نابسامانی بازار لاستیک خودرو/ احتکار و گرانی تایر چگونه پایان می‌یابد؟
با ثبت اطلاعات تولید و فروش توسط تولیدکنندگان در سامانه جامع تجارت و استقرار سامانه توزیع سیستمی تایر سواری در کشور می‌توان زنجیره تأمین این کالا از ابتدای تولید تا انتهای رسیدن به دست مصرف‌کننده نهایی را مورد نظارت قرار داد.
قیمت تایر سواری در ماه‌های اخیر با افزایش غیر منطقی روبه‌رو بوده است؛ به طوری که در بعضی از سایز‌های پرمصرف مثل تایر پرایدی و پژو 405 با افزایش دو الی سه برابری قیمت‌ها در بازار آزاد مواجه هستیم. حتی طرح فروش تایر دولتی توسط تولیدکنندگان نیز نتوانسته دردی از وضعیت بازار تایر دوا کند، چرا که طرح فروش اینترنتی تولیدکنندگان با مشکلات عجیبی مانند کمبود عرضه و ایرادات فنی بسیار همراه بوده و فروش حضوری تایر دولتی نیز به علت محدودیت نمایندگان فروش و همچنین تعداد کم تایرهای تخصیص یافته، باعث ایجاد صف‌های طولانی و فرآیندی زمانبر شده، که در نتیجه بسیاری از متقاضیان را از دریافت تایر دولتی منصرف کرده است.
بر اساس اظهارات سید محمد میرعابدینی دبیر انجمن واردکنندگان تایر ایران، به دلیل کاهش واردات لاستیک‌های سواری و افزایش 70 درصدی قیمت لاستیک‌های تولید داخل، بازار تایر سواری در رکود شدیدی به سر می‌برد و این امر نشان دهنده عدم تعادل عرضه و تقاضا است؛ به گفته وی، تصمیماتی که دولت با حذف ارز دولتی و نیمایی برای واردات در نظر گرفته به این موضوع دامن زده است.
اما به گفته مصطفی تنها سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر ایران، اکثر مشکلات مرتبط به قیمت تایر مربوط به بازار این کالا می‌شود؛ چرا که تایرهای رایج سواری مانند پراید، پژو و سمند به اندازه کل مصرف کشور تولید شده و واردکنندگان نیز فعالیت خود را ادامه داده‌اند و در مجموع مشکلی از نظر تولید وجود ندارد.
عدم ثبت اطلاعات فروش و توزیع تایر، علت اصلی احتکار و گرانی
بر اساس اظهارات داوود سعادتی نژاد رئیس اتحادیه فروشندگان لاستیک، روغن و فیلتر، تا اسفند ماه سال گذشته وضعیت مناسبی در بازار تایر حاکم بود، اما با توجه به افزایش قیمت 30 درصدی در فروردین 99، توزیع لاستیک با مشکل مواجه شد و تنها دو شرکت نسبت به عرضه لاستیک اقدام کرده و بازار تایر سواری با کمبود شدید مواجه شد.
با وجود اینکه تولیدکنندگان تایر سواری اظهار می‌کنند که به اندازه نیاز بازار تولید کافی صورت گرفته است، این پرسش مطرح می‌شود که علت اصلی کمبود و گرانی تایر چیست؟ این لاستیک‌های تولید شده در کدام انبار‌های مخفی شده‌اند و چرا دستگاه‌های نظارتی از کشف آنها ناتوان هستند.
به گفته سعادتی‌نژاد، تولیدکنندگان می‌بایست قیمت‌ها و اطلاعات تولید و فروش خود را در سامانه جامع تجارت وزارت صمت ثبت کنند اما مشکلاتی در این حوزه وجود دارد و این تکلیف قانونی به درستی انجام نشده است، بنابر اظهارت وی باید از تولیدکنندگان پرسید که لاستیک‌های مازاد به کجا می‌رود.
آیا گشت‌های میدانی نهاد‌های نظارتی راه‌حل نابسامانی بازار تایر است؟
علاوه بر این، بر اساس اظهارات رسول جمشیدی کارشناس صنعت تایر، ستاد تنظیم بازار تولیدکنندگان را ملزم به ثبت اطلاعات خرید و فروش در سامانه تجارت کرده است، اما تا کنون حتی یک اظهار‌نامه هم در سامانه ثبت نشده و این عدم اظهار بحث احتکار و افزایش قیمت‌ها رابه وجود آورده است. به گفته وی، نظارت میدانی اثربخشی لازم را ندارد و نظارت باید در عرصه سامانه هوشمند پیگیری شود.
مسئله عدم ثبت اطلاعات تولید و فروش تایر سواری توسط تولیدکنندگان به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل وضعیت نابسامان بازار تایر توسط سید یاسر رایگانی، سخنگوی سازمان تعزیرات نیز مورد تایید قرار گفته است، به گفته وی اگر واردکنندگان و تولیدکنندگان به درستی اطلاعات را در سامانه جامع انبارها وارد می‌کردند، با احتکار کالا مواجه نمی‌شدیم.
پیش از این، خبر برخورد با واحد‌های متخلف توزیع تایر و کشف بیش از 8 هزار حلقه تایر احتکار شده در خبرگزاری تسنیم منتشر شده بود که این موضوع نشان‌دهنده شروع فعالیت نهاد‌های نظارتی برای رصد بازار تایر بود. اما سوال اینجاست که آیا برخورد و نظارت فیزیکی راه‌حل مناسبی برای ساماندهی بازار تایر است؟