اصفهان نصف جهان

اصفهان از گذشته هاي دور به لقب 'نصف جهان' در ايران و جهان شهره بوده است؛ وجود بيش از شش هزار اثر تاريخي با قدمت صدها و هزاران سال در كنار مناطق بكر طبيعي مي تواند دليل مناسبي براي اعطاي اين عنوان از ديد جهانيان به اين خطه ارزشمند از سرزمين ايران باشد.
آثار تاريخي و تنوع بي نظير صنايع دستي كه از قرن ها پيش در نقاط و شهرهاي مختلف اين استان نسل به نسل منتقل شده و امروز به عنوان ميراثي گران بها در اختيار ما قرار گرفته، اصفهان را به موزه اي هنري، تاريخي و طبيعي تبديل كرده كه بازديد از آن آرزوي گردشگران فرهنگ دوست در سراسر جهان است.
يادگارهاي پيشينيان ما در اين نقطه از كشورمان حاصل موجوديت تاريخي و فرهنگي است كه قدمت بيشتر آنها به هزاره سوم پيش از ميلاد مي رسد. وجود تپه هاي باستاني ازجمله تپه هاي تاريخي سيلك گواه اين مطلب است.
تپه سيلك زيگورات يا محل عبادت اقوام باستاني بوده كه از گل رس و سفال ساخته شده است. اين بناي تاريخي در سال ۱۳۱۰ شمسي درپي كاوش هاي باستان شناسي كشف شده است.
در خرابه‌هاي تپه باستاني سيلك چند اسكلت انسان و ظروف قديمي پيدا شده است كه اين اشيا در موزه‌هاي لوور فرانسه، موزه ملي ايران، موزه باغ فين و موزه ايي در كنار اين بناي باستاني نگهداري مي شوند.
وجود خرده سفال‌هاي چند هزار ساله بر روي زمين و اطراف اين تپه‌ها نشان از زيست انسان ها در هزاران سال پيش در اين منطقه دارد.
قدمت طولاني و معماري ارزشمند بناهاي تاريخي اصفهان نيز سبب شده كه برخي از آثار تاريخي اين منطقه مانند ميدان امام خميني (ره) نقش جهان در فهرست آثار ثبت شده، سازمان علمي، فرهنگي و تربيتي ملل متحد (يونسكو) قرار بگيرند.
ميدان نقش جهان ميدان بزرگ مستطيل شكلي در شهر اصفهان است كه بوسيله بناهايي از دوره صفوي محصور شده ‌است. اگرچه نقش جهان پيشينه‌اي كهن‌تر از دوران صفوي دارد، ولي ميدان نقش جهان به شكل امروزي آن در دوره سلطنت شاه عباس صفوي پايه‌گذاري شده‌ است.
در گذشته اين ميدان جايگاه برگزاري آيين‌هاي گوناگون و بازي چوگان بوده ‌است كه امروزه به‌صورت يك گردشگاه همگاني و جايگاهي براي برگزاري نماز جمعه و آيين‌هاي ملي و مذهبي تبديل شده ‌است.
بناهاي تاريخي موجود در ميدان نقش جهان شامل عالي‌قاپو، مسجد جامع عباسي، مسجد شيخ لطف‌الله و سردر قيصريه است. علاوه بر اين بناها دويست حجره دو طبقه در اطراف ميدان واقع شده ‌است كه جايگاه عرضه صنايع دستي و سوغات اصفهان هستند.
* مساجد تاريخي اصفهان
ازجمله اين آثار با ارزش مساجد اصفهان هستند كه در شهرستان هاي مختلف اين استان پراكنده اند. 'مسجد شيخ لطف الله' يكي از زيباترين آثار تاريخي اصفهان است كه هر تماشاكننده اي را خيره و به اظهار تحسين وامي دارد.
'مسجد جامع اصفهان' مجموعه اي از ساختمان ها و آثار هنري دوره هاي پس از اسلام است كه يادگارهايي از افراد متعدد را دربردارد و بخشي از تحولات معماري دوره هاي اسلامي تاريخ ايران را در مدت هزار سال نشان مي دهد. محراب الجايتو كه در اين مسجد قرار گرفته يكي از شاهكارهاي هنر گچبري به شمار مي آيد.
'مسجد امام' نيز از لحاظ عظمت، معماري و تزيينات، مهم ترين مسجد دوره صفويه است كه در شهر اصفهان واقع شده است.
'مسجد جامع اردستان' از كهن ترين مساجد ايران به شمار مي آيد كه بناي اوليه آن، مربوط به قرون اوليه اسلامي است.
'مسجد جامع زواره' در ۱۵ كيلومتري شمال شرقي اردستان نيز نخستين مسجد چهار ايواني ايران است كه در دوره سلجوقي ساخته شده و 'مسجد جامع گلپايگان' از آثار با ارزش دوره سلجوقي است.
