گرافیتی اصفهان در دوران کودکی

هر بار صحبت از هنر گرافیتی اصفهان می‌شود، نام خیابان آمادگاه به میان می‌آید، نام محوطه عباسی که پاتوق بسیاری از اهالی هنر اصفهان است و دیوار کنار کتاب‌فروشی کمند، جایی برای هنرنمایی اهالی گرافیتی اصفهان.

در فضای کنار مادی‌ها هم می‌شود نوشته‌هایی خواند، مثل «شب بود». نوشته‌ای که به ترانه‌ای معروف اشاره می‌کند. بر روی دیوارهای زیر پل‌های آذر و غدیر هم می‌توان نقاشی‌هایی یافت که تصاویری عجیب‌وغریب از موجوداتی تخیلی در آنها تصویر شده است. در فضای پشت مسجد جامع عباسی هم می‌توان نوشته «طُ» را خواند. نوشته‌ای عاشقانه که نگاه متفاوتی به واژه «تو» را به ذهن می‌آورد.

گرچه بسیاری معتقدند اصفهان، برخلاف تهران و مشهد، گرافیتی چندانی ندارد، اما به نظر می‌رسد نوجوان‌ها و جوان‌های اصفهانی، کم‌وبیش گرافیتی‌هایی در فضاهای گمنام آن خلق کردند. گرافیتی‌هایی که شهرداری اصفهان، اغلب کمتر از 24 ساعت پاک می‌کند و آثار آنها را در اینستاگرام می‌شود یافت.

owl_graffiti یکی از آنهاست. هنرمند گرافیتی اصفهانی که ماجرای ورودش به هنر گرافیتی را این‌چنین شرح می‌دهد: «این هنر را شش سال پیش دوست داشتم یاد بگیرم، چراکه نمونه‌های آن را در تهران و در فیلم‌های خارجی دیده بودم تا این‌که پیگیر شدم و فهمیدم اسم این هنر، گرافیتی است و از طریق فیس‌بوک با برخی هنرمندان تهران که در این عرصه فعالیت می‌کردند، آشنا شدم، هنرمندانی که برخی از آنها دیگر در ایران هم زندگی نمی‌کنند و در آلمان ساکن هستند.»

آنها در یک هفته به او شیوه کار گرافیتی را آموزش دادند. البته به نظر این هنرمند، گرافیتی نیازی به استاد برای آموزش ندارد و بیشتر خودآموز است. او بعدازاین آموزش ابتدایی از هنرمندانی که در جوانی خود، به دنبال گرافیتی بودند، شروع به کار کرد. این هنرمند می‌گوید: «در آن زمان، هنوز سبکم مشخص نشده بود، اما بعدها، به دنبال سبک استنسیل یا شابلون رفتم. سبکی که در آن، زیاد نمی‌توان کار مفهومی کرد و بیشتر زیبایی دارد، اما به دلیل ماهیت اعتراضی گرافیتی، مفهومی کار کردن مهمتر از زیبایی است.»

او که در سال 94 یک نمایشگاه گرافیتی در کتابخانه مرکزی برگزار کرده، درباره روال این نمایشگاه می‌گوید: «آثارم را به خانه هنرمندان، تالار فرشچیان و گالری نقش‫خانه بردم، اما چون گرافیتی بود، با نمایش آنها مخالفت شد تا اینکه آنها را به اسم رنگ و روغن به کتابخانه مرکزی ارائه دادم و آن آثار یک هفته به نمایش درآمد و سایت‌ها و روزنامه‌های اصفهان هم از آن استقبال کردند.»

مفاهیم اعتراضی اما در این آثار نبود و این هنرمند تلاش کرد در این نمایشگاه، بیشتر درباره هیپ‌هاپ و گرافیتی برای مردم اصفهان توضیح دهد.

بعدازاین نمایشگاه بود که این هنرمند تصمیم گرفت گرافیتی‌های بیشتری در شهر بکشد. او از تجربه‌اش در این زمینه می‌گوید: «مسائل اجتماعی بیشتر دیده می‌شود، اما بیان عادی این مشکلات یا آوردن راه‌حل آنها تأثیر چندانی ندارد و اگر طنز یا هجو کار کنیم، برای مخاطب جذاب‌تر است.»

