تقابل «نفت» و «گردشگری» در تحلیل حداد عادل؛ اصفهانیکا متولد شد
رونمایی از «حافظه دیجیتال» نصف‌جهان؛ خیز بلند اصفهان برای عبور از تحریم‌ها با سلاح تمدن
با رونمایی از دانشنامه سه‌زبانه «اصفهانیکا» با حضور استاندار و حداد عادل، گامی تاریخی برای ثبت هویت تمدنی اصفهان برداشته شد. استاندار اصفهان این طرح را تحقق رؤیایی دیرینه و مبتنی بر هوش مصنوعی دانست و حداد عادل با تأکید بر استراتژی نظام، گردشگری را جایگزین حیاتی نفت برای عبور از تحریم‌ها معرفی کرد.
اصفهان، شهری که خشت‌خشت آن با هنر و حکمت گره خورده، این بار نه با معماری فیروزه‌ای، بلکه با معماری کلمات و داده‌ها به جهان معرفی می‌شود. روز چهارشنبه پنجم آذرماه، برگی زرین در تاریخ فرهنگ‌نگاری ایران ورق خورد و «دانشنامه جامع اصفهان» با نام تجاری و علمی «اصفهانیکا» طی مراسمی باشکوه رونمایی شد. این رویداد تنها یک مراسم فرهنگی نبود، بلکه تریبونی برای اعلام استراتژی‌های جدید کشور در حوزه «اقتصادِ فرهنگ» و «دیپلماسیِ تمدنی» بود. در حالی که مهدی جمالی‌نژاد، استاندار اصفهان، با شور و شعف از تحقق آرزویی دیرینه برای جاودانگی هویت نصف‌جهان سخن می‌گفت، غلامعلی حداد عادل، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، با نگاهی کلان و استراتژیک، از این دانشنامه پلی به سوی «اقتصاد بدون نفت» زد. این مراسم که تلفیقی از غرور ملی، هشدارهای اقتصادی و امید به فناوری‌های نوین بود، نشان داد که اصفهان قرار است با تکیه بر این «بانک جامع هویت»، فصل جدیدی از تعامل با جهان را آغاز کند.
تحقق رؤیای دیرینه؛ اصفهان فراتر از جغرافیا در شبکه جهانی دانش
مهدی جمالی‌نژاد، استاندار اصفهان، که میزبان اصلی این رویداد فاخر بود، سخنان خود را با احساسی عمیق نسبت به تاریخ این دیار آغاز کرد. وی با تأکید بر اینکه «دانشنامه اصفهان» صرفاً یک پروژه اداری یا پژوهشی معمولی نیست، آن را تحقق آرزویی دیرینه توصیف کرد که سال‌ها در سینه نخبگان و دلسوزان این شهر می‌تپید. جمالی‌نژاد در آئین رونمایی اظهار کرد:
«تحقق این طرح آرزوی دیرینه‌ای بود که خوشبختانه امروز با هم‌افزایی و گردآوری تجربه و دانش خیل عظیمی از فرهیختگان و نخبگان شهر به ثمر نشسته است. همیشه آرزو داشتم که اندیشمندان اصفهان بتوانند مجموعه‌ای عظیم از دانش و تجربه را زیر یک سقف واحد ببینند و خوشحالم که امروز این آرزو به واقعیت تبدیل شد.»
اصفهان؛ روایتی بی‌پایان از هنر و حکمت
استاندار اصفهان با ترسیم جایگاه این کلان‌شهر در سپهر تمدنی جهان افزود: «اصفهان همواره شهری فراتر از مرزهای جغرافیایی بوده و هست؛ اینجا سرزمینی است که روایت‌گر فرهنگ و هنر بی‌نظیر ایرانی اسلامی است. دانشنامه اصفهان (اصفهانیکا) مجموعه‌ای است که مأموریت دارد تاریخ، تمدن و هویت این شهر را نه فقط ثبت، بلکه بازآفرینی کند و برای نسل‌های آینده که در عصر دیجیتال زیست می‌کنند، محفوظ نگاه دارد.»
وی با اشاره به کارکردهای حفاظتی این پروژه تصریح کرد: «این دانشنامه روایتی جامع، مستند و علمی از ابعاد مختلف تمدن اصفهان ارائه می‌دهد و زمینه صیانت از هویت تاریخی شهر را در برابر گزند فراموشی و تحریف فراهم می‌کند.»
فناوری در خدمت هویت؛ هوش مصنوعی و دیپلماسی فرهنگی
یکی از برجسته‌ترین بخش‌های سخنان استاندار اصفهان، اشاره به ماهیت مدرن و تکنولوژیک «اصفهانیکا» بود. برخلاف تصور سنتی از دانشنامه‌ها که به کتاب‌های قطور محدود می‌شدند، این پروژه نگاهی به آینده دارد. جمالی‌نژاد در تشریح قابلیت‌های فنی سامانه گفت: «دانشنامه اصفهان برای ثبت و بازآفرینی هویت ملموس و ناملموس شهر طراحی شده و همچون یک بانک جامع دانش و تمدن، مرجع علمی و پژوهشی معتبری برای نسل‌های آینده خواهد بود.»
