ارگونومی در طراحی چه می‌گوید؟
دکتر شیوا انصاری پور، کارشناس ارشد و مدرس معماری درباره ارگونومی و طراحی داخلی نظرات جالبی دارد که به آن اشاره می‌کنیم: طراحی مطلوب و منطبق با نیازهای جسمی و روانی افراد هدف مهم حوزه معمـــاری است... .
اصفهان زیبا: دکتر شیوا انصاری پور، کارشناس ارشد و مدرس معماری درباره ارگونومی و طراحی داخلی نظرات جالبی دارد که به آن اشاره می‌کنیم: طراحی مطلوب و منطبق با نیازهای جسمی و روانی افراد هدف مهم حوزه معمـــاری است.
ارگونومی چیست؟
در این زمینه یکی از علوم و فناوری های کاربردی در حوزه طراحی صنعتـــی و معمـــاری که در سال‌های اخیر کاربرد فراوان و اجتناب ناپذیری یافته است «ارگونومی» است که عموما باعث کارایی بهتر ابزار، مبلمان و محیط برای مخاطبین فضا می شود و آسیب ها و صدمات را تا حد زیادی کاهش می دهد.افزایش کارایی فضا و عناصر آن زمانی به حداکثر خود می رسد که احساس نامطوب اعم از تعذب در محیط، عدم امنیت، ناراحتی روانی و جسمی کاهش پیدا کند. این هدف با فراهم کردن فضا، مبلمان و تجهیزات ارگونومیک تامین می شود و باعث افزایش بهره وری به خصوص در محیط‌های شغلی و حرفه ای می شود.واژه ارگونومی به مفهوم «قانون کار» از دیرباز به کار می رفته است و معطوف به راحتی جسمی و روانی فرد در محیط کار بوده است. با فراگیر شدن قوانین آن در حوزه های مختلف به مرور در تمامی ابعاد زندگی نقش اساسی پیدا کرده است و تبدیل به یکی از اهداف مهم طراحی داخلی شده است.
اهداف طراحی ارگونومیک
در مثلث معروف ارگونومی، سه هدف غالب «آسایش»، «بهره وری» و «سلامت» دیــــده می شود. در مباحث حرفه ای رعایت ارگونومی در طراحی منجر به تولید بهتر و بالاتر و در حوزه های دیگر منجر به ارتقای کیفی است تا با اصلاح اصولی شرایط، ابزار، عناصر و رفتارها، فضای ایده ئال را فراهم کند. اشتراک این علم با مهندسی صنایع، مهندسی ایمنی، مدیریت، طراحی صنعتی، مهندسی مکانیک، روان شناسی، جامعه شناسی و طراحی داخلی حائز اهمیت است. به دلیل اهمیت طراحـــی داخلی در تعیین کیفیت زندگی و کاربرد آن در تمامی محیـط ها اعم از فضاهای باز، بسته، خصوصی یا عمومی، مسکونی و غیر مسکونی لزوم رعایت ارگونومی در طــراحی داخلـــی بســـیار ضـــروری به نظر می رسد.
رابطه ارگونومی و انسان
به جهت ارتباط مستقیم ارگونومی با شناخت ابعاد جسمی و روانی انسان، اولین و مهم ترین گام موثر شناخت نیازمندی هاست. اولین گام رســــیدن به درجــــه ای از «سلامت جسمانی» در محیط اســــت تا سازگاری فضا با آناتومی و فیزیولوژی بدن را تامین کند و اثربخش باشد. این هدف با رسیدن به مبلمان مناسب در ارتباط و تماس با انسان به دست می آید. به این منظور لازم است آشنایی با ابعاد متوسط بدن در حالت نشســــته، ایســـتاده، خوابیده و در حرکت های مختلف به دست آید. برای مثال، هنگام طراحی یک صندلی نشیمن، به دست آوردن ارتفاع و عرض نشیمنگاه، ارتفاع دسته‌ها، اندازه پشـــتی صندلی و مشابه آن از روی انــدازه گیری فیزیولوژی بدن در حالت آسایش به دست می آید.
با توجه به تفاوت این ابعاد در انسان ها، طراحی مطلوب باید به گونه ای باشد که قابل استفاده برای درصد بیشتری از افراد باشد و قابلیت تغییر و انعطاف داشته باشد تا آسیب های اندام های بدن را به حداقل برساند. معمول ترین صدمات شامل درد اندام ها، کشش یا فشار بیش از حد، اختلال ماهیچه و اعصاب و مفاصل است.از شاخه های ارگونومی در ارتباط با علوم طراحی، ارگونومی ابزار و مبلمان است که به طراحان صنعتی و داخلی کمک می کنــــد با آگاهی از پیش زمینه های لازم به طراحی اصولی بپردازند.
روش سنجش در ارگونومی
داشتن ابعاد، زوایا و اندازه های مختلف هر مبلمان اعم از داخلی یا محوطه یا ابزارهای کاربردی زندگی از پژوهش در زمینه ارگونومی به دست می آید و در اختیار طراحان قرار می گیرد تا به بهترین روش و نزدیک به شرایط ایده ئال محصولات با کیفیت‌تری به بازار استفاده مخاطبین ارائه کنند. در این زمینه مبحثی تحت عنوان آنتروپومتری به معنای «سنجش ابعاد انسانی» مطرح می شود که متخصصین ارگونومی به وسیله آن به دنبال یافتن اندازه ها و کیفیت های مورد نیاز برای انواع گروه های سنی و جنسی در شرایط مختلف ایستاده یا متحرک هستند. به عبارتی برای داشتن اندازه های مطلوب یک ابزار، حالات مختلف جسمی و روانی افراد در شرایط گوناگون بر حسب سن و میزان توانایی‌های آنها به دست می آید و سپس در طراحی لحاظ می‌شود.برای آشنایی با ابزار و مبلمان ارگونومیک و مواردی که لازم است در طراحی و استفاده آنها رعایت شود، به سلسله ای از مباحث پیوسته در این زمینه نیاز است که با توجه به اهمیت موضوع در سال های اخیر در هر شماره بخشی از آن به صورت اختصاصـــــی مـــــــــــــعـــــــــــــرفــــــــی و تحلـــیـــــل خـــــــواهدشد.