ورود به بهشت موکان در هزار خم رویایی
مورکان یا مهرگان سرزمینی است که بر ساحل زیبای زاینده‌رود از دهستان چم رود بخش باغبهادران شهرستان لنجان آرمیده است.
حامد سلیمیان -لنجان ـ اصفهان‌امروز: مورکان یا مهرگان سرزمینی است که بر ساحل زیبای زاینده‌رود از دهستان چم رود بخش باغبهادران شهرستان لنجان آرمیده است. این روستا با آب و هوایی معتدل و واقع‌شدن در کنار کوه‌های بختیاری و زاگرس دارای باغ‌ها، بیشه‌زارها و کشتزارهای با صفا و زیبا با گل‌های الوان و شکوفه‌های معطر است که همچون حریری سبز در هم پیچیده و به محلی می‌رسد که ساحلش چون بهشت طبیعت است و در ساحل آن ویلاهای متعددی ساخته‌شده که مکانی برای اسکان و استراحت گردشگران و مراسم جشن و... به شمار می‌آید. قدمت تاریخی مورکان متجاوز از دو هزار سال است و آثار تاریخی این محل گویای این مطلب بوده و البته امروز به دلایل مختلف بسیاری از آثار باستانی این روستا از بین رفته‌اند اما آثار تاریخی بجای مانده در مورکان عبارت‌اند از چنار کهنسال واقع در مسجد جامع که این درخت کهنسال که در بین اهالی به پیر چنار معروف است قدمت بالای یک هزار سال را دارد. این درخت پیر کهنسال که در میراث فرهنگی هم ثبت‌شده نشانگر آن است که روستا از قدمت بالایی برخوردار بوده، سنگ‌قبرهای قدیمی آثار قلعه‌های تاریخی (قلعه چهار برج و باغات ماسه دانی) و آسیاب
آبی تنوره‌ای که به آسیاب حبیب اله حیدر ثابتی معروف است، بیانگر این مهم است که مورکانی های قدیم در چهار محله قدیمی به نام سنگ علی روبه‌روی چم تقی، محله ماسه دانی، محله چم پایین و محله چم کوچک در کنار مزارع خود زندگی می‌کرده‌اند. از دیگر آثار این روستا می‌توان جوی سردار و دروازه‌ها و برج‌های قدیمی مورکان ازجمله برج کبوتر خانه اشاره کرد که همه این آثار کهن می‌تواند به قدمت بالای دو هزار سال مورکان را اثبات کند. در حال حاضر برخی از این دروازه‌ها در روستای مورکان پابرجاست که مهم‌ترین آنها دروازه صفر کاظم، دروازه میرزا علی حسن، دروازه نظر علی‌اکبر، برج دیده‌بانی عبدالمحمود، خانه و قلعه چهار برج سلیمان علی‌اکبر است که این اسم‌ها نیز از برگرفته از اسامی خان‌ها و خان زادگان قدیم مورکان است.
کشاورزی، ویژگی بزرگ مورکان
از درختان این منطقه گردو و بادام، انگور، زردآلو، هلو، گیلاس، به سنجد، انجیر، توت، آلو و آلوچه و سایر درختان بی‌ثمر مانند چنار، شیرازی، صنوبر، بید و کاج و سرو است و محصولات قابل رویش در این روستای خوش آب‌وهوا برنج یا شلتوک، گندم، جو، برنج، لوبیا، نخود، ماش، یونجه و سبزی‌ها به شمار می‌آید. کشاورزان در مرحله کاشت و داشت و برداشت برنج زحمت زیادی می‌کشند و در گام نخست بذر خیس شده را درون پارچه یا بغچه‌ای ریخته و در محلی که دائم مرطوب باشد قرار می‌دهند تا جوانه‌زده و در قدیم بر روی آنها علف‌هایی به نام حر و مجو و شیرمال ریخته تا بهتر و زودتر جوانه بزند. چلتوک یا شلتوک جوانه‌زده شده را داخل زمین مخصوصی به نام خزانه که قبلاً زمین آن را آماده کرده‌اند روی سطح آب می‌پاشند و جوانه‌های برنج بر روی گل‌های خزانه که آن را(تخمدان برنج) می‌گویند می‌نشینند. بوته‌ها رشد می‌کنند و سپس آنها را به زمین اصلی مزرعه منتقل می‌کنند و بلافاصله بوته‌ها را می‌کارند که به این کار در زبان محلی تولکی می‌گویند. زمان برداشت برنج در روستای مورکان با توجه به دمای هوا معمولاً از ماه شهریور شروع‌شده و تا اواخر مهرماه ادامه می‌یابد. هنگام برداشت محصول باید ۸۰ درصد دانه‌های غلاف دار (شلتوک) واقع در بخش بالایی خوشه و برگ‌های زرد شده و دانه‌ها سخت می‌شوند البته درصد رطوبت شلتوک هم معیاری برای برداشت محسوب می‌شود.
