عملیات ویژه مبارزه با قاچاق: پایش لحظه‌ای شبکه‌های زیرزمینی
شکست بزرگ مافیای سوخت: کشف ۲ میلیون و ۱۱۲ هزار لیتر فرآورده نفتی قاچاق در اصفهان
از ابتدای سال تاکنون، بیش از ۲ میلیون و ۱۱۲ هزار لیتر سوخت قاچاق در استان اصفهان کشف و توقیف شده است. سیدمحمد موسویان، دادستان عمومی و انقلاب اصفهان، ضمن اعلام این آمار، نسبت به فرافکنی باندهای سازمان‌یافته هشدار داد و خواستار شناسایی و برخورد قاطع دستگاه‌های امنیتی با شبکه‌های اصلی شد. راهکارهای نظارتی و اقتصادی برای ریشه‌کنی پایدار این معضل در دستور کار قرار دارد.
در نبرد دستگاه‌های امنیتی و قضایی اصفهان با سوداگران اقتصادی، ضربه‌ای مهلک و رکوردشکن به مافیای سوخت وارد شد. بیش از ۲ میلیون و ۱۱۲ هزار لیتر فرآورده نفتی قاچاق، که می‌توانست زیان‌های هنگفتی را متوجه اقتصاد ملی و امنیت استان کند، از ابتدای سال جاری تا کنون کشف و توقیف شده است. سیدمحمد موسویان، دادستان عمومی و انقلاب اصفهان، با اعلام این آمار خیره‌کننده، پرده از پیچیدگی این معضل برداشت و تأکید کرد که شبکه‌های سازمان‌یافته قاچاق با فرافکنی‌های پیچیده به دنبال اخلال در کار مبارزه هستند. او ضمن تشریح اقدامات قرارگاه عملیاتی، خواستار ورود قاطع دستگاه‌های اطلاعاتی برای انهدام شبکه اصلی شد. این حجم عظیم کشفیات در سال جاری در مقایسه با آمار سال گذشته، چه تغییراتی را نشان می‌دهد و مبارزه با این مافیا چه چالش‌های پنهانی دارد؟
تشریح عملیات، حجم کشفیات و مطالبه برخورد با شبکه اصلی
دادستان عمومی و انقلاب اصفهان در نشست قرارگاه عملیاتی مبارزه با قاچاق فرآورده‌های نفتی، اعلام کرد که حجم کشفیات فرآورده‌های نفتی قاچاق از ابتدای سال تاکنون به ۲ میلیون و ۱۱۲ هزار لیتر رسیده است. این حجم گسترده، که به صورت گازوئیل (بیش از ۹۰ درصد) و بخش کوچکی بنزین و سایر فرآورده‌ها به دست آمده، نشان‌دهنده فعالیت متمرکز سوداگران سوخت در این استان است. پرونده‌های مربوط به این تخلفات در دستگاه قضایی و سازمان تعزیرات تشکیل شده و مراحل قانونی برخورد با متخلفان را طی می‌کند.
سیدمحمد موسویان در بخش مهمی از اظهارات خود، به چالش‌های مبارزه با قاچاق سازمان‌یافته اشاره کرد. وی هشدار داد که باندهای سوخت با استفاده از فرافکنی، عمداً مانع برخورد با قاچاق سازمان‌یافته می‌شوند. از این رو، دادستان اصفهان از دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی استان خواست تا با اولویت‌دهی به این موضوع، شبکه اصلی قاچاق را شناسایی و برای برخورد قانونی قاطع، به دادستانی معرفی کنند. این درخواست نشان می‌دهد که هدف اصلی مبارزه، دیگر صرفاً توقیف محموله‌های سوخت نیست، بلکه انهدام زیرساخت‌های مالی و لجستیکی این مافیا در سطح کلان است.
مقایسه آماری و عمق معضل
آمار کشفیات سال جاری (بیش از ۲.۱ میلیون لیتر) در مقایسه با سال گذشته، جهش قابل توجهی را نشان می‌دهد. در سال گذشته، بیش از ۱۳۲ هزار لیتر سوخت قاچاق در اصفهان کشف و ضبط شده بود که ارزش تقریبی آن حدود ۴۷ میلیارد ریال گزارش شده بود. همچنین پرونده‌های دیگری نیز با کشف ۷۵ هزار لیتر گازوئیل قاچاق تشکیل شده بود که ارزش اولیه آن بیش از ۲۷ میلیارد ریال اعلام شده بود. در سال جاری، کشفیات شامل مواردی نظیر کشف ۱۴۴ هزار لیتر سوخت قاچاق در شرکت‌های صنعتی و ذخایر میلیونی در روستاهای اطراف استان اصفهان بوده است. این مقایسه نشان می‌دهد که در سال جاری، هم تعداد عملیات و هم حجم سوخت مکشوفه به‌طور چشمگیری افزایش یافته است که می‌تواند نتیجه تشدید فعالیت‌های پایش و مقابله قرارگاه عملیاتی باشد.
پازل قاچاق: دلایل، چالش‌ها و راهکارهای اجرایی
معضل قاچاق سوخت در اصفهان و دیگر مناطق ایران، به دلایل متعدد و ریشه‌ای وجود دارد که صرفاً با اقدامات پلیسی حل نمی‌شود.
