شغلی که به‌رسمیت شناخته نمی‌شود

دستفروشی یکی از اولین روش‌های عرضه کالا در جوامع بوده است، اما در کشور ما این شغل به رسمیت شناخته نمی‌شود و مشکلاتی برای دستفروشان کشور ایجاد کرده، از این رو به گفته دستفروشان‌ آنها به‌دنبال تشکیل کمیته ویژه دستفروشی هستند که در این کمیته نماینده دستفروشان نیز حضور داشته باشند تا تعامل کافی و مثبت میان دستفروش، دولت و شهرداری و تمام ذی‌نفعان ایجاد شود این مطالبات از طریق نمایندگان شورای شهر تهران پیگیری می‌شود.

به رسمیت شناخته نشدن شغل دستفروشی اساسی‌ترین مشکل دستفروشان است. در همین راستا، «آرمان» به سراغ دو نفر از دستفروشان رفته و از نزدیک با آنها درمورد مشکلات و مطالباتشان گفت‌و‌گویی داشته است. علی شمسی، فروشنده عود و اسانس به «آرمان» می‌گوید: یکی از مطالبات ما دستفروشان تشکیل کمیته ویژه دستفروشی است تا در این کمیته نماینده دستفروشان نیز حضور داشته باشند که تعامل کافی و مثبت میان دستفروش، دولت و شهرداری و تمام ذی‌نفعان ایجاد شود. و در واقع تا زمانی که ما این نوع درآمدزایی را در جامعه به‌عنوان یک شغل قبول نداشته باشیم قطعا این فشارها ادامه خواهد داشت. از آن جا که این شغل به‌عنوان یک شغل رسمی و پایدار شناخته نشده نگاه افراد در جامعه دید از بالا وترحم آمیز یا نگاه خصمانه ‌است. همچنین یک دانشجوی جامعه شناسی که مایل به فاش شدن نامش نیست، در رابطه با سختی‌های موجود در این کار به «آرمان» می‌گوید: مشکل اولیه دستفروش‌ها نبود حمایت ‌هایی چون بیمه و نداشتن امنیت شغلی در جامعه است، چرا که این شغل در کشور ثبات ندارد، علل جذب افراد به شغل دستفروشی بسیار متفاوت است و قطعا عده‌ای به‌دلیل مشکلات اقتصادی موجود سمت این شغل آمده‌اند، عده‌ای ورشکسته شده‌اند و برخی شغل قبلی خود را از دست داده‌اند و حتی عده‌ای به‌دلیل نداشتن سرمایه کافی سمت این شغل کشیده شده‌اند. اگر دولت به تعهدات قانونی خود عمل کند ما دستفروشان نیاز به حمایت و قوانین حمایتی نیز نخواهیم داشت، طبق ماده ۱۶ قانون بهبود فضای کسب و کار اگر دولت به این قانون تمکین کرده و این قانون عملی شود اکثر مشکلات دستفروشان حل خواهد شد.

تاسیس بازارچه؛ مثبت یا منفی؟

معمولا محل تاسیس بازارچه در دسترس مردم نیست، جذابیت برای مردم ندارد، چرا که از مراکز خرید یا حتی مراکز شهر دور است، معمولا بدون فکر قبلی و تبلیغات برای جذب مخاطب تاسیس می‌شود در نتیجه مشتری نخواهد داشت، حداقل استاندارهای جذابیت بهداشت و ایمنی در انتخاب این مکان‌ها رعایت نمی‌شود. در همین باره، دانشجوی جامعه‌شناس دستفروش به «آرمان» می‌گوید: متاسفانه به‌دلیل مشکلات اجرایی، تاسیس بازارچه حمایت محسوب نمی‌شود، چرا که بازارچه‌هایی قبل از سال نو تاسیس شد و محل تاسیس بازارچه‌ها نوعی توهین به عرضه‌کننده و متقاضی محسوب می‌شد، چرا که محل منتخب برای تاسیس این بازارچه‌ها در چهارراه ولیعصر قبل از تاسیس محل جمع‌آوری پسماندهای شهری بود و نه شرایط بهداشتی مناسبی داشت و نه محل ایمنی برای حضور افراد محسوب می‌شد و حتی جذابیتی برای مردم نداشت، مساله مهم دیگر این است که عنوانی در سردر بازارچه به این مضمون نوشته شده بود محل ساماندهی بساط‌ گستران چهارراه ولیعصر یعنی افرادی که در چهارراه ولیعصر دستفروشی انجام می‌دهند این در حالی است که وقتی برای شرایط تخصیص غرفه به این محل رجوع کردم علاوه بر مشکلاتی که ذکر شد متوجه ارائه غرفه به مغازه‌داران سمت پیروزی شدم و به پیمانکار اینکه نباید غرفه به افرادی جز بساط ‌‌گستران چهارراه ولیعصر داده شود متذکر شدم، و قطعا اولویت باید با منی که در این منطقه مشغول دستفروشی هستم باشد یا حداقل اولویت با دستفروشان باشد نه مغازه‌دار همانطور که گفتم این بازارچه‌ها استانداردهای لازم برای فعالیت ندارند. همچنین دستفروش دیگری در این باره به «آرمان» می‌افزاید: اگر انتخاب میان شغل دستفروشی و مغازه داری داشته باشم چه شغل دستفروشی به رسمیت شناخته شود و چه مقبولیت اجتماعی از سوی جامعه و حاکمیت نداشته باشد به دستفروشی علاقه‌مندم البته این یک نظر شخصی است و شاید بسیاری از همکارانم ترجیح دیگری داشته باشند. علی شمسی درباره تاسیس بازارچه‌هایی که به‌عنوان حمایت برای ساماندهی بازگشایی می‌شوند، می‌گوید: به‌طور کلی بازارچه‌ها یکی از روش‌های عرضه کالا محسوب می‌شوند. از انواع روش‌های عرضه کالا می‌توان به ترتیب به دستفروشی، غرفه‌داری، زیرپله، مغازه‌داری فروشگاه‌های زنجیره‌ای، بنک داری، حجره‌داری و فروشگاه اینترنتی اشاره کرد، در صورتی که به دستفروشان گفته شود از امروز برای فروش محصولات به بازارچه‌ها نقل‌مکان کنید قطعا از شغل دستفروشی حمایت نشده، چرا که از ادامه بقای فروش بازارچه‌ها حمایت شده و بازارچه برای دستفروشان نیست. بازارچه‌ها نیز در کنار دستفروشان باید به ادامه فعالیت خود ادامه دهند و این دو روش متفاوت عرضه کالاست و باید مکان‌هایی که دستفروشان در سطح تهران به فروش محصول روی آورده‌اند نیز به رسمیت شناخته شود.

