طبل بزرگ زیر پای چپ  

شنبه 19 فروردین امسال بالاخره بخش مدیریت ارزی اقتصاد کشور احتیاط‌های بی‌مناسبت را طی تمامی این سال‌ها کنار گذاشت تا پس از تحمل خسارات فراوان به‌یک‌باره اعلام کند «حذف دلار به‌صورت رسمی در دستور کار ایران قرار گرفته تا بانک مرکزی اتکا به آن را کاهش داده و به برقراری مناسبات با ارز دیگر کشورها بپردازد.» زیرا شاهد بود طی همین روزها چین، روسیه و برزیل هم برای حذف دلار از معاملات خارجی خود وارد عمل شدند تا جرقه پایان حکومت این سلاح مخرب کاغذی را حداقل در قسمتی از قاره‌های آسیا و آمریکای جنوبی بزنند که ترس دیگر کشورها هم بریزد؛ اما نباید از یاد برد ممکن است هر تک، پاتکی هم داشته باشد و این امر می‌طلبد تا مدیران کلان اقتصاد کشور ملاحظات و تدبیرهای لازم را قبل از گرفتن هر تصمیمی رعایت کنند. برای مثال در آغاز می‌توان این مسیر را با کشورهایی که پشتوانه لازم را دارند و می‌شود تا حدودی به آن‌ها اعتماد کرد شروع نمود که شاید در این میان چنین و روسیه پول‌های محلی قابل‌اعتنایی دارند تا صادرات از این طریق انجام شود. به شرطی که طرف‌های مقابل نیز صادرات خود را با دریافت پول ایران کلید بزنند و این امر می‌تواند تا حدود در افت حباب دلار بازار داخلی نقش داشته باشد. البته به این سادگی و در کوتاه‌مدت نمی‌شود انتظار داشت همه بی‌توجهی‌ها و کوتاهی‌ها در دولت‌های قبل جبران شود که نیازمند ادامه فضای باز دلار زدایی توسط اندیشمندان در این زمینه است تا به این نتیجه برسند «کاهش وابستگی اقتصاد ایران به دلار و رهایی از این دام، ضامن مهار تورم و رفع مشکلات خواهد بود.» در حقیقت ریشه گسترش دلار در گذشته کشور حاصل نوعی تفکر اقتصادی در بدنه اجرایی آن است که به‌مرورزمان رسوب کرده و تراشیدن اینهمه قطر اگرچه مشکل به نظر می‌رسد اما شدنی است و اولین گام ضروری برای شروع عقد پیمان‌های پولی یک و چند سویه با دیگر کشورهاست که نیازمند همت و استفاده از تجربیات به‌دست‌آمده دیگران است که به این امر مبادرت کرده‌اند. محمد مسعود نجفی کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است «پس از پایان جنگ جهانی دوم، اقتصاد اروپا و کشورهای درگیر جنگ متلاشی شده و تنها کشوری که از این فرصت استفاده کرد و نظارت‌گر این وضعیت ماند، آمریکا بود تا اعلام نماید دلار باید حاکمیت ایجاد کند. به همین ترتیب با پذیرش اروپا، دلار به ارز مبادلات جهانی تبدیل شد.» این درست بازنگری یک اصطلاح موسیقایی است که نوازندگان جاز رعایت می‌کنند تا ضربات پرسروصدا باعث خاموش ماندن پروژه‌های نگران‌کننده در عالم سکوت باشد که وقتی طبل بزرگ زیر پای چپ نواخته می‌شود، مخاطبان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد زیرا همین امر در آموزش سربازان برای رژه‌های دسته‌جمعی رعایت می‌شود و این تحرکات سیاسی در آن زمان باعث گردید تا به حربه‌ای برای آمریکا تبدیل شود به‌طوری دلار را به‌عنوان یک عامل تبادل می‌شناختند که هر کشوری که رگ حیاتی مبادله‌ای‌اش دلار بود را تحت‌فشار قرار می‌داد تا به جای آن در هر نقطه از جهان تحت نظارت سیستم آمریکایی صورت گیرد و ایران آن زمان یکی از این کشورها بود. سعید مقیسه نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و امارات دراین‌باره می‌گوید: «یکی از مشکلات اقتصاد ما وابستگی به دلار است و اگر ما بتوانیم وابستگی اقتصادمان را به دلار کمتر کنیم به‌طورقطع در وضعیتی که تحت تحریم‌های شدید و ظالمانه قرار داریم به سمت رشد اقتصادی پیش خواهیم رفت. اما این موضوع الزاماتی دارد و وابسته به یکسری متغیرهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی است. چندین سال است که عملاً دلار را در سیستم ثبت سفارش حذف کرده‌ایم و محاسبات نیز بر مبنای ارزهای رایج دیگر انجام می‌گیرد. اما سوأل اینجاست که چرا همچنان تجار ما و جامعه ما وابستگی به دلار دارند؟ یک طرف موضوع به فرهنگ اقتصادی جامعه با دلار بازمی‌گردد به‌طوری‌که خیلی دنبال ارزهای دیگر نیست و سالیان سال است که دلار نسبت به ارزهای دیگر جایگاه ویژه‌تری در میان مردم پیدا کرده است. از سوی دیگر نکته‌ای که بسیار مهم است این است که تبادلات بین‌المللی بر مبنای دلار انجام می‌گیرد. با توجه به این موارد، واقعیت این است که حذف دلار کار بسیار سخت و پیچیده است و نیازمند برنامه‌ریزی قوی و تعاملات مثبت با کشورهای مورد هدف است تا خارج از ساختار سوئیفت بتوان تبادلات ارزی را با ارزهای محلی جایگزین کرد.» امروز و با اتفاقات مثبت و پیاپی که در سطح جهان پیرامون وضعیت دلار در جریان است این نوید را می‌دهد که متولیان اقتصاد کلان را امیدوار نگه دارد تا تلاش‌ها را در این امر مضاعف نمایند و شاید در آینده بتوانند همه یک قرن گذشته و بخصوص دوران هفتادساله پس از پایان جنگ جهانی دوم را پشت سر بگذارند و حساب تازه‌ای برای اقتصاد کشور باز کنند که نه‌تنها به دلار بلکه به هیچ‌یک از ارزها وابسته نباشد.
ادامه دارد