افزایشِ مزدِ نانوایان فقط با گران شدن نان محقق می‌شود!

اگر قرار نیست آنکه کار می‌کند و نان می‌پزد، خود نانی برای سیر کردن شکمش داشته باشد، افزایش قیمت نان چه فایده‌ای دارد؟ آنهم در شرایطی که حداقل دستمزد کارگران از ابتدایِ سال ۹۷ تاکنون که تورم مطابق محاسبات صندوق بین المللی پول به ۲۹.۶ درصد رسیده، قدرت خرید ۸۰ درصد کاهش یافته و ارزش آن مقابل دلار ۱۳۳ درصد کاهش یافته، هیچ افزایشی نداشته است.

به گزارش ایلنا، افزایش قیمت نان همواره برای افکار عمومی حساسیت برانگیز بوده است؛ چراکه قوتِ عامِ مردم محسوب می‌شود. حالا چند روزی است که کارگروه اصلاح نظام یارانه آرد گندم و نان که در هر استان جداگانه تشکیل می‌شود، در حال ابلاغ افزایش قیمت نان به نانوایی‌ها است. از همین رو قیمت نان به‌طور میانگین در هر استان ۲۷ تا ۳۵ درصد (بسته به وزن چانه نان و کیفیت آرد) افزایش یافته است. کردستان‌ هم یکی از همین استان‌ها است. براساس تصمیم کارگروهِ استان کردستان، قیمت نان لواش با وزن چانه ۱۶۵ گرم ۲۰۰ تومان، سنگک با وزن چانه ۴۵۰ گرم ۷۰۰ تومان و بربری با وزن چانه ۴۵۰ گرم ۶۵۰ تومان خواهد بود.

البته این افزایش قیمت به شرط افزایش نظارت‌ها و افزایش کیفیت نان انجام شده است اما کیست که نداند در تمام این سال‌ها به بهانه عدم افزایش قیمت نان (از سال۹۳ تاکنون) نظارت‌ به حال خود رها و کیفیت نان هر روز بدتر از دیروز شد.

کارفرمایان خباز به هر شکل جلوی وارد شدن ضرر را به خود گرفتند اما کارگران چه؟ آنها چه نفعی از کاهش وزن چانه نان و کیفیت آرد نصیشان شد؟ سال‌هاست که انجمن‌های صنفی کارفرمایان خباز به همین بهانه‌ها مزد کارگران را ثابت نگه داشتند. به بیان دیگر آنها از دو ناحیه سود کرده‌اند: کم‌فروشی و کارگر ارزان‌قیمت. با این وصف طبیعی است که کارگران خباز بگویند: افزایش قیمت نان چه فایده‌ای برای ما دارد؟ ما که از ۴ صبح تا عصر سرپا هستیم و شیره جان خود را در کوره‌های پخت نان دود می‌کنیم و جز سفره بی‌نان چیزی نصیب‌مان نمی‌شود.

اما اگر قرار نیست آنکه کار می‌کند و نان می‌پزد، خود نانی برای سیر کردن شکمش داشته باشد، افزایش قیمت نان چه فایده‌ای دارد؟ آنهم در شرایطی که قیمت سایر کالاهای اساسی هم بالا رفته است اما حداقل دستمزد کارگران از ابتدایِ سال ۹۷ تاکنون که تورم مطابق محاسبات صندوق بین المللی پول به ۲۹.۶ درصد رسیده و قدرت خرید ریال مطابق محاسبات صورت گرفته توسط اقتصاددانان تا ۸۰ درصد کاهش یافته است و ارزش آن مقابل دلار ۱۳۳ درصد کاهش یافته، افزایشی نداشته است.

باید در نظر داشت که کارگران خباز در جایی کار می‌کنند و در تماس با موادی هستند که صفت سختی و زیان‌آوری از کار آنها جدا نمی‌شود در واقع کار آنها ماهیتا سخت است لذا باید دستمزدی دریافت کنند که متناسب با نوع کارشان باشد و با آن تطابق داشته باشد. اما عموم آنها زیر ۲ میلیون تومان مزد می‌گیرند. در شهرستان‌های محروم‌ اوضاع خبازان به مراتب بدتر است و مزد آنها در ماه به کمتر از ۱ میلیون تومان می‌رسد از این رو هر افزایشی در قیمت نان باید به افزایش دستمزد کارگران خباز بی‌انجامد اما حالا شرایط به گونه‌ای است که صرفا می‌توان گفت: تنها سایهِ افزایش هزینه‌های زندگی بر سر کارگران خباز سنگینی می‌کند.

