آینده تلخ گرافیک اصفهان

گرافیک واژه شش‌حرفی اما سرشار از پیام و مفاهیم هنری، بی‌شک نیست که از این هنر به‌عنوان دریایی از مفاهیم هنری یاد می‌کنند، بی‌شک این هنر توانسته علاوه بر اینکه بسیاری از هنرها را به خدمت بگیرد به مهم‌ترین وظیفه خود که همان انتقال پیام است، بپردازد. وقتی ریشه واژه گرافیک را بررسی کرده به منشأ یونانی که همان انجام عملی که منجر به ثبت یک اثر بصری می‌شود، دست پیدا می‌کنیم. درواقع هرچه که ما می‌توانیم بر روی دیواره‌ی یک غار، شیشه‌ی مه‌گرفته یا مداد الکترونیکی بر روی پیکسل‌های یک تبلت را ثبت کنیم، این ثبت نوعی گرافیک به‌حساب می‌آید.

از طرفی هنر گرافیک همواره علاوه بر جاذبه‌های بصری نمایی از افکار عمومی و حتی گریزی به تغییرت فرهنگی، رویدادهای اجتماعی و نگرش مردم آن برهه زمان نسبت به خاص است، هرچند این هنر در کشورمان سابقه چندانی ندارد، اما به خاطر ماهیت گرافیک، این هنر توانسته از رشد و پیشرفت قابل‌توجهی برخوردار باشد و با ورود افرادی خوش‌ذوق، هنر گرافیک در ایران در عرصه بین‌الملل مطرح شود.

بی‌شک یکی از این افراد خوش‌ذوق علیرضا عسکری فر متولد اصفهان است، گرافیک‌کاری که بیش از 14 سال عمر خود را به‌صورت حرفه‌ای در این رشته هنری گذاشته و توانسته نه‌تنها در شهر اصفهان بلکه به‌عنوان یکی از گرافیک‌کاران مطرح در عرصه ملی و بین‌الملل شود، از این رو اصفهان امروز به مناسبت برگزاری آخرین نمایشگاه پوستر عسکری فر دریکی از گالری‌های شهر اصفهان گفت‌وگویی با این هنرمند در حوزه گرافیست و نحوه ورود او به این حوزه انجام داده که مشروح آن را در ذیل ازنظر می‌گذارنید.

اصفهان امروز: در آثار گرافیکی شما شاهد استفاده از هنرهای دیگر همچون المان‌های رشته تئاتر، موسیقی و غیره هستیم، دلیل این امر چیست؟

عسکری فر: زیست طراحی گرافیک موجب شد تا برای فعالیت هنری خودم از همه بخش‌ها ازجمله موسیقی، سینما، تئاتر و ادبیات اطلاعاتی را به دست آوردم چرا که به قول یکی از اساتیدم، یک گرافیست باید یک فیلسوف کوچک باشد و بتواند همه هنرها را در کنار هم تجربه کند تا اگر سفارش پوستر موسیقی به آن دادند قبل از آن باهنر موسیقی آشنا شده باشد. بسیار خوشحالم که به‌واسطه گرافیک، توانسته‌ام باهنرهای مختلف آشنا شوم ضمن اینکه دوره‌ای از فعلیت هنری خود را به خوانندگی اختصاص دادم چرا که علاقمند هستم به هنرهایی خارج از رشته گرافیک نیز بپردازم تا از آن‌ها در بسط و گسترش رشته گرافیک استفاده کنم.

اصفهان امروز: چه اتفاقی افتاد که علیرضا عسکری فر، به‌عنوان یک هنرمند گرافیست تبدیل شد و آثار گرافیکی وی تبدیل به برند شد؟

عسکری فر: متفاوت‌تر شدن آثار، نتیجه متفاوت دیده شدن آن‌ها است. به جرات می‌توان گفت من جسارت آن را داشتم که خودم و آثارم را متفاوت ببینم و آن‌ها را سانسور نکنم و چیزهایی که می‌بینم را به تصویر بکشم این در حالیست که موارد بسیاری ازجمله شهر، اصفهان و همه آن چیزهایی که در اصفهان وجود دارد برروی من تأثیرات خوبی را داشته به‌طوری‌که مواردی چون معماری، شهرسازی و حتی مسائل غم‌انگیزی چون خشکی زاینده‌رود اصفهان بر من و آثارم تأثیر بسیاری داشته‌اند. به‌طورکلی مجموعه این مسائل و جهان‌بینی و مطالعاتی که داشتم در آثارم به‌طور کامل مشهود است.

