قطر، مقصد جدید صادرکنندگان اصفهانی

سعید ابوالقاسمی| زلزله سیاسی در جهان عرب و قطع روابط دیپلماتیک و متعاقباً اقتصادی کشورهای حوزه خلیج‌فارس با قطر، شرایط خاصی را در منطقه ایجاد کرده است. جدای از مباحث دیپلماتیک این رخداد، یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که دراین‌ارتباط به ذهن می‌رسد، بهره‌برداری‌های اقتصادی از شرایط ایجادشده برای قطر است. اکنون و با تحولات سیاسی ایجادشده، تمامی مرزهای آبی، زمینی و هوایی قطر با کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس بسته‌شده و این کشور عملاً فقط مرز هوایی و دریایی با ایران را در اختیار دارد. همین عامل است که سبب می‌شود بازرگانان و فعالان اقتصادی ایران سنجش بازارها و مراودات اقتصادی با قطر را در دستور کار خود قرار دهند. اصفهان نیز از این مسئله مستثنا نیست و بازار سنجی و نیازسنجی اقتصادی کشور قطر را از نخستین ساعات وقوع زلزله دیپلماتیک در جهان عرب، در دستور کار خود قرار داده است.

پیشنهاد اصفهانی برای توسعه صادرات به قطر

در نخستین ساعات پس از وقوع رخدادهای دیپلماتیک کشورهای جنوبی خلیج‌فارس، جمعی از فعالان اقتصادی اصفهان به وزارت صنعت، معدن و تجارت پیشنهاد کردند تا در سریع‌ترین زمان ممکن شرایط مطلوبی برای صادرات محصولات تولید ایران به قطر فراهم آورد. حمیدرضا مؤمنی، رئیس کمیته توسعه صادرات اتاق بازرگانی اصفهان دراین‌ارتباط گفت: پس از وقوع این تحولات در منطقه و در شرایطی که کشورمان روزهای تعطیل را می‌گذراند، با رئیس سازمان توسعه تجارت مکاتبه کردیم و از او خواستیم ستاد یا کمیته ویژه‌ای برای موضوع صادرات به قطر در سازمان توسعه تجارت شکل بگیرد. او با تأکید بر اینکه شرایط ایجادشده، بهترین فرصت است تا فعالان اقتصادی اصفهان و کشور سهم خود را از بازار قطر تعریف کنند و اقدامات لازم برای تثبیت جایگاه خود را انجام دهند، افزود: یکی از موارد پیشنهادی ما این بود که با هماهنگی سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت، ستادهایی در استان‌ها شکل بگیرد و پس از برگزاری جلساتی با فعالان بخش خصوصی، صادرکنندگان و اتاق‌های بازرگانی، در سریع‌ترین زمان ممکن هیئتی برای بررسی شرایط فعلی قطر به این کشور اعزام شوند. رئیس کمیته توسعه صادرات اتاق اصفهان با تأکید بر اینکه پیشنهاد ارائه‌شده به وزارت صنعت، معدن و تجارت با استقبال معاون این وزارتخانه روبرو شد، ادامه داد: پس از رایزنی‌های انجام‌شده با سازمان توسعه تجارت کشور، قرار بر این شد که از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت مذاکرات لازم با وزارت امور خارجه انجام گیرد و جمعی از فعالان اقتصادی کشور به بررسی بازار قطر بپردازند. مؤمنی همچنین با اشاره به اینکه اتاق بازرگانی اصفهان نیز شرایط لازم را برای تثبیت فعالیت در بازارهای قطر بررسی خواهد کرد، گفت: طی هماهنگی‌های انجام‌شده قرار شد یک جلسه ویژه در اتاق اصفهان برگزار کنیم تا تولیدکنندگان و صادرکنندگان بخش‌های مختلف، شرایط ویژه قطر را موردبررسی قرار دهند و بتوانند در تصمیم‌سازی برای در دست‌گیری بازار این کشور مؤثر واقع شوند. این فعال اقتصادی البته تأکید کرد که «در عین تمامی تحرکات اقتصادی برای در دست گرفتن بازار صادراتی قطر، باید مراقب باشیم که بازی سیاسی نخوریم و فعالیت‌های خود را به‌صورت مدیریت‌شده، انجام دهیم.» به گفته او، قطر هم‌اکنون بیش از هر چیز دیگر نیازمند مواد غذایی است؛ بنابراین، تولیدکنندگان اصفهانی در حوزه مواد غذایی می‌توانند در این راستا تلاش بیشتری داشته باشند اما تأکید اصلی این است که ابتدا نیازسنجی انجام شود و پس‌ازآن، پیش‌بینی‌های صادراتی را انجام دهیم.

