سه‌شنبه‌های فراموش‌شده چهارباغ
اگر قرار بر این است که پیاده‌راه سازی به پویایی و افزایش کیفی فضای شهری بینجامد، طرح سه‌شنبه‌های بدون خودرو هنوز چندان چنگی به دل نزده است. درواقع در میان انبوهی از کارگاه‌های ساخت مترو و نیز کارگاه سنگفرش ضلع شرقی چهارباغ، پیاده راه دو سه‌ساعته چهارباغ محلی نیست که بتوان در آن دیداری تازه کرد و نفسی به‌راحتی کشید. بااین‌همه در فقدان دهه‌ها تفکری که شهر را برای مردم بخواهد تا برای رفت‌وآمد خودروها، مجال کوتاه سه‌شنبه‌های بدون خودرو را می‌توان همچنان محترم داشت.
مدت‌هاست اما ردی از نشانه‌های فرهنگی در این خیابان به چشم نمی‌خورد. خیابانی که مملو بود از ترافیک و دود و نقطه تلاقی بیشتر خطوط اتوبوسرانی اصفهان و حومه که عبور از آن به گذر در ترمینال بیشتر می‌ماند تا به خیابانی پرشور تاریخی و مفرح.
بااین‌همه هویت تاریخی چهارباغ آنچنان قوی است که گویی هیچگاه فراموش نخواهد شد و هر آنچه چهارباغ را به آن هویت تاریخی پیوند بزند موردپذیرش شهروندان اصیل اصفهانی خواهد بود. طرح پیاده‌راه‌سازی چهارباغ نیز با تمام موافقان و مخالفانش رویایی است برای خلق دوباره چهارباغ.
برخی گذرهای چهارباغ دیگر وجود خارجی ندارد اما هنوز در ذهن و خاطرات مردم زنده است. کوچه فتحیه از مقابل دبیرستان بهشت‌آیین شروع و به آخر پاساژ ایفل و تخت جمشید در خیابان چهارباغ منتهی می‌شد. آن سال‌ها در انتهای همین کوچه، پارچه‌فروشی شهرزاد قرار داشت که شیک‌ترین و لوکس‌ترین پارچه‌ها را می‌فروخت. پاساژهای ایفل و تخت جمشید و نوایی هم شلوغ و پررفت‌وآمد بودند.
زیورآلات و ساعت‌فروشی زیر پله پاساژ تخت جمشید و مغازه‌ای که آخر پاساژ ایفل عروسک فرانسوی می‌فروخت، لوازم‌التحریر مسعود و کتاب‌فروشی شهسواری ازجمله پاتوق‌های دختران دبیرستان بهشت‌آیین برای گردش در چهارباغ بود.
پروانه 60 ساله از روزهایی که دنیای جوانان اصفهان با ویژگی‌های فرهنگی و تفریحی چهارباغ در دهه‌های 40 و 50 رنگ می‌گرفت می‌گوید، از مزه شیرینی‌های قنادی ارگ و لوکس که در طرح نوسازی چهارباغ تخریب شدند. از سینماها، عکاسخانه‌ها، مغازه‌های صنایع‌دستی و چهارباغی که تنها محل فروش مجله‌های پرطرفدار جوانان و زن روز و کاست‌های تازه به بازار آمده و بوردا و ژورنال‌های اروپایی مد لباس‌های بافتنی بود.
چهارباغ اما همواره و البته پیش‌ازاین در دوره‌های مختلف تاریخی به‌عنوان مهمترین گردشگاه مردم بوده است، آنچه از چهارباغ صفوی در سفرنامه‌های بیشتر جهانگردان اروپایی متجلی شده است.
چهارباغ در چند دهه اخیر از اصلی‌ترین مراکز خرید اصفهان شمرده می‌شده، گرچه سال‌هاست که اثری از ویژگی‌های فرهنگی این خیابان به چشم نمی‌آید اما همواره شلوغ و پررفت‌وآمد بوده است.
طرح سه‌شنبه‌های بدون خودرو که از سال گذشته در این خیابان اجرا شد شاید سودایی دست‌نیافتنی برای آفرینش چهارباغ قدیم بود. طرحی که شاید بیشتر تلنگری بر پیاده‌روسازی دائمی این خیابان به جهت حفظ اصلی‌ترین بافت تاریخی اصفهان بوده است.
برخی کسبه چهارباغ اما این روزها، بسته شدن این خیابان را ضربه بزرگی به کسب‌وکار خود می‌دانند. تعدادی از کسبه پاساژ تخت جمشید می‌گویند که چهارباغ همواره یکی از شلوغ‌ترین و پرترددترین خیابان‌های شهر بوده است؛ اما طرح بسته شدن این خیابان و پیاده راه شدن آن، طرح کارآمد و مدیریت‌شده‌ای نیست چراکه این روزها فرهنگ رفت‌وآمد و حمل‌ونقل مردم، استفاده از اتومبیل شخصی است و اجرا این طرح نشان داد که با بسته بودن چهارباغ، خیابان‌های مجاور مثل شمس‌آبادی و باغ گلدسته، چه حجم سنگینی از تردد را تحمل خواهند کرد. اطراف چهارباغ نیاز به پارکینگ‌های بیشتری دارد تا مردم به سهولت بتوانند از چهارباغ استفاده کنند.
