تعیین تکلیف هویت فرزندان حاصل ازدواج با اتباع خارجی در نوبت رسیدگی

در حالی نگاه‌ بیش از یک میلیون کودک بی هویت در ایران به تصویب طرح تعیین تکلیف هویت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی است که نمایندگان مجلس از مسکوت ماندن این طرح و موانع متعدد پیش روی تصویب آن سخن می‌گویند.

به گزارش ایمنا، این روزها با توجه به رشد قارچ گونه آسیب های اجتماعی، کودکان حاصل ازدواج زنان و مردان ایرانی با خارجی ها، کودکان حاصل از ازدواج موقت و روابط خارج از ازدواج رو به افزایش است، کودکانی که برخی آنها را کودکان زیرزمینی می‌نامند و به اجبار عنوان بی هویتی را یدک می‌کشند، این کودکان که از همه خدمات اجتماعی محرومند و بارها و بارها در کودکی شان در برابر هر فردی که از آنها طلب خدمات می‌کنند، منِ فردی‌شان را می‌کشند و زخم کودکی‌شان را در جوانی با انتقام گرفتن از امنیت اجتماعی التیام می‌بخشند.

آمار ها بیانگر جمعیت میلیونی کودکان بی هویت در ایران است. کودکانی که از سال ۸۵ تاکنون چشم به مصوبات بهارستان دوخته تا شاید بتوانند هویتی تعریف شده در دوران کودکی پیدا کنند.

عقدی که در هیچ دفتر ازدواجی ثبت نشد

خدیجه زنی ۳۵ ساله است که به اجبار پدر معتادش ۱۱ سال گذشته به عقد یکی از تبعه های خارجی در کشور درآمد. وی با اشاره به اینکه با دارا بودن دو فرزند پسر ۸ و ۱۰ ساله هنوز ازدواجش در هیچ دفتری ازدواجش ثبت نشده است، گفت: فرزندانم نیز هنوز هیچ مدرک هویتی ندارند و به همین دلیل حتی نتوانسته فرزندانش را برای واکسینه کردن در دوران کودکی به مرکز بهداشت ببرد تا از حداقل حقوق اولیه خود برخوردار شوند.

وی با بیان اینکه همسرم دو سال گذشته در حادثه تصادف جان خود را از دست داده است ، اضافه کرد: امروز فرزندانم نه تنها پدر ندارند بلکه بی هویت بوده و با توجه به اینکه در شناسنامه ام نام پدرشان ثبت نشده برای دریافت مدارک هویتی دچار مشکلات متعددی هستند.

این زن ۳۵ ساله ایرانی ادامه داد : من یک زن ایرانی ام اما به دلیل ازدواج با تبعه خارجی از تامین نیازهای اولیه فرزندانم نیز محروم هستم و امید دارم در آینده با پیگیری مسئولان گرهی از مشکلات خانواده هایی همچون خانواده من باز شود.

تعیین تکلیف هویت فرزندان حاصل ازدواج با اتباع خارجی در نوبت رسیدگی

ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در این خصوص با بیان اینکه طرح تعیین تکلیف هویت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی هنوز تصویب نشده و طرح در نوبت رسیدگی قرار دارد، اظهار کرد: این طرح هنوز به کمیسیون تلفیق نیامده است.

عضو کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در خصوص موانع این طرح برای اجرا تصریح کرد: برای تصویب این طرح مشکلات امنیتی و اقتصادی خاصی پیش رو داریم و طبیعتا طرح اگر بار مالی داشته باشد نماینده‌ها نمی‌توانند طرح را تصویب کنند و دولت باید ابتدا پیشنهاد تصویب طرح را بدهد که دولت هم تا به حال این پیشنهاد را به مجلس ارایه نداده است.

وی در خصوص آمار کودکان بی‌هویت گفت: اداره اطلاعات بیش از ۳۰۰ هزار کودک بی‌هویت را مشخص کرده و مرکز پژوهش‌های مجلس نیز آمار یک میلیون نفری از این کودکان را ارایه داده است که آمار این دو نهاد با هم بسیار متفاوت است و به نظر ما هم آمار مرکز پژوهش‌های مجلس مستندتر است و چه بسا بیش از یک میلیون نفر فرزندان بی‌هویت در کشور داشته باشیم.

این نماینده مجلس با بیان اینکه طرح مورد بحث شامل افراد بالای ۱۸ سال است. در خصوص شمول طرح زیر ۱۸ سال هم گفت: ما منتظر اقدام دولت هستیم که به دلیل بار مالی آن هنوز اقدامی صورت نگرفته است و شمولیت طرح بعد از اقدام دولت بررسی می‌شود.

