میناکاری، حاصل زحمت هنرمندانی گمنام است
تجلی اندیشه هنرمند با بدیع‌ترین شکل در قالب هنر تجسمی، حاصل دسترنج هنرمند خلاق است. ذات انسان همواره طالب زیبایی است و آن را می‌ستاید، پس نمی‌توان از تأثیر هنر بر روح انسان به‌راحتی گذشت.
اصفهان امروز- مریم شهپری: تجلی اندیشه هنرمند با بدیع‌ترین شکل در قالب هنر تجسمی، حاصل دسترنج هنرمند خلاق است. ذات انسان همواره طالب زیبایی است و آن را می‌ستاید، پس نمی‌توان از تأثیر هنر بر روح انسان به‌راحتی گذشت. یکی از هنرهای تجسمی زیبا و ارزشمند با قدمت طولانی، میناکاری است، هنری اصیل با درون‌مایه‌ای غنی. ترکیب هنر با تکنیک‌های مختلف در میناکاری، به‌گونه‌ای است که نگاه هنردوست برای چند لحظه بر یک اثر مینا خیره می‌ماند و تحسین او برانگیخته می‌شود. این هنر، می‌تواند پیامبر فرهنگ و هنر سرزمین ما باشد.
عام‌ترین تعریف این هنر، طراحی نقوش سنتی بر روی ظروف فلزی است و قدمت آن، طبق نظر برخی از پژوهشگران، به هزاره اول قبل از میلاد می‌رسد. مستندترین تاریخ درباره این هنر اما، مربوط به دوره سلجوقیان است. ارزشمندترین اثر باقیمانده میناکاری، کتیبه‌ای با امضای محمد بن عبدالوحید هراتی است که در موزه آرمیتاژ ترکیه نگهداری می‌شود و تاریخ 556 ه. ق. بر روی آن نگاشته شده است .
بهترین دوران رشد این هنر، مانند باقی هنرهای تجسمی، مربوط به عهد صفوی است. یکی از آثار میناکاری مربوط به این دوره، ظرفی با زمینه گل‌وبوته، با رنگ‌های قرمز، آبی و سبز و زمینه‌ای از حیوانات و پرندگان است. در این زمان، این هنر در اوج خود بوده و اصفهان، مرکز اصلی تولید ظروف مینایی به شمار می‌آمد.
در دوران قاجاریه، تغییراتی در نحوه طراحی و نوع استفاده از رنگ‌ها صورت گرفت و رنگ قرمز، به رنگ غالب آثار هنری تبدیل شد .در اواخر دوره قاجار، این هنر رو به فراموشی رفت و تقریباً منسوخ شد .
پس از جنگ جهانی دوم، سرهنگی آلمانی، این هنر را در اصفهان احیا کرد و استادان کم‌نظیری همچون حسن خان فرامرزی، شکرالله صنیع‌زاده، غلامحسین فیض‌اللهی و بسیاری از هنرمندان گمنام باعث رشد و احیای شگرف این هنر شدند.
مینای خانه، حجره‌بندی، مرصع، برجسته، شکری و نقاشی، انواع متفاوت این هنر است که متداول‌ترین شیوه آن، مینای نقاشی است. در این روش، ورق مس بعد از قلم‌زنی و لعاب‌کاری، در اختیار هنرمند نقاش قرار می‌گیرد و نقاش با استفاده از طرح‌های اسلیمی، ختایی، گل و مرغ، ابنیه و آثار تاریخی و آیات و احادیث، ظرف را نقاشی و پس از پخت در کوره، آماده عرضه به بازار می‌کند .
چهار پارامتر مهم تولید یک اثر مینا، صنعتگر قلم‌زن، رنگ و لعاب و کوره، کیفیت فلز و هنرمند نقاش هستند. هرکدام از این عوامل در کیفیت اثر هنری اهمیت دارند و تجمیع آن‌ها، منجر به تولید یک اثر میناکاری چشم‌نواز می‌شود. نقصان در هرکدام از این‌ها هم از کیفیت کار می‌کاهد .
متأسفانه استفاده از دستگاه پرس به‌جای قلم‌زن، انجام ندادن لعاب‌کاری چندمرحله‌ای و استفاده از رنگ نامرغوب، بر کیفیت کار اثر می‌گذارد. آشنا نبودن نقاش به هنر اصیل ایرانی هم مفاهیم این نقوش را دچار تغییرات بی‌شماری کرده است. بسیاری از هنرمندان میناکار هم به دلیل داشتن نگاه تجاری، تلاش برای کاهش هزینه تمام‌شده و افزایش سود، کیفیت اثر را کاهش دادند و آسیب بسیاری به این مجموعه عظیم وارد کردند.
دراین‌بین، نمی‌توان از نقش هنرمند نقاش فاصله گرفت، چراکه خالق این اصلی این آثار زیبا است. متأسفانه مانند بسیاری از هنرمندان، حق این هنرمندان، همیشه بسیار کمتر از وقت و انرژی صرف‌شده برای تهیه آن، ادا شده است. با‌این‌وجود، هنرمند، همه این کاستی‌ها و سختی‌ها را به امید جلب رضایت مصرف‌کننده و بیننده به جان خویش می‌خرد .
قطعاً برای رشد و تعالی بیشتر این هنر، مسئولان هم باید تلاش کنند، اما متأسفانه غفلت طولانی از این مجموعه، باوجود پتانسیل بالای اشتغال در آن، آسیب‌هایی به آن وارد و ادامه این روند را با مشکلات بیشتری برای هنر میناکاری، همراه کرده است.
بیمه هنرمند و نقاش، ارائه وام با سود کم، ایجاد مراکز فروش، صادرات کالا، کاهش مالیات و تدوین برنامه جامع به‌عنوان راهکار برای رشد، جزء خواسته‌های شاغلان این صنعت است .
باید بدانیم هزینه‌ای که در قبال خرید یک اثر هنری پرداخت می‌کنیم، بسیار کمتر از هزینه تمام‌شده است، گرچه هنر بدون مرز و بدون قیمت است.
قبل از خرید ظروف میناکاری باید با شناخت و مشاوره با افراد خبره به بازار قدم گذاشت و بدانیم که هنری که در منزل ما می‌درخشد، حاصل زحمت هنرمندانی گمنام است. پس قدردان این عزیزان باشیم.