جایگاه ویژه صنایع‌دستی در مورکان
صنایع‌دستی نیز در روستای مورکان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است ازاین‌رو باید گفت از دیرباز مورکان دارای کارگاه‌های قالی‌بافی، گلیم‌بافی و کرباسبافی بوده که به‌جز برآوردن نیازهای درونی مورکان مازاد آن را در شهرستان‌ها به فروش می‌رساندند؛ اما امروزه دیگر اثری از کارگاه‌های قالی‌بافی باقی نمانده اما بسیاری از خانم‌های روستا هنوز هم به شغل قالی‌بافی، گلیم‌بافی و کرباسبافی در منازل شخصی خود مشغول هستند که از نقش‌های بافته‌شده در مورکان با نقشه‌های آزاد و خشتی و نائینی می‌توان اشاره کرد. سبدبافی نیز از قدیم‌الایام در مورکان رواج داشته و منبع درآمد خوبی نیز برای زنان روستا به شمار می‌آمده. این سبد در آشپزخانه‌ها و... کاربرد دارد و مواد اولیه آن از ساقه گندم تهیه می‌شود. برای شروع بافت دو ساقه گندم را در دست گرفته که اصطلاحاً «ته» می‌نامند. ساقه دیگری که «ساقه پیچ» گفته می‌شود در وسط ته قرار می‌دهند و شروع به پیچاندن دور ته می‌نمایند به‌اندازه‌ای آن را می‌پیچند که با تا دادن آن‌یک دایره کوچک تشکیل شود. سپس بافت را خم کرده و ته‌ها همه زیردست قرار می‌گیرند تا فرم دایره کوچک مشخص شود.
کشاورزی، ویژگی بزرگ مورکان
از درختان این منطقه گردو و بادام، انگور، زردآلو، هلو، گیلاس، به سنجد، انجیر، توت، آلو و آلوچه و سایر درختان بی‌ثمر مانند چنار، شیرازی، صنوبر، بید و کاج و سرو است و محصولات قابل رویش در این روستای خوش آب‌وهوا برنج یا شلتوک، گندم، جو، برنج، لوبیا، نخود، ماش، یونجه و سبزی‌ها به شمار می‌آید. کشاورزان در مرحله کاشت و داشت و برداشت برنج زحمت زیادی می‌کشند و در گام نخست بذر خیس شده را درون پارچه یا بغچه‌ای ریخته و در محلی که دائم مرطوب باشد قرار می‌دهند تا جوانه‌زده و در قدیم بر روی آنها علف‌هایی به نام حر و مجو و شیرمال ریخته تا بهتر و زودتر جوانه بزند. چلتوک یا شلتوک جوانه‌زده شده را داخل زمین مخصوصی به نام خزانه که قبلاً زمین آن را آماده کرده‌اند روی سطح آب می‌پاشند و جوانه‌های برنج بر روی گل‌های خزانه که آن را(تخمدان برنج) می‌گویند می‌نشینند. بوته‌ها رشد می‌کنند و سپس آنها را به زمین اصلی مزرعه منتقل می‌کنند و بلافاصله بوته‌ها را می‌کارند که به این کار در زبان محلی تولکی می‌گویند. زمان برداشت برنج در روستای مورکان با توجه به دمای هوا معمولاً از ماه شهریور شروع‌شده و تا اواخر مهرماه ادامه می‌یابد. هنگام برداشت محصول باید ۸۰ درصد دانه‌های غلاف دار (شلتوک) واقع در بخش بالایی خوشه و برگ‌های زرد شده و دانه‌ها سخت می‌شوند البته درصد رطوبت شلتوک هم معیاری برای برداشت محسوب می‌شود.
جایگاه ویژه صنایع‌دستی در مورکان
صنایع‌دستی نیز در روستای مورکان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است ازاین‌رو باید گفت از دیرباز مورکان دارای کارگاه‌های قالی‌بافی، گلیم‌بافی و کرباسبافی بوده که به‌جز برآوردن نیازهای درونی مورکان مازاد آن را در شهرستان‌ها به فروش می‌رساندند؛ اما امروزه دیگر اثری از کارگاه‌های قالی‌بافی باقی نمانده اما بسیاری از خانم‌های روستا هنوز هم به شغل قالی‌بافی، گلیم‌بافی و کرباسبافی در منازل شخصی خود مشغول هستند که از نقش‌های بافته‌شده در مورکان با نقشه‌های آزاد و خشتی و نائینی می‌توان اشاره کرد. سبدبافی نیز از قدیم‌الایام در مورکان رواج داشته و منبع درآمد خوبی نیز برای زنان روستا به شمار می‌آمده. این سبد در آشپزخانه‌ها و... کاربرد دارد و مواد اولیه آن از ساقه گندم تهیه می‌شود. برای شروع بافت دو ساقه گندم را در دست گرفته که اصطلاحاً «ته» می‌نامند. ساقه دیگری که «ساقه پیچ» گفته می‌شود در وسط ته قرار می‌دهند و شروع به پیچاندن دور ته می‌نمایند به‌اندازه‌ای آن را می‌پیچند که با تا دادن آن‌یک دایره کوچک تشکیل شود. سپس بافت را خم کرده و ته‌ها همه زیردست قرار می‌گیرند تا فرم دایره کوچک مشخص شود.