معرفی فیلم اسفند دانش اقباشاوی درباره زندگی سردار شهید علی هاشمی

اخبار فیلم اسفند

• فیلم اسفند محصول مشترک سازمان هنری رسانه‌ای اوج و بنیاد سینمایی فارابی است.

• سال ۱۴۰۱ خبرهایی منتشر شد درباره اینکه دانش اقباشاوی قرار است فیلمی سینمایی با محوریت زندگی شهید علی هاشمی بسازد. حتی خبرها تا جایی پیش رفت که شایعه حضور این فیلم در میان آثار جشنواره آن سال هم بسیار شنیده می‌شد. اما ساخت آن بسیار طولانی شد و حتی در میانه راه ساخت فیلم، مادر شهید علی هاشمی درگذشت و اقباشاوی بابت اینکه نتوانسته فیلم را پیش از مرگ او آماده کند ابراز تاسف کرد. اقباشاوی خود نویسندگی این فیلم را برعهده داشت و در ابتدا با نام «قرارگاه سری» مجوز گرفته بود.

• دانش اقباشاوی اولین بار، زمانی که فیلم «تاج محل» را کارگردانی کرد، به عنوان یک استعداد تازه به سینمای ایران معرفی شد؛ فیلمی که در جشنواره فجر بازخوردهای مثبتی دریافت کرد و همین موضوع باعث شد نام اقباشاوی بر سر زبان‌ها بیفتد. اقباشاوی تجربیات مختلفی را در سینما پشت سر گذاشته و پیش از فیلمسازی، سال‌ها به عنوان دستیار کارگردان و برنامه‌ریز با دیگر کارگردان‌ها همکاری داشته است.

• بالاخره در آذرماه امسال در خبرهای مربوط به آثاری که برای جشنواره فیلم فجر ثبت‌نام کرده بودند، نام فیلم «اسفند» و دانش اقباشاوی دیده شد و حالا این فیلم با داستانی درباره مقطعی از زندگی شهید علی هاشمی آماده اکران در جشنواره شده است.

نقد فیلم اسفند

فیلموشات_احسان طهماسبی: اهمیت عملیات خیبر در تاریخ دفاع مقدس صرفا به واسطه طرح یک روش نوآورانه و خلاقانه در پیاده‌سازی یک عملیات غیرمنتظره و خون بار نیست. حضور تعدادی زیادی از فرماندهان شاخص آن سالهای ایران (از جمله ابراهیم همت، حمید باکری ، صیاد شیرازی و …) در این عملیات نیز دلیل دیگری بر اهمیت این عملیات است. از این رو است که به واسطه تعدد شخصیت‌های حاضر در این نبرد خونین و همچنین زوایای مختلف مواجهه با تاکتیک‌ها و رویکردهای نظامی در این عملیات، سینمای ایران در سال‌های پیش نیز در فیلم مجنون (مهدی شامحمدی) به این موضوع پرداخته و در جشنواره امسال نیز اسفند اشاره‌ای به زندگی شهید هاشمی (یکی از طراحان اصلی این عملیات) دارد. ‌اما نکته اصلی در ساخت این فیلم، تکرار مجدد رویکردهای مستعمل شده سینمای دفاع مقدس در نمایش شیوه‌های جنگ با دست خالی، روحیه جهادی مبارزان، اخلاق‌مداری نظامی و … است. شیوه‌ای که با تکرار چند ده باره در سال‌های گذشته در میان مخاطبان عام سینما نیز محبوبیتی نداشته اما هنوز مورد توجه ارگان‌های سازنده این محصولات قرار دارد. از این رو است که انتظار می‌رود با ساخت فیلم‌های خلاقانه در حوزه سینمای دفاع مقدس، اقدامی اصلاحی در جهت ایجاد تهیج در مخاطب و رسیدن به تماشاگر حداکثری از سوی دست‌اندرکاران این حوزه صورت پذیرد.

محمد تقی‌زاده: اسفند روایت پیش عملیات خیبر و نقش محوری شهید علی هاشمی‌ در این عملیات است که جزو اثار مناقشه برانگیز جشنواره امسال به شمار میرود عمده این مناقشات به روایت‌گری فیلم مربوط میشود.

اسفند فیلمی قهرمان محور است که داستان خود را آرام و تدریجی پیش میبرد به جز چند پلان اگزجره در بقیه لحظات شامل صحنه‌ها و اتفاقاتی هستیم که یک کل واحد را شکل میدهند و همچون پازلی در حال تکمیل جزییات شخصیتی علی هاشمی و عملیات خیبر است پس فیلم در عین حال که قهرمان محور است روایتی است از عملیات خیبر تا شب سوم اسفندماه ۶۲.

بازی رضا مسعودی در نقش علی هاشمی از نکات قابل توجه فیلم است ضمن اینکه دانش اقباشاوی سعی کرده پس از چند فیلم کوتاه و اپیزودیک نام خود را به یکی از فیلمسازان صاحب سبک سینمای دفاع مقدس مطرح کند که حرفی برای گفتن دارد و نه مثل مهدویان است که مستند داستانی می‌سازد و نه مانند حاتمی‌کیا از مد افتاده است.

علی نعیمی: فیلم اسفند برخلاف بسیاری از آثار متداول در ژانر دفاع مقدس، از یک روند آرام و تدریجی برای پیشبرد داستانش بهره می‌برد. فیلم از کنار هم قرار دادن لحظات مختلف، تصویری یکپارچه از شخصیت علی هاشمی و وقایع عملیات خیبر تا شب سوم اسفند ۱۳۶۲ می‌سازد.

اسفند به مقطعی حساس از تاریخ جنگ ایران و عراق می‌پردازد و روایتگر نقش شهید علی هاشمی در عملیات خیبر است. این فیلم در جشنواره امسال با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شده و بحث‌هایی را درباره شیوه روایت خود برانگیخته است.  البته در برخی صحنه‌ها، نوع پرداخت داستان کمی اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد، اما در مجموع، فیلم تلاشی موفق در خلق یک روایت منسجم دارد.

یکی از نکات برجسته فیلم، بازی رضا مسعودی در نقش علی هاشمی است که اجرای او به باورپذیری شخصیت کمک زیادی کرده است. استفاده از زبان محلی در بسیاری از صحنه‌های فیلم و تاکید بر قومیت‌گرایی و توجه به قوم عرب خوزستان و تاثیر آن‌ها بر پیروزی‌های جنگ تحمیلی یکی از نکات مهم فیلم اسفند است. از سوی دیگر می‌توان به جسارت و شجاعت فیلم‌ساز بر بازگویی برخی نکات اتاق فرماندهان اشاره کرد که گاه بعد از گذشت سه دهه از پایان جنگ گفتن آن‌ها همچون راز مگو در صندوقچه تاریخ مانده است. دانش اقباشاوی در این فیلم نشان داده که قصد دارد مسیر تازه‌ای را در سینمای دفاع مقدس دنبال کند. او با اسفند پیشنهاد تازه‌ای در سینمای جنگ مطرح می‌کند که اگرچه توفیقی در گیشه نخواهد داشت اما برای ثبت در تاریخ می‌تواند قدم موثری باشد.