تیشه توسعه شهر بر تاریخ اصفهان

اصفهان امروز- راضیه چنگیز نائین |متروی اصفهان را باید پرحاشیه ترین متروی جهان نام‌گذاری کرد. مترویی که علاقه‌مندان و فعالان میراث از همان ابتدا با آن مخالف بودند و اجرای آن را به ضرر شهر موزه اصفهان عنوان کردند؛ اما علیرغم تمام مخالفت‌ها عملیات عمرانی متروی اصفهان آغاز شد و حواشی و آنچه کارشناسان میراث و باستان شناسان پیش‌بینی کرده بودند رخ داد. آنچه انتظار می‌رفت اتفاق افتاد در هر عملیات حفر، یک شی تاریخی به‌ویژه در محدوده خیابان دروازه دولت تا میدان انقلاب به‌عنوان یک بافت تاریخی کشف می‌شد و هر بار نیز مسئولان مترو تأکید می‌کردند که باید مانند ادبیات جهانی در زمان برخورد با اشیای تاریخی در مسیر توسعه شهری برخورد کنیم و اگر نیاز به مستندسازی یا حفظ آثار به شکل سایت موزه هست این کار انجام و در مسیر توسعه نیز خللی ایجاد نشود، این کشمکش‌ها تا افتتاح خط یک متروی اصفهان نیز ادامه داشت. هنوز هفته‌ای از افتتاح مترو اصفهان نگذشته بود که این بار در میدان تختی که فاصله‌ای به‌اندازه یک ایستگاه تاکسی با دروازه دولت دارد اشیای تاریخی جدیدی کشف شد.

گویی هر گام برای توسعه مترو در خیابان چهارباغ با کشف اثری همراه بود به‌گونه‌ای که مدیرعامل مترو نیز در مراسم افتتاح فاز نخست خط یک متروی اصفهان اذعان کرد که هر کلنگ برای مترو در این محدوده تاریخی با یک شی تاریخی برخورد می‌کند.

اما حواشی متروی اصفهان تمامی ندارد و علیرغم چالش‌های خط یک مترو برای میراث فرهنگی و آثار باستانی اصفهان این بار خط دو متروی اصفهان شروع مشکلات برای این شهر موزه است.

زمان زیادی از حفاری ایستگاه ابن‌سینا نگذشته بود که اعلام شد بقایایی از آثار تاریخی و اشیای قدیمی در حفاری‌های این ایستگاه پیداشده است از همان موقع عملیات باستان‌شناسی در ایستگاه از سر گرفته شد اما پنجم تیرماه امسال خبر رسید عملیات گمانه‌زنی باستان‌شناسی در ایستگاه ابن‌سینا که یکی از ایستگاه‌های خط دو قطار شهری اصفهان است، بعد از یک ماه متوقف‌شده، خبری که سبب نگرانی دلسوزان میراث تاریخی اصفهان شده است. مسئول باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان آثار به‌دست‌آمده در محل ایستگاه متروی ابن‌سینا را ضعیف و متعلق به دوره قاجار خوانده است این در حالی است که خیابان ابن‌سینا به دلیل نزدیکی و مجاورت با محدوده میدان تاریخی عتیق و مسجد جامع عتیق اصفهان که هردو متعلق به دوره سلجوقیان هستند دارای اهمیت بسیاری در مبحث باستان‌شناسی است. اهمیتی که ظاهرا فدای متروی اصفهان شده است. ایستگاه ابن‌سینا یکی از ایستگاه‌های خط دو قطار شهری اصفهان است که عبور آن از میدان نقش‌جهان مصوب شده بود، اما خوشبختانه با تلاش کارشناسان، دلسوزان و حافظان میراث فرهنگی اصفهان راه به میدان نبرد و ایستگاه ابن‌سینا جزو ایستگاه‌های مورد تأیید اعلام شد و مورد حفاری‌های باستان‌شناسی قرار گرفت. ایستگاهی که آن‌هم چالش‌برانگیز بود و با به دست آمدن سازه‌هایی متعلق به دوران قاجار (طبق اعلام مسئول باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان) متوقف‌شده بود و در حال حاضر ادامه کاوش‌های باستانی نیز در هاله‌ای از ابهام است و به گفته مسئول باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان به نظر شورای فنی این اداره بستگی دارد. بسیاری از فعالان میراث فرهنگی و تاریخی اصفهان خواهان شفاف بودن پروسه کاوش و انتشار دقیق نتایج آن با اهالی فن و مردم هستند تا مبادا سرنوشت ایستگاه‌های متروی میدان امام حسین (دروازه دولت) و هم‌چنین پیاده راه‌سازی چهارباغ در ابن‌سینا تکرار شود.اما قصه پر غصه متروی اصفهان این روزها به مسجد جامع عتیق یکی از باارزش‌ترین مساجد و میراث تاریخی اصفهان رسیده است. آن‌طور که کارشناسان و فعالان میراث می‌گویند سه جا نمایی جدید برای متروی خط دو اصفهان تعریف‌شده که نزدیک‌ترین آن به مسجد جامع اصفهان در فاصله 150 متری است این یعنی حریم مسجد جامع عتیق اصفهان با خطری جدی روبه‌روست. حریمی که از دی‌ماه 96 تصویب‌شده و براساس ضوابط حریم، عبور مترو از محدوده حریم درجه‌یک مسجد جامع عتیق ممنوع است. موضوعی که در شبکه‌های اجتماعی نیز مطرح‌شده و مسئولان شهرداری و اداره کل میراث فرهنگی اصفهان به آن پاسخی نداده‌اند. متروی اصفهان بارها زنگ خطر را برای میراث تاریخی و بناهای کهن اصفهان به صدا درآورده است تا پس از زنده رودی که با سو مدیریت‌ها از اصفهان گرفته‌شده این بار نوبت به میراث تاریخی اصفهان باشد که درخطر تهدید و نابودی قرار گیرد. متروی اصفهان در حالی به خط دوم می‌رسد که بسیاری از کارشناسان معتقدند اصفهان پیش از آنکه به متروی درون‌شهری نیاز داشته باشد نیازمند خطوط متروی برون‌شهری و حمل‌ونقل‌های سازگار با شهر موزه است تا مترویی که از زیر شهری عبور کند که چندین شهر تاریخی و میراث‌های گران‌بها در آن خفته است.