او اثر «به همین راحتی هنرمند شوید» را که بر روی تابلوی بانک توسعه تعاون در طبقه بالای محوطه عباسی خیابان آمادگاه کشیده، مثال می‌زند. اثری در نقد فضاهای هنری که به گفته او، بین کسانی که آنها را نقد کرده بود، طرفدار پیدا کرد و به آنها برنخورد.

این هنرمند که پیش از این در خیابان آمادگاه در کنار کتاب‌فروشی کمند، آثاری می‌کشیده، می‌گوید: «به‌تازگی آنجا، هنرمندان گرافیتی اصفهان زیاد کار می‌کنند و به همین دلیل، مأمور زیاد شده و گرافیتی‌ها را زود پاک می‌کنند. حتی مغازه‌دارها هم بر روی آنها رنگ می‌زنند. علت این هم ‫که هنرمندان گرافیتی اصفهان، بیشتر در محوطه عباسی خیابان آمادگاه گرافیتی می‌کشند، این است که این محوطه، پاتوق اهالی هنر اصفهان است.»

این هنرمند در خیابان کاخ چهارباغ بالا، هم یک گرافیتی بانام «عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد» کشیده، اثری که در آن، یک دختر و پسر در کنار یکدیگر بودند و یک سرباز به آنها شلیک می‌کرد. او در کنار مادی چرخاب هم اثر دیگری کشیده بانام «جدال انسان و طبیعت» که در آن، انسان و طبیعت باهم می‌جنگند و طبیعت می‌بازد.

این هنرمند 21 ساله‫ که شش سال است گرافیتی کار می‌کند، از این می‌گوید که وقتی شروع به گرافیتی کشیدن کرد، کسی در اصفهان این هنر را نمی‌شناخت و کسانی هم که کار می‌کردند، آن را زود کنار می‌گذاشتند.

هنرمند دیگر این عرصه در اصفهان، آکوان است که آثاری با امضای Akvan_graffiti می‌کشد. او چهار سال پیش با یک گروه گرافیتی از تهران به اصفهان آمد و یک نمایشگاه هم در مجموعه فرشچیان برگزار کرد. این هنرمند در مسابقه‫ زیرزمینی هیپ‌هاپ در تهران هم برنده‌شده است.

به گفته owl_graffiti|، بعضی هنرمندان گرافیتی تهران 20 سال است در این زمینه کار می‌کنند، هنرمندانی که بیشتر از طریق اینستاگرام همدیگر را برای چنین مسابقه‌هایی پیدا می‌کنند و طرح‌هایشان را زنده اجرا می‌کنند.

او به سبک‌های گرافیتی هم اشاره می‌کند: «استنسیل یا شابلون، پوستر، استیکر یا برچسب‫مانند، تگ (امضا)، throw up به شکل ابرهای شکم‫دار، اسکیس یا سه‌بعدی و سبک wide style، سبک‌های مختلفی هستند که تنها دو نفر در سبک آخر یعنی wide style کار می کنند، هنرمندی در شهرکرد و دیگری در تهران.»

گرافیتی هنر سختی است، آنگونه که به گفته این هنرمند، بسیاری از اهالی آن، تنها شش ماه در این زمینه فعالیت می‌کنند و بعد از مدتی، آن را کنار می‌گذارند، چون این کار، هزینه دارد و فردای روزی هم که آثار را می‌کشند، بر روی آن رنگ می‌زنند و حذفش می‌کنند.

جالب است که هنرمندان گرافیتی اصفهان، معمولاً زیر 25 سال هستند و کمتر کسی این کار را ادامه می‌دهد، اما به گفته این هنرمند، پدر گرافیتی ایران در این زمینه استثنا است، هنرمندی با لقب alone که از سال 79 در تهران شروع به کار کرد و سبک ویژه خود را داشت و آثار او، تلفیق نقاشی و خطاطی است که به شکل گرافیتی باهم تلفیق می‌شوند، اما به دلیل شرایط موجود از سال 90 در آلمان زندگی می‌کند.

سرنوشتی که شاید در انتظار بسیاری از هنرمندان گرافیتی است که به ادامه این هنر علاقه دارند.