چرا رشدها، رشد نمی‌کنند؟

شاید این یک اتفاق معمول باشد تا برترین‌ها دیده نشوند زیرا برای کسانی که بدون محتوا توانسته‌اند جایگاهی محکم به دست آورند، مخاطره‌آمیز باشد. می‌گویند مرسوم است تا مدیران ضعیف در انتخاب نیروهای پایین‌دستی هم سعی می‌کنند از ضعیف‌تر از خودشان بهره ببرند که هوس ترقی نداشته باشد که البته این روش‌های منسوخ‌شده قسمتی از به‌جامانده‌های رژیم‌های غیر دموکراتیک ازجمله پادشاهی و علی‌الخصوص سلسله‌های قاجار و پهلوی است که در بعضی مکان‌ها همچنان سایه انداخته است. از انسان‌ها که بگذریم نوبت جمادات می‌رسد تا اینگونه بازیچه دست شوند و ترمزها و سدهایی را در بین راه داشته باشند که مانع ارتفاعشان شود. تابستان سال ۱۳۴۲ یعنی حدود شصت سال پیش و درست در سیاه‌ترین دوران حکومت پهلوی که با تبعید آیت‌الله خمینی بود به همت لایه‌های فرهیخته در وزارت فرهنگ وقت جشنواره‌ای پیرامون فیلم‌های علمی، آموزشی و تربیتی جان گرفت که نشان اولین دوره «فستیوال بین‌المللی فیلم‌های آموزنده» بود که از دوره پنجم به «جشنواره بین‌المللی فیلم‌های آموزشی» تغییر نام داد. این رویداد فرهنگی، هنری و آموزشی که قدیمی‌ترین فستیوال ایرانی است تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی 14 دوره خود را در کمال امانت‌داری و حفظ رسالت‌های ملی، میهنی و اسلامی سپری نمود. البته بعد از سال 57 و به دلایل متعدد ازجمله دگرگونی‌ها و همچنین گرفتاری‌های ناشی از جنگ تحمیلی، چند سالی در برپایی جشنواره تعلل افتاد اما پانزدهمین دوره آن در سال ۱۳۶۴ با همان عنوان قبلی یعنی «جشنواره بین‌المللی فیلم‌های آموزشی و تربیتی» برگزار گردید و تا دوره بیستم ادامه یافت که پس‌ازآن اسم بامسمای «رشد» را به خود اختصاص دهد و امروز نیز همچنان «جشنواره بین‌المللی فیلم‌های آموزشی و تربیتی رشد» می‌باشد تا به‌عنوان یک روال معمول اداری در وزارت آموزش‌وپرورش همه‌ساله در آذرماه برگزار شود؛ اما جشنواره بین‌المللی فیلم‌های آموزشی و تربیتی رشد در نزدیکی به شصتمین سال برگزاری به‌عنوان یک اثر ماندگار و تاریخی، این راه طولانی را فارغ از همه سیاست زدگی‌های موجود بخصوص در جهان هنر هفتم چگونه گذرانده است؟ در آغاز باید توجه داشت که علی‌رغم طول عمر اما نتوانسته است هدف‌های اصلی یعنی دانش آموزان کشور را به دلایل فراوان و گوناگون، آن‌طور که باید جذب کند زیرا همیشه با کمبود اعتبارات و معضل تغییرات مدیریتی و بالطبع نابسامانی در دبیرخانه مواجه بوده تا از بلوغی که مستحق آن است بازبماند زیرا همیشه نگاه‌های مسئولان متنوع به این جشنواره مقطعی بوده و آن را به دید یک پروژه گذرا نگاه می‌کردند که باید در جریان فعالیت‌های معمول اداری انجام شود.

کما اینکه پس از پایان برگزاری هر دوره همچون نمایش‌های پرده‌ای به‌سرعت بساط مرشد جمع‌آوری و انگار دیگر هیچ‌کس مسئولیتی پیرامون پیامدهای آن ندارد که این برخورد باعث می‌گردد رسالت جشنواره در انجام چنین مأموریتی ناکام بماند و نوجوانان و کودکان نتوانند در ادامه از برگزاری آن نتیجه بگیرند. البته ظرفیت‌های بالقوه جشنواره رشد را نمی‌توان نادیده گرفت که یکی از مهمترین آن‌ها حضور پررنگ دانش آموزان در آن است که می‌توانند آثار تولیدی خود را برای داوری عرضه کنند و با کمبودها در آن آشنا شده و ظرایف فیلم‌سازی را بیاموزند اما پاشنه آشیل آن همچنان و پس از گذشت شصت سال از عمر جشنواره مقطعی بودن و عدم استمرار در آن است که نیاز به نگاه و اندیشه‌ای بازتر دارد. در سال‌های قبل این رویداد پایگاهی به‌منظور پیدا کردن افکار نو و مستعد در دانش آموزان بود کما اینکه هستند کارگردانانی که مسیر خود را از این جشنواره پیدا کرده‌اند و امروز هم به‌عنوان نمادهای سینمای ایران شناخته می‌شوند بنابراین می‌توان ادعا نمود جشنواره وظیفه و رسالت خود را در آموزش انجام داده است درحالی‌که اگر بیشتر به آن می‌رسیدند شاید چهره سینمایی کشور با کدورت‌های کمتری مواجه بود زیرا شاهدیم دنیا سعی دارد با استفاده از حفره‌های موجود در آن، چهره سینمای ایران را ژانر اجتماعی سیاه جلوه دهد که مطمئنا فاصله زیادی با واقعیت‌ها دارد و این در حالیست که تا دهه‌های دوم پس از انقلاب اسلامی مضامین آموزشی و تربیتی مثبت در فیلم‌های کودکان و نوجوانان ایران شهره جهان بود و حالا این وزارت آموزش‌وپرورش است که باید از توانایی‌های بالقوه نسل‌های نوجوان و جوان و بالفعل جشنواره رشد نهایت بهره‌وری را برده و ضمن بهینه کردن نحوه استفاده به معرفی هرچه بیشتر آن به دنیا بپردازد. خوشبختانه علی‌رغم چالش‌های موجود ازجمله ویروس کرونا در این دوره 3 هزار و 460 فیلم به دبیرخانه رسیده که از این میان 2 هزار و 732 فیلم از سازندگان خارجی و 728 فیلم از فیلم‌سازان ایرانی است تا اختتامیه آن روز سیزدهم آذر برگزار گردد و فیلم‌های برتر تندیس جشنواره را دریافت نمایند.

ادامه دارد