بناي مساجد جامع روستاي اونج، روستاي پوده، سراور و عباسي، مساجد حكيم، جمعه، حجت السلام و سيد از ديگر آثار تاريخي و باارزش بالاي معماري اصفهان هستند.
* آتشكده ها و كليساها
آتشكده ها و كليساهاي تاريخي زيادي نيز به عنوان مراكز عبادي ساير اديان ازجمله جاذبه هاي تاريخي استان اصفهان به شمار مي آيند. 'كليساي هاكوپ' نخستين كليسايي است كه ارامنه در جلفاي اصفهان بنا كرده اند ولي مشهورترين كليساي تاريخي جلفا از نظر معماري و تزيينات نقاشي، 'كليساي سن سور' است كه به كليساي وانك شهره است و در سال ۱۰۶۵ ميلادي بنا شده است.
مهم ترين كليساي تاريخي جلفا از دوره شاه عباس اول نيز كليساي مشهور 'بيدخم' يا 'بيت اللحم' است كه در ميدان جلفا و در مجاورت كليساي مريم واقع شده است.
'آتشگاه كوه سنگي' نيز از كهن ترين ميراث اصفهان است كه هم اكنون بقاياي بناي آن در كوه سنگي در ارتفاع ۱۶۸۰ به چشم مي خورد.
'آتشكده باستاني نياسر' نيز بر فراز صخره بلندي به نام تالار نياسر در كنار چشمه آبي برپاست و از اهميت زيادي برخوردار است.
* كاخ هاي تاريخي
كاخ هاي تاريخي با معماري هاي كم نظير از ديگر ديدني هاي استان اصفهان هستند. 'كاخ چهل ستون' از جمله بناهايي است كه اصفهان ملقب به نصف جهان بخش مهمي از شهرت خود را مديون آن است.
'عمارت تاريخي هشت بهشت' نيز نمونه اي از كاخ هاي آخرين سلاطين دوره صفوي است. 'كاخ عالي قاپو' نمونه منحصر به فرد و يكي از عجايب معماري كاخ هاي عهد صفوي است.
* باغ هاي تاريخي
باغ هاي باشكوه استان اصفهان با شهرت هاي جهاني نيز از ديگر آثار باارزش اين منطقه به شمار مي آيند و همواره نظر جهانگردان را به خود جلب كرده اند.
'باغ فين' در كاشان از توابع استان اصفهان از دوره صفويه برجاي مانده و از لحاظ باغ آرايي و آب رساني داراي اهميت ويژه اي است و از نظر گردشگري از منابع بسيار ارزشمند ايران به شمار مي آيد.
' چهار باغ' نيز مجموعه اي عظيم و زيبا است كه از باغ هاي مختلف تشكيل شده است كه تعدادي از آنها هم اكنون نيز برپا هستند.
* مناره ها
مناره هاي قديمي با معماري هاي خاص از ديگر جاذبه هاي تاريخي استان اصفهان به شمار مي آيند.
'منار جنبان' يكي از نمونه هاي ابنيه سبك مغولي ايران است كه كاشي كاري هايي از آن دوره به يادگار مانده است. جالب ترين نكته اين بناي تاريخي آن است كه با حركت دادن يكي از مناره ها نه تنها مناره ديگر به حركت درمي آيد، بلكه تمامي اين ساختمان مرتعش مي شود.
'مناره گلپايگان' نيز از بلندترين مناره هاي دوره سلجوقي است كه به سده پنجم هجري قمري تعلق دارد.
مناره هاي زيار، ساربان، علي ، گار، سين، رهروان، برسيان، چهل‌ دختران، دارالضيافه و داردشت از ديگر مناره هاي تاريخي اين استان به شمار مي روند كه هر كدام به نوبه خود عجايبي از هنر و حرفه معماري و تزيينات را دارا مي باشند.
* خانه هاي تاريخي
خانه هاي تاريخي از ديگر ديدني هاي استان اصفهان هستند كه نظير آنها در ديگر مناطق ايران كم تر يافت مي شود. عمارت هاي زيادي در سراسر شهرستان هاي اين استان پراكنده هستند كه مهم ترين آنها را مي توان در شهرستان كاشان و اصفهان ديد.
'خانه بروجردي ها' در كاشان يكي از نمونه هاي تكامل يافته ساختمان هاي كاشان است كه شكل و حجم و پوشش آن در ميان ساير خانه هاي تاريخي نمونه است.
'خانه عباسي ها' نيز يكي از نمونه هاي منحصر به فرد عمارت هاي تاريخي جهان است كه به لحاظ تنوع و تعدد فضاهاي موجود بسيار قابل توجه است.
همچنين 'خانه وثيق انصاري' در شهر اصفهان حدود ۱۵۰ سال پيش ساخته شده و از زيباترين خانه هاي دوره قاجار به شمار مي آيد.
