ریشه ها و خطرات رشد پوپولیسم در غرب

پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به معنی پیروزی پوپولیسم در این کشور بود. اما این جنبش فقط مختص به آمریکا نیست و این روزها موجی از پوپولیسم غرب و شرق را در برگرفته است. پوپولیسم جریانی ضد نخبه گرا است که به دنبال مطالبات عامه مردم می باشد و ظهور این پدیده ریشه در مشکلات جوامع دارد. رجب طیب اردوغان در ترکیه، ترامپ در آمریکا، ویکتور اوربان در مجارستان و دوترته در فیلیپین از نمونه های رهبران پوپولیست در جهان هستند. مشخصه اصلی رهبران پوپولیست سخنرانی های عوام فریبانه و تبلیغاتی است که اکثرا هم پوچ هستند. این رهبران پوپولیست اکثرا تندرو و رفتار و ایده هایی اغراق گونه دارند. اما چه دلایلی باعث ظهور پوپولیسم بخصوص در غرب شده است؟

دلایل رشد پوپولیسم در غرب را می توان در دو عامل جستجو کرد. 1- عامل اقتصادی: رشد روز افزون بیکاری و فقر و همچنین شکاف طبقاتی و نابرابری در غرب که ریشه در تکنولوژی اتوماتیک و جهانی شدن اقتصاد دارد عده زیادی را از رهبران موجود سیاسی دلزده و آنها را به سوی رهبرانی با شعارهای افسانه ای و غیر واقع بینانه که مدعی نجات آنها هستند سوق داده است.«نیال فرگوسن» در این مورد می گوید: «پیش از 1970 گفته می شد یک درصد از مردم 8درصد از کل درآمد آمریکا را به خود اختصاص داده اند اما این رقم در سال 1970 به این شکل شد که یک درصد از مردم 20 درصد از کل درآمد کشور را به خود اختصاص می دهند.». 2- عامل فرهنگی: سیل مهاجران به سوی غرب بخصوص از جانب کشورهای فقیر باعث تغییر ساختار جمعیتی کشورهای غربی شده است.این تازه واردان فرهنگ، زبان، شیوه زندگی و مذاهبی متفاوت از مردم کشورهای میزبان دارند و این به مرور منجر به کمرنگ شدن ارزش ها و هنجارهای سنتی کشور میزبان می شود . این مساله منجر به واکنش افرادی می شود که از این تغییرات سریع فرهنگی ناراضی هستند. فرید زکریا در اینباره می گوید: «در سال 2015، 250میلیون مهاجر بین المللی و 65میلیون آواره در سرتاسر جهان دیده شد. اروپا با 76میلیون نفر بزرگترین سهم را دریافت کرد، سهمی که اضطراب ها را نیز در این قاره افزایش داد ». رشد روزافزون مهاجران و بخصوص این روزها با مطرح شدن تهدید نیروهای داعشی در این کشورها و نشر اخباری در مورد حمله های تروریستی موسوم به «گرگ های تنها»در کشورهای غربی این نگرانی ها را شدید تر کرده است. تمایل افراد به پیدا کردن یک راه حل ساده برای این نگرانی ها باعث می شود آنها جدب شخصیت های قوی و کاریزماتیک شوند . از طرف دیگر ظهور ارزش های جدید برابری طلبانه و ضد جنسیتی و نژادی باعث رنجش نسل های قدیمی شده چرا که مخالف ارزش های مترقیانه جدید و از تغییر هنجارهای سنتی جامعه خشمگین و همین عده به حامیان بالقوه پوپولیسم تبدیل شدند.

عوامل فوق الذکر به همراه تاکتیک های چیره دستانه ای که پوپولیست ها برای فریب و جذب مردم به کار می برند غرب را به سراشیبی افتادن در دام این گونه رهبران سوق داده است. پوپولیست ها از ابزار تهییج و افترا استفاده می کنند و از نارضایتی ملت که به دنبال مقصری برای مشکلات موجود هستند سو استفاده کرده و کاسه و کوزه ها را بر سر رهبران قبلی می شکنند. آنها مسائل را بزرگ نمایی می کنند و تهدیدهایی را برای ایجاد ترس در دل مردم مطرح و راه رهایی از این تهدید ها را خودشان معرفی می کنند.پوپولیست ها به جای بررسی علمی و کارشناسی مشکلات از روش های ساده سازی شده و عوام پسند استفاده می کنند و از آنجایی که حرفهایی که می زنند خوراک رسانه ای بسیار خوبی است از جانب رسانه ها هم شعارهای آنها پوشش داده می شود. رشد جنبش ها و رهبران پوپولیستی در غرب علاوه بر اینکه این کشورها را چندین سال عقب خواهد انداخت مشکلاتی جهانی را به همراه دارد . نمونه این مشکلات اقدام اخیر دونالد ترامپ در مورد ممنوعیت ورود مسلمانان 7 کشور به ایالات متحده بود که چنانچه این قانون توسط یکی از قاضیان فدرال لغو نمی شد مشکلاتی اساسی برای عده زیادی از مردم و مهاجران به وجود می آورد. رشد اندیشه های تند پوپولیستی مخالف حقوق بشری است که غرب مدعی آن است چرا که پوپولیست ها به شدت با ورود مهاجران به غرب مخالف و به دنبال راه هایی برای بستن مرزها به روی آنها هستند. تاثیر منفی دیگری که رشد این گونه رهبران در جهان دارد ایجاد مانع بر سر راه اقتصاد جهانی است. پوپولیست ها از آنجا که ریشه مشکلات اقتصادی را در تجارت و اقتصاد آزاد می دانند موانعی بر سر راه این پدیده ایجاد می کنند و باعث ناامنی سرمایه گذاری در کشورخودشان شده و به این ترتیب اقتصاد کشورشان را به عقب هدایت می کنند. پوپولیست هایی مانند ترامپ اندیشه های نژاد پرستانه و جنسیتگرا دارند و با برسر کارآمدن آنها حاصل تلاش چندین قرن برای از بین بردن تبعیض های جنسیتی و نژادی نابود و حقوق زنان و سیاه پوستان پایمال می شود.

نویسنده: آرین پورقدیری