دلایل کلیدی معضل قاچاق
عامل اقتصادی: اصلی‌ترین انگیزه، تفاوت قابل توجه قیمت سوخت در داخل کشور با کشورهای همسایه است که انگیزه مالی بالایی برای قاچاقچیان ایجاد می‌کند. عامل نظارتی و مدیریتی: ضعف نظارت و کنترل دقیق در مسیرهای سوخت‌رسانی و توزیع منظم سوخت، و همچنین پایین بودن سطح همکاری و هماهنگی بین ارگان‌های مسئول، به قاچاقچیان فضای عمل می‌دهد. عامل زیرساختی: وجود مسیرهای غیررسمی و شبکه‌های سازمان‌یافته برای انتقال غیرقانونی سوخت به بازار سیاه و آن سوی مرزها، این پدیده را به یک مشکل پیچیده تبدیل کرده است.
چالش‌های مبارزه با سوداگری سوخت
مبارزه با این شبکه‌ها چالش‌های جدی دارد. مهم‌ترین آنها شامل پیچیدگی شبکه‌های سازمان‌یافته قاچاق و کمبود تجهیزات و تکنولوژی دقیق برای شناسایی به موقع و پیشگیری است. همچنین اشکالات قانونی و اداری که گاهی باعث تداوم فعالیت قاچاقچیان می‌شود و عدم همکاری و هماهنگی کامل بین نهادهای امنیتی، قضایی و انتظامی، از دیگر موانع جدی محسوب می‌شوند. باید توجه داشت که این مبارزه هزینه‌های انسانی سنگینی نیز دارد؛ تاکنون ۲۳ نفر از نیروهای پلیس مربوط به مبارزه با قاچاق کالا و ارز در این مسیر جان خود را از دست داده‌اند که ۱۰ نفر آنها در حوزه قاچاق سوخت بوده‌اند.
اقدامات قرارگاه برای نظارت و پیشگیری
برای مقابله با این چالش‌ها، قرارگاه عملیاتی مبارزه با قاچاق سوخت در استان اصفهان، مجموعه‌ای از اقدامات پیشگیرانه را آغاز کرده است:
-
نظارت مستمر و پیشگیرانه در فرآیند صدور بارنامه‌ها و پیگیری وضعیت صدور اسناد حمل و نقل بر اساس سامانه‌های مربوط.
-
اجرای طرح پایش و مقابله با سهمیه‌بگیران عمده سوخت که سهمیه را به بازار قاچاق هدایت می‌کنند.
-
تشکیل کارگروه تخصصی و کارشناسی برای تحلیل روش‌های نوین قاچاق و ارائه راهکار.
-
شدت گرفتن نظارت‌ها بر جایگاه‌های عرضه سوخت برای کنترل نشت سوخت از مبدأ.
راهکارهای جامع: از فناوری رصد تا اصلاحات اقتصادی
مبارزه با قاچاق سوخت نیازمند اجرای همزمان سیاست‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت است که بتواند انگیزه مالی را کاهش داده و زیرساخت‌های نظارتی را تقویت کند.
سیاست‌های عملیاتی کوتاه‌مدت
-
فناوری و پایش آنلاین: افزایش نظارت دقیق و استفاده از فناوری‌های نوین مانند سیستم‌های رصد و پایش لحظه‌ای، دوربین‌های مداربسته هوشمند و تجهیزات کشف هوشمندانه برای رهگیری محموله‌های سوخت قاچاق.
-
تشدید برخورد قضایی: تقویت همکاری مراجع قضایی و انتظامی برای برخورد قاطع و سریع با قاچاقچیان به‌ویژه در سطوح بالا و شبکه‌های سازمان‌یافته، همراه با توقیف اموال مرتبط.
-
کاهش بروکراسی: تسهیل فرآیندهای توزیع رسمی و افزایش نظارت برای کاهش فرصت‌های سوءاستفاده.
سیاست‌های عملیاتی بلندمدت
-
اصلاح قیمت‌گذاری سوخت: رفع اختلاف فاحش قیمت سوخت در داخل کشور با کشورهای همسایه از طریق سیاست‌های اقتصادی منطبق بر واقعیت‌های بازار و کاهش انگیزه مالی قاچاق.
-
توسعه منطقه‌ای و ایجاد شغل: برنامه‌ریزی برای توسعه اقتصادی مناطق آسیب‌پذیر و ایجاد اشتغال پایدار در این مناطق برای کاهش انگیزه قاچاق.
-
بازنگری قوانین: بهبود قوانین و مقررات و افزایش مجازات‌ها برای ایجاد بازدارندگی موثر و همچنین ایجاد سامانه‌های جامع مالی و سامانه‌های هوشمند گمرکی برای ردیابی دقیق محموله‌ها.
اجرای این راهکارهای جامع، در کنار قاطعیت دستگاه قضایی و تلاش نیروهای امنیتی که با جانفشانی به مقابله با قاچاقچیان می‌پردازند، می‌تواند افق روشنی را برای مهار پایدار قاچاق سوخت در استان اصفهان ترسیم کند و از آسیب‌های اقتصادی و امنیتی آن بکاهد.