سیاست دولت و اتحادیه‌های کارفرمایی خبازان تاکنون هرچه بوده، به فقر بیشتر دامن زده و اگر جبرانی در کار نباشد، کارگران کارگاه‌های خبازی دیگر راه به جایی نخواهند برد.

حمایت دولت، کارفرمایان را زیاده‌خواه کرد

«عبدالله بلواسی» رئیس انجمن صنفی کارگران مریوان در مورد تبعیضی که علیه کارگران خباز روا داشته شده است، می‌گوید: با توجه به کاهش وزن چانه نان و افزایش اخیر قیمت می‌توان گفت که قیمت نان ۳۶ تا ۳۷ درصد افزایش یافته است اما باید پرسید که چرا سهم کارگران از این نحوه فروش نان پرداخت نمی‌شود؟ چرا راجع به افزایش دستمزد کارگران خباز سکوت می‌شود؟ به هر حال ما تلاش خود را می‌کنیم تا اتحادیه‌هایِ کارفرمایی را به پای میز مذاکره بیاوریم چراکه این ره به ترکستان است. توجه داشته باشید که دستمزد کارگران خباز از سال ۹۳ افزایشی نداشته است.

وی می‌افزاید: حساب کنید اگر در این ۴ سال؛ ۱۴ درصد به مزد کارگران خباز اضافه می‌کردند، در مجموع باید ۶۰ درصد افزایش دستمزد می‌داشتیم. اما امروز من می‌گویم حتی اگر همین امروز دستمزدها را ۶۰ درصد افزایش دهیم بازهم کار خاصی انجام نداده‌ایم البته کارفرمایان خباز قطعا با افزایش ۶۰ درصدی مزد مخالفت می‌کنند؛ چراکه حمایت دولت (وزارت صمت) را پشت خود دارند. آنها گروکشی می‌کنند و می‌گویند تا قیمت نان مثلا ۱۰ واحد افزایش نیابد ما ۳ واحد روی مزد آنها نمی‌گذاریم. اگر دولت اینگونه پشت کارفرمایان خباز را نمی‌گرفت، آنها به خود جرات نمی‌دادند که افزایش مزد را منوط به افزایش قیمت نان کنند.

بلواسی بیان کرد: ما؛ دولت را کارفرمای اصلی کارگران خباز می‌دانیم؛ چراکه در تمام این سال‌‌ها نه تنها با کارفرمایان بر سر پایین نگاه داشتن مزد کارگران همراهی کرد بلکه حتی یک سیاست جبرانی در جهت بهبود شرایط معیشتی کارگران خباز اتخاذ نکرد.

رئیس انجمن صنفی کارگران مریوان افزود: ما فعالان کارگری بر این نظر هستیم که انجمن‌های صنفی بیشترین خیانت‌ها را به کارگران کردند؛ چراکه با همراهی با دولت نگذاشتند کارگران با ابزار قانونی به حق خود دست یابند. جالب اینجاست که در تمام این سال‌ها ( یعنی از سال ۹۳ به بعد) دستمزدمان افزایش نیافته اما متناسب با دستورالعمل سازمان تامین اجتماعی؛ سال به سال حق بیمه بیشتری را پرداخت کرده‌ایم.

وی با بیان اینکه با کاهش وزن چانه نان هم کارگران و هم مصرف‌کنندگان متضرر شده‌اند، گفت: کارفرمایان خباز تنها با حمایت دولت مزد را ثابت نگه نداشتند بلکه وزن چانه نان را هم پایین آوردند. در سنندج وزن چانه نان ۱۵۰ گرم است در مریوان هم وزن چانه نان ۱۵۰ تا ۱۶۰ گرم است. در هر صورت دولت بابت تغییر وزن چانه نان با کارفرمایان برخوردی نکرد. توجه داشته باشید که در مریوان مزد کارگران براساس تعداد کیسه‌هایِ آرد نانی که پخت می‌کنند، محاسبه می‌شود و کاستن از حجم چانه به معنای کاستن از تعداد کیسه‌هاست که برابر با مزد کمتر است.

