نفس‌های نصف جهان در سینه حبس شد؛ آژیر قرمز در ۱۲ ایستگاه
غلظت آلاینده‌های هوای اصفهان از مرز هشدار گذشت؛ تداوم حبس هوا تا چهارشنبه
در چهارمین روز آذرماه، کیفیت هوای اصفهان با شاخص میانگین ۱۶۵ در وضعیت قرمز و ناسالم برای عموم قرار گرفت. ۱۲ ایستگاه سنجش کیفیت هوا وضعیت قرمز را نشان می‌دهند و خیابان پروین با عدد ۱۹۹ رکورددار آلودگی است. هواشناسی با صدور هشدار زرد، از تداوم انباشت آلاینده‌ها تا روز چهارشنبه خبر داده است.
صبح امروز سه‌شنبه چهارم آذرماه، چتر خاکستری و سنگین آلودگی بار دیگر آسمان فیروزه‌ای اصفهان را بلعید و راه نفس را بر شهروندان بست. داده‌های نگران‌کننده از ایستگاه‌های پایش کیفیت هوا نشان می‌دهد که بحران آلودگی در قلب ایران به اوج خود رسیده و شاخص‌های زیست‌محیطی یکی پس از دیگری مرزهای سلامت را رد کرده‌اند. در حالی که جنوب استان هوایی پاک را تجربه می‌کند، کلان‌شهر اصفهان در محاصره ذرات معلق گرفتار شده و غلظت آلاینده‌ها در برخی مناطق پرتردد به عددی باورنکردنی و نزدیک به وضعیت «بسیار ناسالم» رسیده است. این شرایط بحرانی در حالی رقم می‌خورد که سکون جوی همچنان پابرجاست و پیش‌بینی‌ها خبر از روزهای سخت‌تری می‌دهند.
وضعیت قرمز؛ اصفهان در محاصره ۱۲ کانون آلودگی
بر اساس آخرین خروجی داده‌های سامانه برخط کنترل کیفیت هوای سازمان محیط‌زیست منطقه اصفهان، میانگین شاخص کیفی هوای این کلان‌شهر (AQI) در ساعات اولیه صبح امروز با عبور از استانداردهای سلامت و قرارگیری بر روی عدد ۱۶۵، وضعیت «ناسالم برای عموم» را به ثبت رساند. این عدد تنها یک میانگین است و بررسی جزئیات ایستگاه‌های مختلف، عمق فاجعه زیست‌محیطی امروز را نمایان می‌کند.
از میان ایستگاه‌های فعال، ۱۲ ایستگاه وضعیت قرمز (ناسالم برای تمام گروه‌های سنی) را مخابره کرده‌اند. در این میان، خیابان پروین با ثبت شاخص ۱۹۹، آلوده‌ترین نقطه شهر گزارش شده است. این عدد تنها یک واحد با عدد ۲۰۰ و ورود به وضعیت بنفش (بسیار ناسالم و اضطراری) فاصله دارد؛ زنگ خطری جدی که نشان‌دهنده غلظت بالای ذرات معلق در این منطقه پرتراکم شهری است.
پس از خیابان پروین، ایستگاه دانشگاه صنعتی با عدد ۱۷۶ و ایستگاه کاوه با عدد ۱۷۵ در رتبه‌های بعدی آلودگی قرار دارند. در سایر نقاط شهر نیز وضعیت چندان متفاوت نیست؛ ایستگاه فرشادی عدد ۱۷۲، رهنان و هزار جریب عدد ۱۷۰، ۲۵ آبان عدد ۱۶۷، سپاهان‌شهر ۱۶۶، زینبیه ۱۶۴ و ایستگاه‌های فیض و میرزاطاهر عدد ۱۵۹ را نشان می‌دهند. ایستگاه ولدان نیز با شاخص ۱۵۶ در لیست مناطق قرمز قرار گرفته است. این اعداد به وضوح نشان می‌دهند که آلودگی تنها محدود به مرکز شهر نیست و تقریبا تمام پهنه جغرافیایی کلان‌شهر اصفهان را درگیر کرده است.
نقاط نارنجی و ایستگاه‌های خاموش؛ ابهام در وضعیت برخی مناطق
در میان انبوه هشدارهای قرمز، تنها دو ایستگاه شرایطی متفاوت اما همچنان ناسالم را نشان می‌دهند. ایستگاه پارک زمزم با شاخص ۱۴۵ و ایستگاه رودکی با شاخص ۱۲۷ در وضعیت نارنجی قرار دارند. این وضعیت به معنای "ناسالم برای گروه‌های حساس" است و همچنان خطر جدی برای کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و ریوی و زنان باردار محسوب می‌شود.