بطور كلي خانه ها و عمارت هاي زيادي در گوشه و كنار شهرستان هاي استان اصفهان واقع شده اند كه هر يك از آنها از اهميت معماري و تاريخي قابل توجهي برخوردار هستند.
'مدارس مذهبي' از جمله مدرسه چهارباغ، صدر، نيمآورد و هنرستان وليعصر (عج) تيران و 'پل‌هاي تاريخي' مانند پل مارنان، الله‌وردي‌خان يا سي و سه پل، جويي، خواجو، جوق شا، قاضي زاهد، 'بازارها، سراها و تيمچه‌ها' همچون راسته بازار قيصريه، سراي ملك‌التجار، بازار چهارسوق گلپايگان و بازار آهنگران خوانسار، كبوترخانه هاي اصفهان، گورستان تخت فولاد، ارگ شيخ بهايي از ديگر جاذبه هاي تاريخي اين استان هستند.
همچنين مراكز تفريحي مانند باغ پرندگان، باغ گل ها، مجموعه تفريحي ناژوان، مجموعه تفريحي سفه،مجموعه تفريحي ملك شهر، پارك امامزاده محمد، باغ غدير، كتابخانه‌ها و تالارهاي مطالعه، كانون اخترشناسي اديب، فرهنگسراهاي اصفهان و شهر اسباب بازي ها از مراكزي است كه مسافران و گردشگران مي توانند ساعات خوشي را در آنها سپري كنند.
* جاذبه هاي طبيعي اصفها ن
طبيعت استان اصفهان آميزه اي از كوه ها و غارها و آثار به جا مانده از زندگي بشر در طول ساليان، از ديگر جاذبه هاي طبيعي گردشگري اين استان به شمار مي روند.
'غارهاي قلعه بزي' در شمال حسن آباد با قدمتي بيش از ۴۰ سال كهن‌ترين محل سكونت انسان در استان اصفهان به شمار مي آيند كه در نوع خود بي نظير و بسيار ديدني هستند.
'غار فريدون' در ۱۸ كيلومتري غربي پيكان قرار دارد. در درون اين غار تونلي بدست مردمان باستان كنده شده كه با ابزارهاي امروزي نيز كندن آن دشوار است؛ رفت و آمد به درون اين غار بدون طناب و ابزار كوهنوردي دشوار است و كساني كه ميخواهند از غار بازديد كنند، بايستي وسايل و ابزار كوهنوردي به همراه داشته باشند.
'غار يخ' نيز در ارتفاع ۳ هزار و ۸۵۰ متري كوه دنا مابين دو قله معروف به نام هاي قدوس و بيژن واقع شده است و يكي از غارهاي ديدني ايران است. اين غار به وسيله كوهنوردان فارس در مردادماه سال ۱۳۴۶ كشف شده است.
درون غار ستوني از يخ به ارتفاع ۸۰ متر و قطر ۱۴ متر ديده مي شود و در انتهاي غار درياچه زيبايي مملو از قطعات يخ شناور مشاهده مي شود كه بسيار ديدني است. بازديد از اين غار احتياج به وسايل فني دارد و بدون طناب ورود به اين غار غيرممكن است.
'غار چاه وزمه' در نزديكي آبادي كلهرود در ۳۰ كيلومتري شهر مورچه خوت اصفهان در ميان دره كم عمق در ارتفاع كوتاهي از سطح رودخانه، 'غار پلنگ' در ۱۲ كيلومتري كمه از بخش سميرم و در جنوب شهرضا كه در انتهاي آن پلنگ عظيم الجثه اي ديده مي شود، 'غار افغان ' در كوير سياه كوه و 'غار نياسر' بعنوان نمونه اي جالب از غارهاي دست كن ايران از ديگر جاذبه هاي طبيعي اين استان به شمار مي روند.
'كوه صفه و چشمه هاي آن' در جنوب شهر اصفهان، رشته كوه 'ايران كوه' در جنوب جاده شهرضا، 'كوه كلاه قاضي' در جنوب شرقي و در كيلومتر ۳۰ جاده شهرضا و'كوه هاي قمصر' ازجمله كوه اشك، كوه سم، كوه اسبي، كوه ميدان و كوه قيله كه مانند چتري قمصر را در ميان گرفته اند از ديگر مناطق طبيعي استان اصفهان هستند كه مي توانند مكاني براي گردشگران ورزشي و كوهنوردان علاقمند به فتح قله ها باشند.
بطور كلي ميراث فرهنگي بي بديل و دست ساز مردمان خوش ذوق و هنرمند اصفهان با قدمتي بيش از هزاران سال كه با طبيعت زيباي اين منطقه درهم آميخته، شهرت جهاني را براي آن به دنبال داشته است؛ همين امر سبب شده هر ساله در ايام فراغت همچون روزهاي تعطيل نوروز، مردم ساير استان هاي ايران براي ديدن و استفاده كردن از اين فضاهاي تاريخي، فرهنگي و طبيعي به اين منطقه از كشورمان سفر كنند.