بازار قطر نیازمند کالاهای باکیفیت است

یکی از صادرکنندگان نمونه استان اصفهان نیز اعتقاد دارد که بازار قطر، اصلاً همانند بازارهای عراق و افغانستان و آسیای میانه نیست. مسعود جمالی دراین‌ارتباط گفت: سطح اجتماعی و رفاهی زندگی مردم قطر بسیار بالا است و بر همین اساس، نیازمند کالاهای باکیفیت و لوکس است؛ بنابراین بازار قطر، یک بازار بسیار حساس به شمار می‌رود و اگر هم به دنبال توسعه صادرات به این کشور هستیم، نباید اجازه دهیم هر صادرکننده‌ای وارد این حوزه شود. او ادامه داد: مزیت‌های جغرافیایی بسیاری برای توسعه روابط تجاری ایران و قطر وجود دارد؛ چراکه هم‌مرزهای قطر بسته است و هم ایران با این کشور، مرزهای دریایی و هوایی بازی دارد؛ اما در این میان، نیازمند یک رهبری قوی از سوی یک ارگان دولتی مثل سازمان توسعه تجارت هستیم تا شرایط مطلوبی فراهم شود. این صادرکننده نمونه اصفهانی در بخشی از صحبت‌های خود به تفاوت‌های بازار صادراتی روسیه و قطر اشاره کرد و گفت: صادرکنندگان ایرانی برای صادرات کالاهای خود به روسیه دچار مشکلات زیرساختی بودند؛ این در حالی است که برای صادرات به قطر، این مشکلات را نداریم؛ این بهترین فرصت است که با لنج و کشتی‌های کوچک، کالاهای موردنیاز را به این کشور صادر کنیم. به گفته او، ایران و قطر ازنظر سیاسی هم اشتراکات زیادی دارند و به‌جز مسئله سوریه، اختلاف جدی در روابط آنها وجود ندارد: «در این زمینه نیاز است تا دولت از طریق وزارت امور خارجه به موضوع ورود کند و یک هیئت عالی‌رتبه، در سریع‌ترین زمان ممکن به این کشور اعزام شوند و به مذاکرات تجاری بپردازند.» جمالی تأکید کرد: نیاز است تا به‌سرعت یک کنسرسیوم صادراتی متشکل از شرکت‌های ستاره در حوزه‌های مواد غذایی، مواد لبنی و خشکبار تشکیل شود؛ این کنسرسیوم باید با حضور افرادی تشکیل شود که سرد و گرم بازار را چشیده‌اند و البته اعتبار بین‌المللی نیز دارند. تنها در این صورت است که می‌توان به بهترین شکل ممکن از بازار صادراتی قطر استفاده کرد.

آیا ترکیه سهم ایران را تصاحب می‌کند؟

یکی از گمانه‌زنی‌هایی که درباره بازار صادراتی قطر وجود دارد این است که به دلیل ارتباط مطلوب ترکیه و قطر، ممکن است ترک‌ها بازار صادراتی قطر را تصاحب کنند و اجازه ورود کالاهای ایرانی را به این کشور ندهند. این گمانه‌زنی را محمد عسگری، کارشناس حوزه تجارت بین‌الملل مطرح کرد. او گفت: درست است که این اتفاق، یک فرصت بسیار عالی برای صادرکنندگان ایرانی به شمار می‌رود اما باید قبول کنیم نظام اقتصادی ما آنقدرها چابک نیست که بخواهد سریع شرایط صادراتی را ایجاد کند و بازار قطر را در دست بگیرد. به گفته او، ترکیه یک قرارداد محرمانه با قطر امضا کرده تا گاز قطر را از مسیر عراق به کشور خود منتقل کند؛ بر این اساس، به نظر می‌رسد که با توجه به این قرارداد، ترکیه می‌تواند بسیار سریع‌تر از ایران شرایط را برای صادرات محصولات خود به قطر فراهم کند. عسگری ادامه داد: در این میان تصور من این است که وزارت صنعت، معدن و تجارت هم استقبال زیادی از توسعه صادرات به قطر ندارد و بر همین اساس شاید نیاز است تاکمی احتیاط را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار دهیم. این کارشناس حوزه تجارت بین‌الملل با تأکید بر اینکه به‌جای بازارسازی‌های جدید برای امر صادرات ابتدا باید شرایط لازم برای نگهداری بازارهای فعلی را فراهم کنیم، گفت: متأسفانه هنوز نمی‌توانیم به نیازهای صادراتی بازارهای پایدار کشورمان مانند کشورهای افغانستان، پاکستان و کشورهای شمالی پاسخ مثبت دهیم و در چنین شرایطی رفتن به سراغ بازار قطر، ممکن است کاری غیرمنطقی به نظر برسد.

نباید از ترکیه بترسیم!

در مقابل صحبت‌های محمد عسگری کارشناس حوزه تجارت بین‌الملل، مسعود جمالی صادرکننده نمونه استانی تأکید دارد که نباید از ترکیه بترسیم و این کشور نمی‌تواند حضور مطلوبی در بازار قطر داشته باشد. او افزود: رتبه صادراتی ترکیه به قطر، فاصله چندانی با رتبه صادراتی ایران به قطر ندارد؛ بیشتر واردات قطر از کشورهای ژاپن، اتحادیه اروپا، کره جنوبی، هند، امریکا، چین، امارات و عربستان شکل می‌گیرد و این کشورها، شرکای تجاری قطر هستند. به گفته او، رتبه ایران و ترکیه در مراودات تجاری با قطر بالای 20 است؛ ایران در رتبه 27 و ترکیه در رتبه 21 ایستاده و درحالی‌که ترکیه چهار درصد تراز تجاری با قطر را در اختیار دارد، ایران دو درصد را در اختیار گرفته است؛ بنابراین می‌توان امیدوار بود که ایرانی‌ها بتوانند بازار قطر را در دست‌گیرند و به‌عنوان یک بازار صادراتی مطلوب به آن بنگرند.