وی در مورد سازمان‌های همکاری کننده در اجرای این طرح تعیین تکلیف هویت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی اظهار کرد: اداره اطلاعات، وزارت کشور، نیروی انتظامی و سازمان برنامه و بودجه باید با نمایندگان همکاری کنند تا این قانون به سرانجام برسد.

ابوترابی فرصت یک ساله افراد ۱۸ ساله برای دریافت شناسنامه را از دیگر اصلاحات مورد نیاز در قانون مصوب سال ۸۵ عنوان کرد و افزود: بر اساس مصوبات مجلس این زمان تا پایان برنامه ۱۴۰۴ تمدید شده است.

ابوترابی اضافه کرد: مورد اصلاحی دیگر این است که افراد از سن ۱۸ تا ۲۵ سال می‌توانند برای تقاضای تابعیت مراجعه کنند و این افراد دیگر لازم نیست به کشورشان مراجعه و سلب تبعیت کنند بلکه با مراجعه به دفترخانه و اقرار عدم تابعیت می توانند مدرک هویتی دریافت کنند.

عمر برخی ازدواج های موقت کمتر از مدت زمان بارداری است

آلما رجایی‌فرد، مدیر انجمن حمایت از کودکان بدسرپرست استان اصفهان نیز در خصوص چگونگی تولد کودکان بی هویت در ایران گفت: کودکان بی‌هویت معمولا حاصل ازدواج یک زن ایرانی با اتباع بیگانه که بیشتر اهل افغانستان یا پاکستان بوده و یاحاصل ازدواج های موقت و یا روابط بدون ازدواج هستند.

وی با ابراز تاسف از وضعیت زنان خودسرپرست اظهار کرد: متاسفانه ما زنان خودسرپرستی را در لایه‌های مختلف جامعه داریم که هیچ حرفه‌ای را آموزش ندیده‌ و به دلیل فقر اقتصادی و البته فرهنگی ناچار هستند تن به ازدواج‌های موقت کوتاه‌مدت داده که عمر بسیاری از این ازدواج‌ها حتی کمتر از مدت ۹ ماه بارداری است.

این کارشناس ارشد حقوق با اشاره به اینکه گاهی چنین مردانی که با این زنان ازدواج موقت دارند فرزندان خود را قبول نمی‌کنند، تصریح کرد: گرفتن شناسنامه برای فرزندان این نوع ازدواج‌ها کار بسیار سختی است و بی‌تردید فقر اقتصادی و فرهنگی به نوعی، عامل اصلی به وجود آمدن این کودکان است که این دلیل پررنگ در ازدواج زنان با اتباع بیگانه نیز دیده می‌شود.

این فعال حقوق کودکان در ارتباط با اقدامات انجام شده برای کودکان بی هویت گفت: دولت لایحه تعیین تکلیف هویت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی را سال گذشته به مجلس تقدیم کرده تا این فرزندان بتوانند از طرف مادرشان تابعیت ایرانی بگیرند، اما متاسفانه این کار هنوز اجرایی نشده و امیدواریم این لایحه هرچه سریعتر تصویب شود.

مدیر انجمن حمایت از کودکان بدسرپرست استان اصفهان با اشاره به راهکار دفتر حمایت از زنان و کودکان دادگستری برای کودکان بی هویت افزود: دفتر حمایت از زنان و کودکان دادگستری از فرزندانی که پدران آنها مشخص نیست، حمایت می‌کند به صورتی که مادر با مراجعه به این دفتر به ثبت احوال ارجاع داده شده و برای گرفتن شناسنامه با اسم مادر اقدام می‌شود.

این کارشناس ارشد حقوق در خصوص راهکار دیگر این زنان برای هویت‌دار کردن فرزندشان گفت: راه دیگر این است که زن با مراجعه به دادگستری دادخواست اثبات رابطه زوجیت با همسری که با او عقد موقت بوده می‌دهد و وقتی رابطه زوجیت آنان اثبات شد می‌تواند نسبت به دریافت شناسنامه برای فرزندش اقدام کند.

بخشی از فرزندان بی‌هویت مربوط به رابطه خارج از زوجیت‌اند

رجایی‌فرد با اشاره به اینکه ثبت‌احوال برای بچه‌هایی که خارج از رابطه زوجیت هستند به نام مادر با اسم فرضی پدر شناسنامه صادر می‌کند، اظهار کرد: ثبت‌احوال برای فرزندانی که ناشی از ازدواج موقت هستند و مادر دسترسی به پدر ندارد، شناسنامه صادر می‌کند که آن هم دارای مشکلات خاص خود است و این زنان که در رابطه ازدواج بوده‌اند خواهان ثبت اسم پدر در شناسنامه فرزند خود هستند.

