هدايت سكان ارزی در تلاطم اقتصادی
پیامدهای منفی ارز چند نرخی و اثرگذاری این پیامدها در اقتصاد كشور انكارناپذیر است؛ ایجاد رانت و فساد، ناتوانی در جذب سرمایه گذاری خارجی و نبود امكان پیش بینی دقیق و درست آینده برای پیشبرد فعالیت های تولیدی و برنامه ریزی سایر بخش های اقتصادی نتایجی است كه چند نرخی كردن ارز به دنبال دارد. با وجود این تفاسیر و در حالی كه عده ای نیز روی تک نرخی شدن ارز پافشاری می كنند و به زعم آنها ارز تک نرخی باید هر چه زودتر اجرایی شود، هرگونه تغییر در نرخ ارز اگر با بی توجهی به شرایط اقتصادی كشور همراه شود، شاید پیامدهای ناشی از این شوک ارزی به مراتب بیشتر از وضع موجود نیز باشد. زمانی می توان از تغییر نرخ ارز صحبت كرد و با اطمینان نرخ مطلوبی را برای آن پیشنهاد داد كه شرایط اقتصادی در وضعیت مطلوبی قرار داشته باشد و پیش نیازهای لازم برای عملیاتی كردن این مهم فراهم شود.
برای تک نرخی کردن ارز ، یعنی زمانی‌که نرخ واحدی در اقتصاد کشور حاکم شود و عرضه و تقاضا تعیین کننده نرخ ارز باشد، باید روابط بانکی کشور با سایر بانک ها گسترش پیدا کند و دولت هم به اندازه کافی ارز در اختیار داشته باشد؛ موضوعی که تحقق آن یک شبه و در کوتاه مدت امکان پذیر نیست . با در نظر گرفتن وضعیت اقتصاد کشور در شرایط فعلی بهتر این است که از ایجاد هر گونه شوک ارزی به اقتصاد دوری کرد. شوک ارزی که در سال 91 به اقتصاد کشور وارد شد و بخش های مختلف اقتصادی را هم از تاثیرات نامطلوب خود بی نصیب نگذاشت، تجربه ای شده است تا اقتصاددانان هم هر گاه سخنی از ضرورت تغییر و تحولات نرخ ارزی می شنوند، به همان بحران ارزی سال 91 اشاره ای داشته باشند و تکرار نشدن شرایط سابق را گوشزد کنند. التهابات ارزی در آن سال ها و دخالت دولت در تغییر نرخ ارز، بخش های مختلف اقتصادی را تحت تاثیر قرار داد و منجر به گرانی اجناس مختلف در بازارها شد. در این موضوع که تغییر نرخ ارز برای رونق تولید و اقتصاد ضروری است شکی وجود ندارد؛ اما اینکه در چه زمانی و کی چنین تغییراتی اعمال شود، اهمیت بسیاری دارد؛ نکته ای که کارشناسان اقتصادی استان نیز بر آن تاکید می کنند و به باور آنها اقتصاد کشور هنوز آمادگی مواجهه با یک شوک ارزی را ندارد. پس بهتر است در چنین شرایطی به جای آنکه نرخ مطلوب برای ارز پیشنهاد شود، همین نرخ کنونی تثبیت شود و از هر گونه دخالت ارزی یعنی کاهش یا تک نرخی کردن ارز پرهیز کرد.
تغییر نرخ ارز؛ تیشه به ریشه اقتصاد
به گفته یک عضو هیئت علمی گروه اقتصـــاد دانشگاه اصــــفهان، ساختار اقتصادی کشور به شدت وابسته به واردات است؛ برای حمایت از تولید آگاهانه یا نااگاهانه در ایران استراتژی جایگزینی واردات مطرح شده است و یکی از ویژگی های این استراتژی هم این است که اقتصاد به واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه ای وابسته شده است. پس در این شرایط هر نوع تغییر در نرخ ارز یا تک نرخی کردن آن یک نوع ضربه و درواقع دهن کجی به بخش تولید است. خدیجه نصراللهی به اصفهان زیبا می گوید: اگر هدف مسئولین امر و سیاست گذاران این است که بخش تولید در کشور فعال و پویا باشد به قول محسن رنانی ، اقتصاددان «حتی اگر لازم باشد باید استقراض خارجی کرد و نرخ ارز را تثبیت کرد.»نصراللهی تصریح می کند: در ایران عده ای که طرفداران اقتصاد نئوکلاسیک هستند، با در نظر گرفتن مبانی نظری و بدون توجه به ساختار اقتصاد مربوط و شرایط واقعی درباره اینکه نرخ ارز چقدر باید باشد و چه تغییری باید داشته باشد، اظهارنظر می کنند اما اینکه چه زمانی این تغییرات اعمال شود، مهم است؛ درواقع زمانی‌که ساختار اقتصاد کشور وابسته به واردات نباشد، می توان صحبت از تغییر نرخ ارز و نرخ مطلوب آن را
کرد؛ اما در شرایط کنونی هر گونه بی ثباتی و تغییر در نرخ ارز تیشه به ریشه اقتصاد است.
