سهم ۱.۲ میلیارد دلاری اصفهان از جهان در خطر؛ پشت‌پرده کاهش ۲۲ درصدی صادرات و تفویض اختیار ارزی

استان اصفهان، که با بیش از ۹ هزار واحد تولیدی و ۲۶۳ هزار نفر اشتغال، صنعتی‌ترین استان کشور محسوب می‌شود، همواره نقشی محوری در صادرات کالاهای غیرنفتی ایفا کرده است. در حالی که آمار سال گذشته از یک موفقیت چشمگیر حکایت داشت، گزارش‌های جدید گمرکی برای نیمه اول سال جاری، هشداری جدی برای اقتصاد استان به همراه دارد.

 

عملکرد سال گذشته و سیاست حمایتی جدید: تفویض اختیارات ارزی تا ۵ میلیون دلار

در سال گذشته (۱۴۰۳)، استان اصفهان توانست با صادرات یک میلیون و ۸۰۷ هزار تُن کالا، ارزش صادرات خود را به یک میلیارد و ۲۳۴ میلیون دلار برساند و کالاهایش را به ۸۳ کشور جهان صادر کند. پاکستان و عراق با اختلاف، مهمترین مقاصد صادراتی بودند و کشورهای افغانستان، امارات متحده عربی و ترکیه در رده‌های بعدی قرار داشتند.

با این حال، صادق کرمی، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت اصفهان، اعلام کرد که برای رفع مشکلات صنایع در مواجهه با موانع اقتصادی و تحریم‌ها، اختیار ترخیص کالا و تخصیص ارز به استان تفویض شده است. این اختیار با حمایت استاندار، تا سقف سه میلیون دلار برای مواد اولیه و تا پنج میلیون دلار برای قطعات و ماشین‌آلات محقق شده است. کرمی تأکید کرد که این اقدام مهم، مانع از سرگردانی صنعتگران در راهروهای وزارتخانه‌ها شده و بر ضرورت اعتماد دستگاه‌های دولتی به بخش خصوصی تأکید کرد.

 

هشدار آماری: کاهش ۲۲ درصدی ارزش صادرات در نیمه اول ۱۴۰۴

علی‌رغم موفقیت‌های سال گذشته و سیاست‌های حمایتی جدید، آمار شش ماه نخست سال جاری (فروردین تا شهریور ۱۴۰۴) نشان می‌دهد که استان اصفهان با چالش جدی در حفظ روند رشد مواجه شده است. در این دوره، مجموع صادرات استان به ۹۰۲ هزار تُن کالا به ارزش ۶۹۰ میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، به ترتیب کاهش ۲۴ درصدی در وزن و ۲۲ درصدی در ارزش را تجربه کرده است.

عامل اصلی این افت، کاهش شدید صادرات در بخش محصولات فولادی و چدن گزارش شده است. این کاهش به دلیل مسائل مربوط به بازارهای هدف، محدودیت‌های صادراتی و رقابت در بازارهای بین‌المللی رخ داده است. با این حال، افزایش صادرات در برخی اقلام دیگر توانسته است تا حدی این کسری را جبران کند.

 

ساختار کالاهای صادراتی: برتری فرآورده‌های نفتی و چالش فولاد

تحلیل جزئی‌تر آمار تا پایان مرداد ۱۴۰۴، نشان‌دهنده تغییر آرایش سبد صادراتی استان است:

• محصولات فرایند نفتی: این گروه با سهم ۳۳ درصد (حدود ۱۳۹ میلیون دلار)، بزرگ‌ترین بخش صادرات را تشکیل می‌دهد. افزایش ظرفیت سکوهای بارگیری پالایشگاه اصفهان برای صادرات گاز مایع (LPG) و بوتان، موجب افزایش درآمد ارزی این بخش شده است.

• محصولات لبنی: با سهم ۱۴ درصدی (۶۲ میلیون دلار)، رشد قابل توجهی داشته و یکی از اقلام پویای استان است.

• محصولات چدن، آهن و فولاد: با سهم ۱۳ درصدی (۵۶ میلیون دلار)، همچنان مهم‌ترین کالای صنعتی هستند اما کاهش صادرات آن، دلیل اصلی کاهش ارزش کل صادراتی استان بوده است.

• فرش ماشینی و مس: با سهم‌های ۹ درصد و ۵ درصد از دیگر اقلام مهمی هستند که توانسته‌اند در بازارهای جهانی جایگاه خود را حفظ کنند.

 

نگاه به آینده: تجلیل از ایستادگی و برنامه توسعه بازار

مسئولان استان برنامه‌های متعددی برای خروج از چالش کاهش صادرات تدوین کرده‌اند. از جمله این برنامه‌ها، استفاده از ظرفیت‌های اکسپو ۲۰۲۵ برای جذب سرمایه‌گذاری، حمایت از تولیدکنندگان لبنیات و صنایع فلزی، و تمرکز بر تنوع‌بخشی جغرافیایی مقاصد به سمت کشورهای آفریقایی و آسیای میانه است.

در همین راستا، بیست و هشتمین و بیست و نهمین آیین نکوداشت «روز صنعت و معدن» استان اصفهان که به دلیل شهادت آیت‌الله رئیسی و تجاوز رژیم صهیونیستی به تعویق افتاده بود، پنجشنبه هفته جاری در سالن «نگین» سپاهانشهر برگزار می‌شود. سیدعبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران، اعلام کرد که در این مراسم از ۸۰ واحد نمونه صنعت و معدن استان، بانوان کارآفرین، جوانان و یک سرمایه‌گذار خارجی تقدیر می‌شود. هدف از این رویداد، تقویت انگیزه و ایجاد هم‌افزایی میان بخش دولتی و خصوصی برای عبور از موانع اقتصادی است.