تامین ۹۲ درصدی نیاز فولاد مبارکه از داخل کشور

امروزه حمایت از اقتصاد و تولید داخل به‌عنوان یک راهبرد اساسی در همه کشورهای توسعه‌یافته یا درحال‌توسعه در دستور کار قرار دارد. تا جایی که حتی بسیاری از کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی با اعمال تعرفه‌هایی هرچند غیرمتعارف، درصدد حمایت از اشتغال و صنایع داخلی خود برآمده‌اند.
در کشور ما نیز چندین سال است که از سوی رهبر انقلاب به این امر تأکید شده است. بدیهی است در دنیای به‌شدت رقابتی امروز فقط کشورهایی می‌توانند در چرخۀ رقابت باقی بمانند که به لحاظ تولید ناخالص ملی به خوداتکایی رسیده باشند و این مهم به دست نمی‌آید، مگر اینکه با عزمی همگانی از تولید ملی و اقتصاد داخلی حمایت کنیم.
مهدی تولائیان، معاون خرید فولاد مبارکه، در مورد دیدگاه و عملکرد این شرکت درزمینه توجه به تولیدکنندگان داخلی و استفاده از کالای ایرانی می‌گوید.
*به‌عنوان نخستین سؤال، فولاد مبارکه به‌منظور حمایت از کالای ایرانی و استفادۀ حداکثری از توان داخل کشور چه مسیری را در پیش‌گرفته و چه اقداماتی انجام داده است؟
از صنعت فولاد در تمامی دنیا به‌عنوان یک صنعت مادر و پایه‌گذار بسیاری از صنایع بزرگ نام‌برده می‌شود. در کشور ما نیز در بالادست زنجیرۀ تأمین این صنعت معادن سنگ‌آهن و سایر تأمین‌کنندگان مواد اولیه قرار دارند و در پایین‌دست آن نیز شرکت‌ها و تولیدکنندگانی هستند که با استفاده از انواع ورق و دیگر محصولات فولادی در کارخانه‌های خود، محصولات نهایی را تولید و به دست مصرف‌کننده می‌رسانند. به‌طور مشخص از آغاز بهره‌برداری فولاد مبارکه حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد تجهیزات و اقلام موردنیاز این شرکت، ازجمله اسکلت فلزی، به دلیل نبود دانش فنی ساخت از خارج از کشور تأمین می‌شد؛ اما با توجه به اهمیت انتقال دانش فنی و منافعی که با بومی‌سازی عاید کشور می‌شد، فولاد مبارکه برای توانمندسازی شرکت‌های داخلی و پیمانکاران مرتبط با این صنعت به‌گونه‌ای حرکت کرد که اکنون باافتخار اعلام کنیم ۱۰۰ درصد سنگ‌آهن، حدود ۸۰ درصد از مواد اولیه و انرژی و ۹۲ درصد کالاهای موردنیاز فولاد مبارکه از داخل کشور تأمین می‌شود. البته برای درصد بسیار کم باقیمانده هم با شرکت‌های مختلف رایزنی شده تا بادانش داخلی بتوان اقلام موردنیاز را در داخل تولید و تأمین کرد؛ به‌عنوان‌مثال، یکی از اقلام بسیار مهم در کوره‌های قوس الکتریکی الکترودهای گرافیتی است و تأمین آن‌یکی از چالش‌های بزرگ فولادسازانی است که به روش کورۀ قوس الکتریکی تولید می‌کنند. در این خصوص از سوی فولاد مبارکه و ایمیدرو سرمایه‌گذاری‌های کلانی انجام‌شده است که امیدواریم هرچه زودتر این اقدامات نیز به ثمر برسد.
* در مورد کالای موردنیاز فولاد مبارکه بیشتر توضیح دهید.