پلی به سوی جهان با سه زبان زنده
استاندار اصفهان با تأکید بر ویژگی سه‌زبانه بودن (فارسی، انگلیسی، عربی) این پلتفرم افزود: «این مجموعه با اتصال به شبکه جهانی دانش، ابزاری ارزشمند برای پژوهشگران داخلی و بین‌المللی است. سه‌زبانه بودن این دانشنامه ظرفیت بی‌نظیری برای ارتقای "نماد شهری" (Branding)، توسعه دیپلماسی فرهنگی و معرفی هویت نوین و پیشروی اصفهان در سطح جهانی ایجاد می‌کند.»
استاندار اصفهان همچنین بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی در این سامانه را عاملی کلیدی در توسعه پایدار فرهنگی و اقتصادی دانست و خاطرنشان کرد: «دانشنامه اصفهان بستری هوشمند برای پژوهش، آموزش و معرفی ظرفیت‌های گردشگری و صنایع خلاق شهر فراهم می‌کند. این پروژه می‌تواند نقطه آغاز معرفی اصفهان به‌عنوان یک "مقصد تمدنی" در جهان باشد و به تقویت بنیادهای فکری ایرانی و اسلامی و همچنین مقابله با تهاجم فرهنگی کمک شایانی نماید.»
حداد عادل: نظام بر توسعه گردشگری برای عبور از نفت «اصرار» دارد
در بخش دیگری از این رویداد و در حاشیه بازدید از نمایشگاه گردشگری اصفهان، غلامعلی حداد عادل، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، تحلیلی استراتژیک از وضعیت اقتصادی کشور و نقش حیاتی گردشگری ارائه داد.
وی در گفت‌وگو با رسانه‌ها، با اشاره به فشارهای بین‌المللی گفت:
«در شرایط فعلی کشور که با تحریم‌های سنگین و فشارهای ظالمانه مواجهیم، یکی از اصلی‌ترین راه‌هایی که می‌تواند وابستگی ما را به درآمدهای نفتی کاهش دهد و موجب تأمین ارز پایدار برای کشور شود، حوزه گردشگری است.»
سرمایه‌گذاری در گردشگری، استراتژی نظام است
حداد عادل با لحنی صریح بیان کرد: «با توجه به ظرفیت‌های گسترده و کم‌نظیر گردشگری در ایران (اعم از جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی)، هر نوع سرمایه‌گذاری در این حوزه، یک سرمایه‌گذاری راهبردی و امنیتی محسوب می‌شود. باید بگویم که نظام جمهوری اسلامی و دولت وفاق ملی بر توسعه گردشگری تأکید و اصرار جدی دارند.»
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: «تحولاتی که طی ۲۰ تا ۳۰ سال اخیر رخ داده، از جمله توسعه بومگردی‌ها، انتقال صنایع‌دستی به روستاها، برگزاری نمایشگاه‌های سالانه در استان‌ها و گسترش ارتباط با کشورهای منطقه، همگی سیگنال‌های مثبتی هستند که نشان می‌دهند جمهوری اسلامی ایران بر تقویت زیرساخت‌های گردشگری اهتمام دارد.»
دانشنامه‌ها؛ صنعت بالادستی علم و نیاز واقعی اصفهان
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه صحبت‌های خود، ارتباط میان تدوین دانشنامه و توسعه کشور را تشریح کرد. وی با بیان اینکه دانشنامه‌نگاری یک «ضرورت ملی» است، گفت: «با توجه به سابقه عظیم علمی و فرهنگی اصفهان، تدوین دانشنامه اصفهان یک نیاز واقعی و اجتناب‌ناپذیر بود و امروز این اتفاق مبارک به ثمر نشسته است.»
مرجعی برای جهان اسلام
حداد عادل تصریح کرد: «این دانشنامه اگرچه با محوریت اصفهان تدوین شده، اما به دلیل جایگاه این شهر، یک مرجع ملی و حتی بین‌المللی برای کل جهان اسلام به شمار می‌رود؛ بنابراین در نگارش مقالات آن باید نهایت دقت و وسواس علمی لحاظ شود.»
مدیرعامل بنیاد دایره‌المعارف اسلامی با اشاره به تجربیات ۴۲ ساله این بنیاد در انتشار ۳۴ جلد دانشنامه و ۱۰ هزار مقاله، افزود: «دانشنامه‌ها را باید "صنعت بالادستی علم" دانست. آنها زمینه تولید هزاران اثر پژوهشی و فرهنگی دیگر را فراهم می‌آورند و نسل جوان را به مسیر تحقیق سوق می‌دهند.»
فراخوان مشارکت: بخش خصوصی پای کار بیاید
پایان‌بخش صحبت‌های مقامات در این مراسم، دعوت به همبستگی برای حفظ این میراث بود. حداد عادل ضمن قدردانی از استاندار، شهردار و پژوهشگران، یک درخواست ویژه نیز داشت. وی از اتاق بازرگانی و عموم مردم فرهنگ‌دوست اصفهان دعوت کرد تا در حمایت مالی و معنوی از این طرح مشارکت فعال داشته باشند. حداد عادل تأکید کرد: «دانشنامه اصفهان نماد ظرفیت علمی و فرهنگی این شهر است و باید برای حفاظت از آن کوشید تا این سرمایه ارزشمند برای نسل‌های آینده باقی بماند.»
به این ترتیب، «اصفهانیکا» نه فقط به عنوان یک کتاب یا سایت، بلکه به عنوان سندی زنده از هویت یک ملت و نقشه‌ی راهی برای اقتصادی مبتنی بر فرهنگ و گردشگری، فعالیت خود را آغاز کرد.