این حقوقدان با تاکید بر اینکه کودکان بی‌هویت از ابتدایی‌ترین حقوق یک انسان و هویت ملی یک فرد محروم هستند، افزود: همه افراد جامعه برای هر کاری نیازمند اوراق هویتی هستند و آموزش و پرورش صرفا برای سال اول اجازه ثبت‌نام به این کودکان می‌دهد و برای کودکان افغانستانی که اوراق هویتی ندارند هم موضوع ثبت‌نام به همین صورت است تا برای دریافت شناسنامه اقدام کنند. البته آموزش‌وپرورش برای این کودکان همکاری لازم را انجام می‌دهد اما برای کارهای درمانی یا انجام فعالیت‌های دیگر نیازمند اوراق هویتی هستند.

کودکان بی‌هویت در معرض بزه‌دیدگی

مدیر انجمن حمایت از کودکان بدسرپرست استان اصفهان در خصوص موانع زندگی اجتماعی کودکان بی هویت افزود: داشتن شناسنامه، نام فامیل و داشتن ملیت نیازمند داشتن اوراق هویتی است و هر فرد زنده برای زندگی به این موضوع احتیاج دارد تا در آمار ثبت‌احوال هم ذکر شده باشد.

رجایی‌فرد با تاکید بر اینکه افراد فاقد اوراق هویتی به شدت در معرض بزه‌دیدگی هستند، افزود: در بسیاری موارد دیده شده که از چنین افرادی به ویژه دختران سوء استفاده‌های بسیاری می‌شود و کسی که اصلا شناسنامه‌ای ندارد نمیتواند ثابت کند در زمان وقوع جرم یا بزه اصلا در این کشور بوده، چنین کودکانی بسیار مورد آزارهای جسمی و جنسی قرار می‌گیرند و چون تحصیلات رسمی ندارند طبعا شغل رسمی هم نخواهند داشت و پس از مدتی به ناچار جذب گروه‌های خلافکار می‌شوند.

مناطق حاشیه‌ای نقاط تجمع کودکان بی‌هویت

این فعال حقوق کودکان در خصوص جایگاه اصفهان در موضوع کودکان بی‌هویت گفت: در مناطق حاشیه‌ای اصفهان که ازدواج‌هایی بین ایرانیان و اتباع افغانستانی یا پاکستانی رخ داده است این موضوع بیشتر دیده می‌شود و کودکان بدون تابعیت به وفور وجود دارد. در مناطق دیگر اصفهان هم موضوع فرزندانی که خارج از رابطه ازدواج هستند، مشهود است.

رجایی‌فرد با تایید اینکه مادران معتاد هم در ایجاد چنین فرزندانی نقش دارند، تصریح کرد: برای افراد معتاد چندان اهمیتی ندارد که برای فرزندان خود شناسنامه بگیرند، حتی بسیار دیده شده که این افراد به فروش فرزندان خود اقدام ‌کرده‌اند.

این حقوقدان با ابراز تاسف از آمار بالای ازدواج موقت در اصفهان گفت: متاسفانه موضوع ازدواج موقت در اصفهان کم نیست و از ازدواج‌های کوتاه‌مدت فرزندانی به وجود می‌آید که معمولا پدران آنها زیر بار تکفل این فرزندان نمی‌روند و از این امر امتناع می‌کنند این در حالی است که مادر هم توان مراقبت از کودک را ندارد.

مدیر انجمن حمایت از کودکان بدسرپرست استان اصفهان اول درخصوص مشکلات کودکان بی‌هویتی که شناسنامه آنها به نام مادر گرفته می‌شود، گفت: زمانی که شناسنامه به نام مادر کودک صادر می‌شود، درست است که مشکل اول که همان داشتن هویت است برای کودک حل می‌شود اما مشکلات عدیده‌ای برای این فرزند پیش می‌آید.

وی در تشریح این مشکلات افزود: قطعا این کودک هزینه‌هایی دارد و وقتی شناسنامه به نام پدر نباشد این فرزند هیچ‌وقت نمی‌تواند دادخواست نفقه علیه پدرش بدهد در صورتی که شرعاً و قانوناً نفقه او به عهده پدرش است ضمن اینکه هیچ ارثی نمی‌تواند در هنگام فوت پدر داشته باشد چرا که اصلا این کودک به رسمیت شناخته نشده است که فرزند آن مرد است.

این حقوقدان تصویب لایحه تعیین هویت فرزندان ناشی از ازدواج با اتباع در مجلس را ضروری دانست و گفت: در خصوص اتباع بیگانه اگر لایحه مورد نظر در مجلس تصویب شود مشکلات بسیاری حل می‌شود و در غیر این صورت گرفتن شناسنامه به نام مادر راه‌حل ترجیحا بهتری است.