اصفهان امروز: در خلق آثارتان دچار خودسانسوری هستید یا خیر؟

سانسور که به‌طورقطع وجود داشته و همچنان در گرافیک به دلیل سانسورهایی که وجود داشته حتی به مرحله اجرا درنیامده‌اند و یا رد شده‌اند چرا که برخی مسئولین ناآگاه در این قضیه آثار را رد کردند و متأسفانه پاسخی در جهت علت رد شدن آن‌ها را نیز ارائه نکردند. در برخی موارد نیز شاهد هستیم آثاری وجود دارند که رد نشده‌اند در حالیکه اصلاح‌شده‌اند و مجبوریم با شرایط موجود همراه شویم.

اصفهان امروز: «کار گرافیک یک کار سفارشی است و نوآوری و خلاقیت هنرمند را کاهش می‌دهد»، نظرتان را در این خصوص بفرمایید؟

عسکری فر: با این نظر مخالفم چرا که چالش طراحی گرافیک همین تفاوت نظر بین سفارش‌دهنده و خلاقیت گرافیست است. به‌طوریکه تعامل با سفارش‌دهنده و اینکه بتوانیم ایشان را درک کنیم و نظریات سفارش‌دهنده را در آثار اعمال کنیم یکی از چالش‌هایی محسوب می‌شود که در پیشبرد کارهای بهتر گرافیست تاثیرگذار خواهد بود. تشریح و آموزش هنر به سفارش‌دهندگان آثار گرافیکی می‌تواند در راستای تعامل، جلب رضایت و اعتماد و درنهایت متقاعد کردن سفارش‌دهنده بسیار مهم تلقی شود.

بیش از 90 درصد اساتید ما در دانشگاه افرادی بودند که در بازار کار با شکست مواجه شده بودند و درنهایت در دانشگاه و مراکز تحصیلی، تدریس می‌کردند و با این نظریات که سفارش‌ها افراد هنرمند را با چالش مواجه می‌کند ما را با هراسی از سفارش‌ها انتخابی سفارش‌دهندگان روبه‌رو می‌کردند البته بنده این قضاوت را کنار گذاشتم و با شهرداری اصفهان وارد تعامل خوبی شدم به‌طوری‌که آثار متفاوت و روشنفکرانه از طراحی بسته‌بندی‌های مختلف را ایجاد کردم تا آنجا که سفارش‌ها نوآورانه‌ای را خلق کردم و سفارش‌دهندگان را به داشتن برخی آثار متقاعد کردم.

اصفهان امروز: تا چه اندازه سفارش‌دهنده به‌ویژه در شهر اصفهان نگاه هنری در رابطه با آثار گرافیکی دارد؟

مخاطبینی که تاکنون به من برای ایجاد کارهای گرافیکی مراجعه کرده‌اند اکثریت با این فعالیت هنری آشنا بوده‌اند و از سواد کافی در این راستا برخوردار است و اگر هم افرادی باشند که در این زمینه اطلاعات کافی نداشته باشند برای جلب رضایت و اعتماد آن‌ها توضیحات کامل ارائه می‌کنم این در حالیست که در طول سال‌های فعالیت هنری خود، کارنامه‌ای را ارائه کرده‌ام که مخاطب با اطمینان خاطر برای سفارش محصولات خود با من مراجعه کند. ما در دورانی زندگی می‌کنیم که مردم در هر زمینه‌ای سواد و اطلاعات کافی دارند و می‌توانند فعالیت‌های خود را از بد تشخیص دهند و سفارش‌ها خود را به مراکزی بدهند که توانایی انجام کار بهتر را داشته باشند.

اصفهان امروز: دلیل علاقه‌مندی شما به طراحی پوستر در حوزه تئاتر نسبت به سایر حوزه‌ها چیست؟

فعالیت در حوزه طراحی پوستر همچون کار در بخش موسیقی و... است و چون مخاطبی که سفارش جلد کتاب و به‌خصوص پوستر تئاتر را می‌دهد خود یک هنرمند در این حوزه است بیشتر غرق در ایجاد اثر هنری در این زمینه می‌شوم و با یک علاقه‌مندی بیشتری به تولید اثر می‌پردازم به‌طوری‌که بازتاب بسیار خوبی در این زمینه را شاهد هستم.

از طرفی آثاری که در حوزه تئاتر وجود دارند نشان از دغدغه مندی خودم نسبت به مسائل دارد اگرچه این نمود در آثارم بسیار مشهود است و فکر می‌کنم حس و حالی که در هر پروژه دارم بر آثارم تأثیرگذار است این در حالیست که تلاش می‌کنم شکافی که بین گرافیک تجاری و گرافیک فرهنگی وجود دارد کمرنگ‌تر شود تا حدودی نیز در پروژه‌های سفارشی این شکاف حذف‌شده است.