حدود ۸۱ درصد کالای موردنیاز فولاد مبارکه به مواد اولیه و انرژی مربوط می‌شود که کمتر از یک درصد آن وارداتی است. همان‌گونه که اشاره شد یکی از آن‌ها الکترودهای گرافیتی و دیگری فرو آلیاژها هستند که دستیابی به دانش و توانمندی تولید داخل آن‌ها و جایگزین سازی آن‌ها را در دستور کار قرارداده‌ایم. از ۱۹ درصد دیگر، ۲ درصد آن در گروه مواد مصرفی است که شامل لباس، کفش، بلبرینگ و کالاهایی از این قبیل می‌شود. بالغ‌بر ۹۰ درصد محصولات این گروه در داخل کشور تولید می‌شود و ۱۰ درصد آن شامل نوارهای نقاله و گروه‌های بلبرینگ‌هاست که از خارج وارد می‌شود؛ البته برای این مورد هم با شرکت‌های داخلی هماهنگی به‌عمل‌آمده است و به دنبال انتقال دانش فنی تولید آن‌ها در داخل کشور هستیم. از گروه مواد مصرفی نیز ۸/۹۹ درصد آن از محل داخل تأمین می‌شود. همچنین از گروه ماشین‌آلات و قطعات یدکی که درمجموع ۶ درصد از کل خرید فولاد مبارکه را تشکیل می‌دهد، بیش از ۵۵ درصد آن داخلی است. آنچه از خارج از کشور وارد می‌شود، بیشتر مربوط می‌شود به قطعات کاتالوگ آیتم که بیشتر جنبۀ خاص (specific) برای یک سازندۀ خاص دارد. در این خصوص نیز فولاد مبارکه به دنبال جایگزین کردن این کالاها با برندهای ایرانی است و به موفقیت‌های زیادی نیز در این زمینه دست یافته است.
*آیا کالایی وجود دارد که دانش فنی ساخت آن در داخل موجود نباشد؟
بله. برخی اقلام که اکنون وارداتی هستند، به دلایل استراتژیک در داخل کشور تولید نمی‌شوند. البته در این خصوص نیز تلاش بر این است که کالاهای جایگزین ایرانی برای آن‌ها در نظر بگیریم تا هم‌توان تولید داخلی را افزایش دهیم و هم‌وابستگی به خارج از کشور را کمتر کنیم.
*تجهیزات و اقلام بومی‌سازی شده به لحاظ کیفیت در چه سطحی است؟
در بسیاری از گروه کالاها عملکرد تولیدات شرکت‌های داخلی نسبت به تولیدات خارجی بهتر بوده است و این برای فولاد مبارکه و شرکت‌های تأمین‌کنندۀ آن افتخار است که ازنظر کیفی به شرایطی دست‌یافته‌ایم که بتوانیم در ساخت مواد و تجهیزات به‌خوبی با انواع مشابه خارجی رقابت کنیم. درمجموع کمتر از ۸ درصد خرید کل شرکت از طریق شرکت‌های خارجی تأمین می‌شود. البته در همۀ بخش‌ها ازجمله قراردادها، تجهیزات و مواد اولیه با توجه به اقدامات انجام‌شده امیدواریم ظرف یکی دو سال آینده این میزان نیز از داخل کشور تأمین شود.
*چند مورد از دستاوردهای بزرگ بومی‌سازی در فولاد مبارکه را نام ببرید.
در بخش تولید لوله‌های ریفورمر با استفاده از دانش فنی شرکت‌های سازندۀ اصلی و باهمت شرکت‌های داخلی توانستیم اقلام مذکور را تحت لیسانس و دانش شرکت داخلی بومی‌سازی کنیم. همچنین در بخش غلتک‌ها و چرخ‌دنده‌های حساس هم توانسته‌ایم نیاز خود را از داخل تأمین کنیم. این در حالی است که عملکرد این کالاها از نمونه‌های خارجی بهتر است تا جایی که حتی شرکت‌های سازندۀ ایرانی این محصول نسبت به صادرات آن‌ها نیز اقدام کرده‌اند. در بخش نسوزها و پودر قالب و مواد اولیه مثل cpc تولیدات داخلی را آغاز کرده‌ایم که به تولید انبوه رسیده است.
*در مورد انتقال دانش فنی توضیح دهید.
طبق توافقات انجام‌شده تعدادی از شرکت‌های معتبر اروپا، کارخانه‌های فولادسازی خود را در ایران ساخته‌اند تا با مدیریت و سرمایۀ خارجی و نیروی کار ایرانی، برخی محصولات فناوری بالا را در ایران تولید کنند و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه نمایند. حتی بعضاً برخی شرکت‌ها قراردادهای طولانی‌مدت با آن‌ها بسته‌اند.
