نیستیم و هیچ‌کس نمی‌داند اگر اتفاقی افتاد یا مرمت غیراصولی بود باید یقه چه کسی را گرفت.

متأسفانه هر بنای تاریخی اصفهان حتی آنها که ثبت جهانی و ملی هستند به‌جای اینکه مستقیم زیر نظر میراث‌فرهنگی برود و یک دستگاه وظیفه حفظ و حراست آن را به عهده بگیرد شاهد آنیم که هر کدام آنها دست یک ارگان، سازمان یا حتی اشخاص مختلف است. اوقاف، شهرداری، بانک‌ها و بسیاری از نهادهای دیگر هر کدام تکه‌ای از لکه‌های باقی‌مانده تاریخی در این شهر را در اختیار دارند. بناهایی که در یک زمانی به آنها رسیده است. برخی از این بناها رها شده‌اند و هر روز گوشه‌ای از آنها تخریب می‌شود. برخی از آنها هم که به تابلوهای آزمون‌وخطا در شهر تبدیل شده‌اند.
از سوی دیگر وقتی این میراث ارزشمند دست هر شخص و سازمانی باشد اوست که برای بقای آن تصمیم می‌گیرد. میراثی که واجد ارزش بودن یا نداشتن ارزش تاریخی آن را نه ثبت ملی و جهانی که سلیقه مدیران و تصمیم‌سازان آنها مشخص می‌کند. ریسبافی که سال‌هاست در دست بانک ملی است و هر بار تصمیمی برای ایجاد یک موزه منطقه‌ای در آن شده با شکست مواجه شده است و حالا بخش‌هایی از آن به‌خاطر تعطیلی چندین ساله رو به تخریب گذاشته است. چندین بنای تاریخی شهر که زیر تیغ توسعه شهر رفته‌اند و به بهانه ساخت پارکینگ، خیابان یا... تخریب شده‌اند. بناهایی باارزش تاریخی که نه‌تنها فرونشست آنها را تهدید می‌کند که امروز عبور مترو از چندمتری آنها لرزه بر اندامشان انداخته است یا ایستگاه‌های مترو درست از میان بافت تاریخی سر بیرون می‌آورد که آثار ارزشمندی در آن می‌توان یافت. مسجد سید یا مسجد کازرونی که به‌خاطر بی‌توجهی متولی آن با خطر نابودی مواجه شده یا هیئت‌امنا تصمیم به زدن تیشه به ریشه‌های تاریخی آن دارد. حتی واجد ارزش بودن یا نبودن بافت‌های تاریخی شهر و آثار نهفته در آن هم با یک امضا یا توافق زیر سؤال می‌رود. تا زمانی که اوضاع به این شکل باشد و برای میراث کشور و اصفهان یک متولی و دستگاه مسئول مشخص نشود و هر اثر تاریخی که ثبت ملی یا جهانی می‌شود از دست کسانی که آن را در اختیار دارند؛ اما به آنها بی‌توجه‌اند خارج نشده و به دستان یک سازمان مسئولیت‌پذیر نیفتد خطر آنها را تهدید می‌کند. سازمانی که دیگر نبود بودجه را بهانه برای بی‌توجهی به این آثار نکند و در قبال هر گونه خدشه‌ای که به آنها می‌افتد خود را پاسخگو بداند.