فیلم دیدن یک امر اجتماعی است

اصفهان امروز- مسعود كيان‫پور:

برخي حوزه‌های عمومي در جامعه ما هنجارهاي دقيق و تعریف‌شده ندارند و همين، باعث ايجاد تنش می‌شود. جامعه ما در حال گذار فرهنگي هم هست و به همین دلیل هم عناصر بنيادين جامعه سنتي بر ما حاكميت دارد و هم به سمت مدرنيته در حال حركت هستيم و همين تضادها باعث به وجود آمدن تنش‌ها، تقابل‌ها و تعارض‌ها می‌شود و براي مثال در فضاهاي فرهنگي، رفتارهاي پرخاشگرانه ايجاد می‌شود.

جامعه ما ازیک‌طرف، جامعه‌ای سنتي و مذهبي است و از طرف ديگر به علت گسترش تكنولوژي، جوانان از اتفاقات روز دنيا آگاه می‌شوند و برخي الگوهاي رفتاري و هنجاري را از طريق همين تکنولوژی‌ها انتخاب می‌کنند. جوانان دوست دارند رفتارهايي را به نمايش بگذارند كه به‌زعم آن‌ها متمدنانه و مدرن است و اگر اين رفتارها در تقابل با خط قرمزهاي سنتي و مذهبي قرار گيرد، تنش ايجاد می‌کند.

فيلم ديدن هم يك امر اجتماعي است و حتي افرادي که به سينما نمی‌روند و فيلم از كلوب می‌گیرند و در جمع خانواده تماشا می‌کنند، یک فعالیت اجتماعی می‌کنند. افرادي هم كه به‌تنهایی فيلم می‌بینند، هدفمند و با جهت‌گیری و مطالعه قبلي، فیلم‌ها را انتخاب می‌کنند و شايد فيلم‫بين‫هاي نیمه‌حرفه‌ای به‌حساب بیایند، ولي بدنه اصلي جامعه، چندان تجربه فيلم ديدن در تنهايي ندارند.

فیلم‌ها، فرهنگ‌ساز هستند و بر رفتار، نحوه پوشش و حتي رفتار احساسي جوانان تأثیر می‌گذارد. جوانان با هم‫ذات‫پنداري با شخصیت‌های فیلم‌ها هم خود را تعريف و احساساتي جديد تجربه می‌کنند.

نکته دیگر این است که سينماي ايران چندان مستقل نيست، بيشتر گيشه‫گرا است و به دنبال فروش است و سينماي مستقل و معناگرا هم، بخش كمي از جريان اصلي سینما را به خود اختصاص می‌دهد.

شوخی‌های مبتذل فیلم‌های كمدي هم بازتاب گفتمان حاكم بر رفتارهاي جوانان و نوجوانان جامعه است و در مواردي الگوهايي كه تعريف می‌کنند، در جامعه ديده می‌شود. درواقع تأثیر ابتذال فرهنگي عمومي را در فیلم‌ها و سریال‌ها می‌توان ديد و به همين دليل است كه برخي فیلم‌های مبتذل به لحاظ تجاري پرفروش و موفق‌اند.

هنر و فرهنگ هر جامعه هم باهم رابطه متقابل دارند و اين، نشانه حيات فرهنگي آن جامعه است. اگر فیلم‌هایی توليد می‌شود كه وجهه فرهنگي لازم را ندارد، می‌توانیم اين موضوع را به اتفاقي كه براي فرهنگ جامعه دارد می‌افتد، ارتباط دهيم.

فیلم‌های سينمايي می‌توانند بر جامعه تأثیر بگذارند و شخصیت‌ها و نوع روابط آن‌ها، بازنمودي از نوع روابط افراد جامعه است. این‌که برخی افراد در سالن سينما به هنگام تماشاي لحظه‌های غم‌انگیز می‌خندند، يا به اين دليل است كه فيلم نتوانسته آن لحظه غم‌انگیز را درآورد یا اگر فيلم در اين زمينه موفق باشد، علت اين است كه در جامعه ما، مجري تفريح و شادي وجود ندارد و افراد براي تفريح به تماشاي فيلم می‌روند.

درواقع برخی افراد تنها از فيلم توقع دارند آن‌ها را سرگرم كند و بخنداند و به همين دليل براي مثال در طول فيلم ديدن، خوراكي می‌خورند يا براي صحبت با همديگر به سينما می‌روند. علت توجه بیش‌ازحد جامعه هم به فیلم‌های كمدي، اين است كه جامعه ما جوان است، به شادي و نشاط نياز دارد و تجربه‌های جمعي فيلم ديدن براي شادي و سرگرمي است و اگر افراد بخواهند فیلم‌های جدي ببينند، در خلوت خود اين كار را می‌کنند.

استاد جامعه‌شناسی