*دستاورد این بومی‌سازی‌ها چیست؟
مهم‌ترین فایدۀ آن انتقال دانش فنی است و اینکه با این اقدامات کشور ایران می‌تواند فناوری ساخت کارخانه‌های فولاد را در اختیار داشته باشد؛ همچنین باهمت شرکت‌های ایرانی می‌توانیم محصولاتی باکیفیت بهتر تولید کنیم. افزون بر این‌ها، اشتغال‌زایی و انتقال سرمایۀ خارجی به داخل کشور نیز از دیگر فواید مهم این اقدامات است.
*در بخش معاونت خرید فولاد مبارکه چه تدابیری اتخاذ شده تا بتوان از توانمندی همۀ سازندگان استفاده کرد؟
فولاد مبارکه سامانه‌ای به نام بانک اطلاعات تأمین‌کنندگان تشکیل داده است. در این بانک اطلاعاتی سعی شده کالاهای متفاوت به گروه‌های مختلف تقسیم‌بندی شود تا بانک جامعی از تمامی تأمین‌کنندگان در هر حوزه تهیه گردد.
تمرکز فولاد مبارکه بر تقویت گروه کالاهایی است که تأمین‌کنندۀ خارجی یا تأمین‌کنندگان ایرانی به تعداد کم دارد یا محصولات موجود کیفیت موردنظر را ندارد. به‌طورکلی در این بخش به‌جایی رسیده‌ایم که ۴,۴۲۸ تأمین‌کننده در سیستم تأمین فولاد مبارکه ثبت‌شده است.
*برای تداوم این راه موفقیت‌آمیز چه‌کارهایی انجام‌ شده است؟
مهم‌ترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که به شرکت‌های داخلی و خارجی تضمین بدهیم که درصورتی‌که انتقال دانش فنی به داخل کشور صورت گیرد کالای تولیدشدۀ آن‌ها را در درازمدت خواهیم خرید. می‌توانیم ادعا کنیم در چند سال گذشته جهش‌های بزرگی در انتقال دانش فنی انجام‌شده است که تا پایان سال جاری عملاً نتایج درخشان‌تری از این کار به نمایش گذاشته خواهد شد و بخش بیشتری از اقلام تولید داخل به بازار عرضه می‌شود. باید اذعان کرد هیچ کالا و تجهیزی در صنعت فولاد نیست که فولاد مبارکه برای تولید آن در کشور برنامه‌ریزی نکرده باشد.
*به‌طورکلی نقش فولاد مبارکه را در فرایند انتقال دانش فنی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فولاد مبارکه با انتقال دانش فنی صنعت فولاد به کشور درواقع موتور محرک تمام صنایع است و آن‌ها را رشد داده است. در این فرایند پیمانکاران و شرکت‌های سازنده و شرکت‌های نصاب بسیار قوی در کشور شکل‌گرفته‌اند. درواقع فولاد مبارکه با خطری که قبول کرد به‌خوبی توانست شرایطی فراهم کند که شرکت‌ها و سازندگان داخلی در کنار شرکت‌های خارجی رشد کنند و به توانمندی و قابلیت بسیار بالایی برسند. در این بازۀ زمانی تجهیزات بسیار حساسی برای کامل شدن زنجیره تأمین فولاد کشور تولید شد که به‌نوبۀ خود به این موفقیت‌های ارزشمند افتخار می‌کنم.
این باعث افتخار ماست که به شرکت‌های سازندۀ خارجی اعلام می‌کنیم از اقلام بومی‌سازی شده در کشور خود رضایت کامل داریم؛ چراکه در بسیاری موارد تجهیز ایرانی عملکرد بهتری نسبت به نمونه‌های خارجی آن داشته است.
*سخن آخر؟
شجاعت شرکت‌های ایرانی برای وارد شدن به بحث بومی‌سازی و تولید داخل به همراه اقدامات فولاد مبارکه در این راه قابل‌تقدیر است. نتیجۀ این زحمات برای ارتقای دانش فنی کشور و اینکه زنجیرۀ تأمین صنعت فولاد کشور کامل شود، باعث شده کارکنان فولاد مبارکه و شرکت‌های سازندۀ داخلی به عملکرد خود افتخار کنند.