محمد سلطانی، صاحب یکی از دکه‌های روزنامه‌فروشی چهارباغ می‌گوید: «در طول این یک سال، سه‌شنبه‌ها بدترین روز کسب‌وکار در چهارباغ بوده است و معمولاً سه‌شنبه‌ها خلوت‌ترین روز رفت‌وآمد مردم به این خیابان است. پیاده راه‌سازی یک خیابان تجاری در صورتی می‌تواند طرح کارآمدی باشد که مردم بدون خودرو و پیاده به این خیابان رفت‌وآمد کنند.» او ادامه می‌دهد: «در ابتدای طرح سه‌شنبه‌های بدون خودرو، برنامه‌های فرهنگی متفاوتی هم در چهارباغ برگزار شد تا شاید اینگونه مردم باوجود بسته بودن مسیر خودروها، باز به این خیابان سر بزنند؛ اما برنامه‌های فرهنگی که از سوی نهادهای رسمی کنترل و برنامه‌ریزی می‌شد، اثرگذار نبود. تنها یکی از سه‌شنبه‌ها که تعدادی از بازیگران استندآپ کمدی برنامه خندوانه، در چهارباغ برنامه داشتند، چهارباغ سه‌شنبه شلوغی را تجربه کرد.»
سلطانی می‌گوید: «شاید اگر شهرداری هزینه بیشتر و خلاقیت بهتری را در رابطه با طرح‌های فرهنگی این خیابان اجرا کند، چهارباغ با جنب‌وجوش بیشتری همراه شود. موضوع دیگر هم پیاده راه شدن دائمی این خیابان است که مغازه‌داران را با مشکلات حمل‌ونقل و باربری روبه‌رو خواهد کرد. شاید لباس‌فروشی‌ها تنها ماهی یک باز نیاز به حمل‌ونقل داشته باشند اما برای خوراکی‌فروش‌ها و دکه‌های روزنامه‌فروشی که صبح به صبح نیاز به حمل‌ونقل بار دارند چه تمهیدی اندیشیده می‌شود؟»
محمد معماریان از مشاوران و برنامه ریزان طرح‌های فرهنگی شهرداری در سه‌شنبه‌های بدون خودرو بوده است، می‌گوید: «هدف اصلی طرح سه‌شنبه‌ها این بود که یک روز به‌عنوان نمونه و آزمایشی به مردم یادآوری کند که چهارباغ محل رفت‌وآمد خودرو نیست و بنابر اصالت‌های خود یک گذر فرهنگی و تفریحی است.»
به گفته وی، پیاده راه شدن دائمی چهارباغ شاید در ابتدا به کسب‌وکار مشاغل آن ضربه وارد کند اما باید قبول کنیم که همانطور که مغازه‌ها قربانی چهارباغ می‌شوند، چهارباغ هم قربانی مغازه‌های آن شده است.
طرح‌های فرهنگی در سه‌شنبه‌های چهارباغ اما باقوت ادامه پیدا نکرد و این روزها برنامه‌های جانبی ویژه‌ای در چهارباغ جریان ندارد. معماریان دراین‌باره می‌گوید: «طرح‌های فرهنگی سه‌شنبه‌ها از ابتدا در دو بخش عام‌پسند و طرح‌های هنری ویژه مخاطبان خاص در نظر گرفته شد.»
«طرح عامه با برنامه‌های شاد و مفرح و برگزاری جشن در مناسب‌ها اجرا و بخش دوم شامل پخش فیلم‌های مستند و موسیقی و نمایشگاه و آیتم‌هایی در جهت مسیر تاریخی این خیابان و با رویکردی به نسبت روشنفکرانه برگزار شد و استقبال از هر دو طرح هم یکسان بود.»
معماریان در رابطه با ادامه پیدا نکردن طرح‌های فرهنگی می‌گوید: «اجرا طرح‌های فرهنگی تا هفته اصفهان در سال جاری ادامه پیدا کرد و تقریباً سه ماه است که طرح‌ها جریان ندارد. نوسازی کف چهارباغ، تأمین نبودن هزینه طرح‌ها، عدم مدیریت واحد و سیاستگذاری‌ها و نزدیک شدن ایام محرم و صفر از عواملی بوده که فعلاً طرح‌های فرهنگی را متوقف کرده است.»
سازمان نوسازی، خدمات شهری، شهرداری منطقه یک و شهرداری منطقه دو از ارگان‌هایی هستند که این روزها برای طرح‌های چهارباغ تصمیم‌گیری می‌کنند. معماریان می‌افزاید: «ظاهراً بناست که طرح‌های فرهنگی دیگری مثل ایجاد پردیس‌های سینما و تئاتر و عبور کالسکه و اسب در این خیابان اجرا شود به این امید که چهارباغ دوباره شبیه به یک گذر تاریخی و قدیمی، محلی برای رفت‌وآمد و تفریح و تفرج مردم باشد.»