بخش تولید ناتوان از تحمل شوک ارزی
تثبیت نرخ برای حفظ آرامش بازار و انجام فعالیت های تجاری بدون استرس و نگرانی، راهکار پیشنهادی کارشناسان است؛ زیرا با توجه به تاکید مسئولان کشوری بر مقوله حمایت از تولید داخلی با عملیاتی شدن این مهم ، بنگاه های تولیدی هم بهتر می توانند برنامه ریزی کنند. عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان در این رابطه بیان می کند: منافع عده ای در این است که نرخ ارز بی ثبات باشد و در مواقعی هم برای اینکه واحدهای تولیدی که به شکل نیمه جان درحال فعالیت هستند، از گردونه تولید خارج شوند، چنین بحث‌هایی یعنی تغییر نرخ ارز را مطرح می کنند؛ اما باید این نکته را درنظر داشت که بخش تولید در سال 91 بیشترین ضربه را از شوک ارزی دید و در حال حاضر هم خطیرترین وظیفه دولت این است که نرخ ارز با وجود عواقب نامطلوب و سوء استفاده‌هایی که از آن می شود، تثبیت شود و نباید اجازه داد هیچ نوع نوسانی در نرخ ارز اتفاق بیفتد . نصراللهی می افزاید: وضعیت تولید در شرایطی نیست که قادر باشد شوک دیگری تحمل کند؛ شوک ارزی که در سال 91 به اقتصاد وارد شد، تولید را از نفس انداخت. در حال حاضر هم شرایط اقتصادی به گونه ای نیست که این اتفاق باز تکرار شود.
پایش شرایط اقتصادی برای تغییرات ارزی
عدم تغییر نرخ ارز در شرایط کنونی موضوعی است که بهنام شهنام پور، کارشناس مسائل اقتصادی استان نیز بر آن مهر تایید می زند. شهنام پور در گفت و گو با اصفهان زیبا معتقد است که زمانی می‌توان ارز را تک نرخی کرد که ارز به میزان کافی در اختیار باشد و البته تحقق این امر هم با شرایط فعلی اقتصادی همخوانی ندارد. به باور این کارشناس مسائل اقتصادی ، از نظر مبانی تئوری نرخ ارز باید ثابت باشد و یک مرجع قیمت گذاری داشته باشد؛ اما در حال حاضر موضوع بحث عرضه و تقاضاست که به طور مرتب در حال تغییر است و در این شرایط هم نمی توان نرخ ارز را تغییر داد یا ارز را تک نرخی کرد؛ زیرا با توجه به تفاوت بین عرضه و تقاضا و نحوه توزیع ارز، این امر تحقق پیدا نمی کند.وی می افزاید: در شرایط فعلی نمی توان نرخ ارز را تغییر داد و صحبت از این موضوع که چه نرخی برای ارز می تواند مطلوب باشد هم امکان پذیر نیست. شهنام پور عنوان می کند: تغییر نرخ ارز باید در زمان مناسب و با پایش شرایط اقتصادی اعمال شود ؛ برای هر گونه اعمال تغییر در نرخ ارز یک سلسله عوامل اقتصادی و مالی به هم وابسته هستند که تصمیم گیرندگان باید این سلسله عوامل را هم در نظر داشته باشند؛ پس
اگر تفاوت مکانیسم عرضه و تقاضا مطرح باشد، نرخ ارز خود به خود به تعادل می رسد و نباید هیچ گونه دخالتی در این امر داشت.