رئیس انجمن صنفی کارگران مریوان افزود: به هر صورت دولتِ حامیِ کارفرما؛ باید سرکوب مزدی کارگر را که خود عاملش بوده، جبران کند. دولت به این منظور می‌تواند حق بیمه‌های کارگران را پرداخت کند یا اینکه به آنها بن کارت بدهد یا هرچیز دیگر. مزد روزانه کارگران خباز در مریوان حتی از مزد روزنه مصوب شورای عالی کار که حدود ۳۸ هزار تومان هست، کمتر است. آنها روزانه ۱۵ هزار تومان مزد می‌گیرند. البته آنها که از ۶ صبح تا ۶ عصر کار می‌کنند، حدود ۴۰ هزار تومان مزد می‌گیرند اما بیشتر از ۶۰ درصد کارگران مریوان در حد ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان مزد می‌گیرند. امروز کارگران مریوان بدترین وضعیت مزدی را در تمام استان کردستان دارند. با این وصف مزد ماهیانه آنها به ۷۰۰ هزار تومان هم نمی‌رسد.

وی با بیان اینکه کارگران خباز مریوان صرفا به خاطر تعهد و امیدی که به آینده دارند کار می‌کنند، گفت: آینده برای آنها در بازنشستگی خلاصه می‌شود و بس.

صحبتی از آمدن پای میز مذاکره نیست

«علی یزدانی» رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران خباز کشور هم بر این عقیده است که قیمت نان باید بیش از اینها افزایش یابد تا مزد کارگران واقعی محاسبه شود. او به ایلنا می‌گوید: دولت اجازه افزایش بیشتر از ۱۰ درصد را نمی‌دهد اما مطابق محاسبات صورت گرفته که در استانداری ها موجود است، قیمت نان باید ۱۰۰ درصد افزایش یابد که این ظلم در حق کارگران خباز است.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا همزمان با افزایش قیمت نان بحث چانه زنی بر سر افزایش مزد کارگران تا این لحظه مطرح شده است تا در نتیجه کارفرمایان خباز، به پای میز مذاکره بیایند، گفت: نه خیر! صحبتی نبوده و اساسا کارفرمایان در یک حرکت غیرمنطقی حاضر به مذاکره نشده‌اند؛ چراکه بحث افزایش مزد کارگران خباز از ابتدای سال ۹۷ مطرح است و نه امروز و دیروز.

یزدانی البته گران نشدن نان را سیاسی می‌داند و تاکید دارد که گران نشدن نان، عده کثیری (کارگران خباز) را متضرر ساخته است.

رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران خباز کشور می‌افزاید: درنظر داشته باشید که بخش زیادی از خبازی‌ها آرد را با قیمت دولتی می‌خرند و نمی‌توانند قیمت نان را بالا ببرند تا مزد کارگران خود را افزایش دهند؛ چراکه در نهایت سودی که برای کارفرما می‌ماند کمتر از ۲ میلیون تومان و حتی کمتر است اما برای آنها که آرد را با قیمت آزاد می‌خرند و تعدادشان کم است وضعیت فرق می‌کند؛ چراکه نانشان را با قیمت بالاتری می‌فروشند و طبیعی است که دست‌شان در پرداخت مزد بالاتر باز است.

کار توسط سرمایه استثمار می‌شود

کارگران خباز آتیه روشنی ندارند و مانند کارگران دیگر که افزایش مزدشان در گرو تشکیل جلسه توسط شورای عالی کار است، چرخ زندگی‌شان نمی‌چرخد. آنها هرچه می‌کارند، دیگرانی برای درو کردن سرمایه آنها وجود دارند. «کارل مارکس» اقتصاددان بر این نظر است که نیروی کار منبع ارزش‌های اقتصادی است و تنها کالایی است که می‌تواند ارزش بیشتر ایجاد کند. مارکس در نظریه ارزش اضافی از این ایده خود دفاع می‌کند و شرح می‌دهد که کار توسط سرمایه استثمار می‌شود.

فریز مزدی هم از همین دیدگاه قابل تحلیل است البته ایران با کشورهای توسعه یافته که تورم در آنها رقم ثابتی دارد، بسیار متفاوت است. برای نمونه در نروژ تورم ۲۳ سال است که روی ۲ درصد ثابت مانده است و دستمزدها هر سال تنها ۱ درصد بیشتر از تورم افزایش می‌یابند. در نهایت کارگران خباز در کشور بیش از همه کارگران مورد احجاف قرار گرفته‌ و استثمار شده‌اند از این‌رو به‌جاست که دولت و انجمن‌هایِ کارفرمایان خباز نهیبی به خود بزنند و تا دیر نشده از خواب خرگوشی بیدار شوند.