نکته قابل تأمل در گزارش امروز، قطع بودن و عدم ارسال داده از چندین ایستگاه کلیدی است. طبق گزارش‌ها، ایستگاه‌های خرازی، شاهین‌شهر، خمینی‌شهر و قهجاورستان کماکان قطع هستند و اطلاعاتی از وضعیت کیفی هوای این مناطق پرجمعیت در دسترس نیست. این عدم شفافیت در مناطقی مانند شاهین‌شهر و خمینی‌شهر که تراکم جمعیتی و صنعتی بالایی دارند، می‌تواند ارزیابی دقیق از میزان خطر برای ساکنان این نواحی را با دشواری مواجه کند.
تضاد عجیب؛ هوای پاک جنوب در برابر نفس‌تنگی مرکز و شمال
بررسی وضعیت کیفیت هوا در سطح استان اصفهان، تضاد عجیبی را آشکار می‌کند. در حالی که مرکز استان زیر بار سنگین آلاینده‌ها قرار دارد، شهرهای جنوبی استان شرایط کاملاً متفاوتی را تجربه می‌کنند. بر اساس داده‌های موجود، کیفیت هوا در بیمارستان صاحب‌الزمان شهرضا با شاخص ۳۳ و در شهرستان مبارکه با شاخص ۳۷، در وضعیت سبز و «هوای پاک» قرار دارد.
در مقابل، شهر کاشان در شمال استان نیز از گزند آلودگی در امان نمانده است. کیفیت هوا در ایستگاه علوم پزشکی کاشان با ثبت شاخص ۱۲۰ (و در برخی گزارش‌ها ۸۲)، وضعیت نارنجی و ناسالم برای گروه‌های حساس را نشان می‌دهد که حاکی از گسترش دامنه آلودگی به شهرهای شمالی استان است.
هشدار زرد هواشناسی؛ پایداری جو و انباشت آلاینده‌ها ادامه دارد
اداره کل هواشناسی استان اصفهان با تحلیل نقشه‌های پیش‌بینی، اقدام به صدور هشدار سطح زرد کرده است. بر این اساس، به دلیل تداوم پایداری جو و سکون نسبی هوا (پدیده اینورژن یا وارونگی دما)، شرایط برای انباشت آلاینده‌های جوی کاملاً مهیاست.
طبق اطلاعیه هواشناسی، این وضعیت تا روز چهارشنبه ۵ آذرماه ادامه خواهد داشت. کارشناسان هشدار داده‌اند که در صورت عدم کنترل منابع انتشار آلاینده‌ها (نظیر خودروهای فرسوده، صنایع و مصارف خانگی)، غلظت آلاینده‌ها در مناطق مرکزی و صنعتی استان نه تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه روندی افزایشی خواهد داشت. این سکون هوا باعث می‌شود ذرات معلق در لایه‌های پایینی جو محبوس شده و مانند سقفی سربی بر سر شهر سنگینی کنند.
شاخص کیفیت هوا (AQI) چیست و چه خطراتی دارد؟
برای درک بهتر بحران امروز اصفهان، شناخت شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index) ضروری است. این شاخص استانداردی است که برای گزارش روزانه کیفیت هوا استفاده می‌شود و میزان تمیزی یا آلودگی هوا را با یک عدد نشان می‌دهد. این شاخص بر اساس اندازه‌گیری پنج آلاینده اصلی شامل مونوکسید کربن (CO)، اُزن (O3)، دی‌اکسید نیتروژن (NO2)، دی‌اکسید گوگرد (SO2) و ذرات معلق ریز (PM2.5 و PM10) تعیین می‌شود.
طبق استاندارد جهانی:
-
۰ تا ۵۰: پاک (سبز)
-
۵۱ تا ۱۰۰: سالم (زرد)
-
۱۰۱ تا ۱۵۰: ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)
-
۱۵۱ تا ۲۰۰: ناسالم برای عموم (قرمز - وضعیت فعلی اصفهان)
-
۲۰۱ تا ۳۰۰: بسیار ناسالم (بنفش)
-
۳۰۱ تا ۵۰۰: خطرناک (قهوه‌ای)
ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون (PM2.5) که عامل اصلی آلودگی هوای اصفهان هستند، به دلیل اندازه بسیار کوچک خود می‌توانند مستقیماً وارد جریان خون شده و خطرات جدی برای سیستم تنفسی و قلبی عروقی ایجاد کنند.