دستفروشی راهی برای فرار از فقر نیست

قطعا هر شغلی می‌تواند راه ناگزیری برای فرار از فقر باشد و مطمئن باشید فردی که به‌دنبال درآمد است نیز برای فرار از فقر به‌دنبال شغل می‌رود و نمی‌توان گفت صرفا دستفروشان برای فرار از فقر به درآمدزایی روی آورده‌اند. علی شمسی با بیان این مطالب، می‌افزاید: قطعا بقای دستفروشی نشانگر این است که به نیازهایی در جامعه پاسخ داده است که شامل رفع نیاز مردم به اجناس ارزان قیمت و قابلیت دسترسی سریع به انواع کالاست و از همه مهم‌تر پاسخگوی نیاز دستفروش به شغل در جامعه است و در شرایط کنونی به نوعی اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود. باید توجه داشت که کالای دستفروش سریع و آسان و ارزان به دست مصرف‌کننده می‌رسد و امروزه این امر مورد توجه بسیاری از مصرف کننده‌هاست.با توجه به اینکه این شغل سرمایه اولیه کمتری لازم دارد قابلیت اشتغال برای تمام اقشار در جامعه ایجاد کرده است. او با اشاره به اینکه میزان سرمایه اولیه خود می‌گوید: پنج سال است که دستفروشی انجام می‌دهم و سرمایه اولیه من برای شروع ۴۰‌هزار تومان بوده و سرمایه در گردش من حدود یک‌میلیون تومان است و در طول سال به‌طور میانگین ماهانه یک‌میلیون الی دو‌میلیون تومان سود می‌کنم.

حمایت لاک‌پشتی شورای شهر

علی شمسی می‌افزاید: لازم به ذکر است که ما با همکاری انجمن دیدبان مدنی یک شهر تصمیم بر پیگیری مطالبات دستفروشان از شورای شهر گرفتیم و نتیجه این پیگیری‌ها ارائه طرحی به شورای شهر بود مبنی بر اینکه حدود سه‌میلیارد تومان از بودجه رفع سد معبر شهرداری در بودجه ۹۷ کسر شد و به تعاونی‌های دستفروشی اختصاص پیدا کرد و در شورای شهر به تصویب رسید که قطعا این قدم مثبتی بود و قطعا پاسخی برای مطالبات ما محسوب می‌شد‌. دانشجوی جامعه شناسی دستفروش نیز درباره میزان تاثیر دیدار دستفروشان با شورای شهر می‌‌گوید:‌ خوشبختانه شورای شهر به‌ویژه خانم الهام فخاری به دستفروشان بسیار کمک کرده‌اند، چرا که شنونده خوبی برای درد دستفروشان بودند البته به‌دلیل سنگ‌اندازی‌های مختلف پیشروی این مساله کند صورت می‌گیرد، اما خوشبختانه شاهد پیگیری و حل مشکلات دستفروشان هرچند کند هستیم، ما با شورای شهر به این نتیجه رسیدیم که باید در پی تشکیل تعاونی باشیم و از آنجا که تعاونی‌ها زیر نظر دولت اداره می‌شود در این صورت امید بیشتری به آینده دستفروشی وجود دارد با توجه به اینکه معاون وزیر کار در این راستا همکاری داشتند می‌توان خوش‌بین بود

تاثیر رکود بر فروش دستفروشان

علی شمسی، دستفروش عود، اسانس و خوشبوکننده به تاثیر رکود در درآمد دستفروشان اشاره کرد و گفت: فروش دستفروش‌ها هر سال در حال کاهش است که دو دلیل دارد یکی اینکه هر سال تعداد دستفروشان بیشتر می‌شود و عرضه نسبت به تقاضا بیشتر شده، همچنین قدرت خرید مردم به شدت پایین آمده که حتی از دستفروش نیز نمی‌توانند کالای ارزان قیمت تهیه کنند. دستفروشی ماهیت آزادی دارد و در صورتی که بتوان اتحادیه‌ای و محلی برای حل مشکلات و تعامل میان دولت و دستفروشان ایجاد کرد قطعا بسیاری از مشکلات حل خواهد شد به‌نظر من تمام افرادی که به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم با دستفروشان ارتباط دارند باید با عینک خاکستری به این شغل نگاه کنند و این دید نه سیاه مطلق باشد و نه سفید و اگر به دید شغل به این نوع درآمدزایی نگاه شود قطعا قوانین اقتصادی منصفانه‌ای برای این شغل نوشته خواهد شد،‌ اما تا زمانی که این نگاه مطلق حذف‌گرایی باشد کار به جایی نمی‌رسد چرا که این شغل حذف شدنی نیست.

منبع: روزنامه آرمان امروز