اصفهان امروز: آثار شما می‌تواند نشان‌دهنده درونیات و خصوصیات شما باشد که اگر در مراودتتان بازگو نمی‌شود اما در آثارتان مشهود باشد؟

هرچیزی که در آثارم وجود دارد نمودی از بازتاب خصوصیات درونی خودم است و بازگوکننده شخصیت، روحیات و اعتقادات شخصی من در بخش‌های مختلف است که با ابزار گرافیک بر پوسترها و آثارم که بستر آن‌ها فراهم بوده، نقش بسته‌اند. شاید اینکه بخشی از موارد به‌صورت صریح نشان داده نشده‌اند به تشخیص خودم و به‌صورت مبهم صورت گرفته‌اند.

اصفهان امروز: تاکنون پوستری طراحی کرده‌اید که بعدها از طراحی آن ازلحاظ گرافیکی پشیمان شده باشید؟

شاید در برخی موارد از طراحی یک پوستری رضایت کافی نداشته‌ام اما در این زمان حس من به شکلی بوده که پوستر را در آن شرایط طراحی کرده‌ام این در حالیست که از بیش از 90 درصد پوسترهای طراحی‌شده‌ام رضایت دارم و آن‌ها را دوست دارم.

اصفهان امروز: گفته می‌شود که علیرضا عسکری فر وام‌دار برادرش است و شاید اگر برادر وی گرافیست کار مطرح نبود، تا این اندازه علیرضا عسکری فرد در حوزه گرافیک مطرح نمی‌شد، نظر شما در این رابطه چیست؟

عسکری فر: این صحبت را قبول ندارم چرا که برادرم سال ۱۳۸۹ زمانی که من تنها ۱۹سال داشتم بنا به دلایلی مرا از دفتر خود اخراج کردند و از آن سال به بعد تنها رابطه‌ی خانوادگی داریم و من از همان سن در استودیوهای گرافیک مختلف کارکردم و از سال ۱۳۹۷ استودیوی مستقل خودم با نام «کن/دو» رادارم.

اصفهان امروز: کدام‌یک از آثارتان را بیشتر می‌پسندید و چرا؟

عسکری فر: همه آثارم را دوست دارم چرا که هریک از آن‌ها را در شرایطی و حس و حال متفاوت خلق کرده‌ام البته در سال 89 که اولین پوسترم را با موضوع طنز و اصفهان خلق کردم که از سوی حوزه هنری اصفهان برگزار شد، موردانتقاد بسیاری از دوستان و هنرمندان گرافیست اصفهان قرار گرفت و در مسیر یک داوری اشتباه از دور مسابقه حذف شدو حتی یکی از این منتقدین، برادر خودم بود که در آن سال این پوستر در شهر اصفهان رد شد و رتبه‌ای را کسب نکرد در حالیکه همین پوستر در سال بعدازآن در جشنواره فجر حائز رتبه شد و از این بابت بسیار خوشحال شدم چرا که بسیاری از دوستان به خاطر این پوستر من را تخریب و انکار کرده بودند.

امروز به دلیل علاقه بسیاری که به این اثر دارم برای هر فردی که بخواهم هدیه‌ای تقدیم کنم یک نمونه از این پوستر را در اندازه 100 در 70 به ایشان تقدیم می‌کنم. یکی دیگر از پوسترهایی که خلق کردم و برایم بسیار جذاب است مربوط به سال 92 است که در انتقاد با تابلوهای «نصب هرگونه پوستر بر این مکان پیگرد قانونی دارد» با عنوان «نصب هرگونه پوستر آزاد است» طراحی کردم.

اصفهان امروز: آیا در بخش گرافیک به حوزه معماری اصفهان جفا نشده است؟

عسکری فر: می‌تواند یکی از دلایل کم‌کاری در این حوزه، خود معماران باشد که خود را در کنار معمار بودن، گرافیست نیز می‌دانند. در آینده اگر ارتباط گرافیست‌ها و معماران بیشتر باشد می‌توان امیدوار بود که شرایط بهتری را داشته باشیم.

اصفهان امروز: آینده گرافیک شهر اصفهان را چگونه می‌بینید؟

عسکری فر: آینده گرافیک اصفهان تلخ خواهد بود چرا که ما نه در اصفهان بلکه در کشور با موج مهاجرت افراد مواجه هستیم این در حالیست که از نسل‌های جدید افرادی که توانمند و مستعد هستند در حال مهاجرت از کشور هستند، معیارها در نسل جدید بسیار متفاوت‌تر از گذشته شده و نبود دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی دغدغه‌مند، موجب می‌شود آینده هنر گرافیک را در کشور و شهر اصفهان تلخ ببینیم.